Sok z aloesu – właściwości, skład i zastosowanie
Sok z aloesu to produkt, który od kilku dobrych lat spotkać można na półkach aptek oraz sklepów ze zdrową żywnością. Cena, nawet pięciokrotnie przewyższająca koszt litra klasycznego soku pomarańczowego, jest odstraszająca i intrygująca zarazem. Cóż bowiem tak cennego zawiera sok z aloesu, że cały świat płaci za niego jak za przysłowiowe zboże?
Aloes zwyczajny (Aloe vera) to sukulent wywodzący się z obszaru Afryki i Azji Mniejszej. Jego kolczaste liście o imponujących rozmiarach (do 1.5 kg wagi) składają się w 96% z wody. W rzeczywistości po przekrojeniu liścia w poprzek, wewnątrz znajdziemy galaretowatą substancję, będącą podstawą do wyrobu słynnego żelu z aloesu – niezwykle bogatego w aminokwasy, sole mineralne, witaminy, enzymy, proteiny, oligosacharydy oraz rozmaite biostymulatory. Jego podstawowe wykorzystanie związane jest z przemysłem kosmetycznym, ale właśnie w formie soków miąższ aloesu stał się również popularnym suplementem diety.
Produkcja soku z aloesu
Dojrzała, czteroletnia roślina aloesu posiada około 12-16 liści, a raz na miesiąc można pobrać z niej 3-4 zewnętrzne liście. W ten sposób plantacje aloesu dają się eksploatować praktycznie non-stop, dostarczając nieprzerwanie cennego surowca. A skala upraw jest gigantyczna, gdyż Aloe vera uprawia się dziś masowo w Indiach, Pakistanie i Chinach, a także Egipcie, Kenii, RPA, Brazylii, Meksyku i USA. W Europie aloes produkuje się jedynie w krajach ciepłego klimatu śródziemnomorskiego – dalej na północ możliwa jest już tylko uprawa doniczkowa.
W masowej produkcji całe, nieuszkodzone liście są w chłodziarkach przewożone z plantacji do fabryk, a następnie są myte, kruszone, mielone i wytłaczane. Cały proces musi odbywać się w ściśle sprecyzowanych warunkach temperaturowych oraz w krótkich interwałach czasu – w przeciwnym razie miąższ bowiem brązowieje, zaś jego enzymy tracą biologiczną czynność. W dalszej kolejności wytłoki poddaje się filtracji, mającej na celu oddzielenie włóknistych elementów, a niepasteryzowany sok wzbogacany jest witaminą C i kwasem cytrynowym, aby zapobiec oksydacji. Te dodatki nie tylko zapobiegają brązowieniu, ale także poprawiają smak produktu. Na koniec sok z aloesu jest stabilizowany bądź to za pomocą wykorzystania aktywnego węgla w wysokiej temperaturze ok. 85-95 stopni C, bądź też dzięki zastosowaniu enzymów hamujących rozwój drobnoustrojów. Gotowy produkt jest pakowany i przechowywany w barwionych butelkach, które mają za zadanie chronić wrażliwe na światło substancje aktywne.
Wartości odżywcze soku z aloesu
Istnieje dość duża różnica między żelem z aloesu, który jest de facto czystym miąższem kolczastych liści, a sokiem z aloesu, będącym silnie rozrzedzoną wersją tego pierwszego. W rezultacie szklanka soku 100% nie zawiera praktycznie żadnych kalorii, węglowodanów, białka, tłuszczu, a ilości witamin i minerałów są śladowe.
Przypomnijmy, że miąższ Aloe vera w czystej postaci jest dość dobrym źródłem antyutleniających witamin A, C, E, jak również mniejszych ilości witamin z grupy B. Zawiera także chrom, cynk, magnez, miedź, wapń i żelazo, ale większą jego część stanowią polisacharydy, a więc złożone węglowodany o udowodnionym, pozytywnym wpływie na układ pokarmowy. Na szczególną uwagę zasługują takie składniki miąższu jak acemannan o silnych właściwościach gojących, antyalergiczny alprogen oraz przeciwzapalne związki: kwas salicylowy, mleczan magnezu czy bradykinaza. Wszystkie one obecne są w soku z aloesu, ale w proporcjonalnie małych ilościach.
Właściwości zdrowotne soku z aloesu
Czy po rozrzedzeniu wodą miąższ z aloesu przedstawia jeszcze jakieś walory zdrowotne? Glikopeptydy obecne w samym miąższu, łącznie ze wspomnianym wyżej acemannanem, w świetle badań naukowych wykazują potencjał przeciwrakowy, poprawiający funkcjonowanie systemu odpornościowego, zwalczający hiperlipidemię, syndrom chronicznego zmęczenia, a nawet łagodzące zespół nadpobudliwości ruchowej. Jeśli chodzi o sam sok, studia są jak dotąd dość ograniczone, ale sugeruje się, że do potencjalnych korzyści z konsumpcji należy:
- Redukcja problemów z wypróżnianiem – węglowodany złożone zawarte w aloesie mają działanie przeczyszczające i mogą przynieść ulgę przy zaparciach; eksperci polecają jednak, aby zacząć terapię od małych dawek: 100 – 200 ml soku.
- Ochrona dziąseł przed paradontozą – w jednym z badań dowiedziono, że płukanie ust sokiem z aloesu zmniejsza stany zapalne dziąseł po zabiegu usuwania płytki nazębnej.
- Kontrola poziomu cukru we krwi – w świetle badań przeprowadzonych w 2016 r. regularne picie soku z aloesu zmniejsza poziom glukozy w krwi mierzony na czczo. Ten aspekt ma szczególne znaczenie dla osób ze zdiagnozowanym stanem przedcukrzycowym.
- Zapobieganie wrzodom żołądka – opublikowane w 2014 r. studium sugeruje, że sok z aloesu łagodzi problemy żołądkowe, poprawia trawienie i ogranicza rozwój wrzodów żołądkowych.
- Ponadto wskazuje się, że sok z aloesu jest cennym sprzymierzeńcem silnego systemu odpornościowego (m.in. dzięki zawartości witaminy C) oraz przeciwdziała zakwaszaniu organizmu ze względu na swój alkaliczny charakter. Poleca się spożywać go również w stanach wycieńczenia i odwodnienia, zaś aplikowany zewnętrznie – np. jako tonik do twarzy, ogranicza nasilenie trądziku, egzemy i łuszczycy, a ponadto nawilża cerę i zapobiega jej starzeniu.
Czy sok z aloesu może zaszkodzić?
Na rynku dostępne są dwie postacie soku z aloesu – odbarwiony, pozbawiony przy okazji znacznej części antrachinonów, oraz nieodbarwiony, często zawierający naturalną sedymentację. Ten drugi w świetle badań jest dość kontrowersyjny i zachodzą nawet podejrzenia, że u szczurów wywołuje zwiększone ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego. Uważa się, że winnym jest tutaj jeden z antrachinonów – aloina, będąca związkiem toksycznym.
Nieodbarwiony sok z aloesu może również powodować poważne problemy żołądkowe uwzględniające silne bóle i biegunkę, a poza tym odwodnienie i zaburzenia równowagi elektrolitów. Soku z aloesu pod żadną postacią nie powinny też spożywać kobiety ciężarne, ponieważ może ona przyczynić się do poronienia, zwiększając przekrwienie narządów wewnętrznych.
Ogólne zalecenia mówią, aby kupować zawsze odbarwiony, filtrowany i organiczny sok z aloesu, dawkując go w małych ilościach i bacznie obserwując pojawienie się potencjalnych skutków ubocznych.
Jak samodzielnie zrobić sok z aloesu?
Aloes jest rośliną, którą można z powodzeniem uprawiać w domu, w odpowiednio dużej donicy. Soczyste pędy mogą bez większej szkody być raz na jakieś czas zbierane i przetwarzane na własne potrzeby – oszczędność finansowa jest znacząca!
Domowy sok z aloesu
Składniki:
- 1 duży liść aloesu
- 6 szklanek chłodnej, filtrowanej wody
Przygotowanie:
Liść aloesu myjemy dokładnie, a następnie odcinamy brzegi, tak, aby pozbyć się kolców. Delikatnie usuwamy skórę z obu stron – uwaga: wnętrze będzie bardzo galaretowate! Miąższ kroimy na kostki o wielkości ok. 2 cm. 8 kostek umieszczamy w mikserze z 6 szklankami wody i miksujemy, aż konsystencja płynu będzie jednolita. Resztę kostek można zamrozić do przyszłego wykorzystania.
Taki podstawowy sok z aloesu można uatrakcyjnić w smaku sokiem z cytryny lub limonki, ewentualnie miodu. Wiele osób wykorzystuje go do przyrządzania wieloskładnikowych koktajli typu smoothies – z owocami, warzywami, kokosowym mlekiem, kakao czy masłem orzechowym.
Alternatywnie, domowy sok z aloesu bez dodatku cukru czy innych substancji zapachowych i smakowych można przyrządzić na bazie żelu Aloe Vera 100%, który po prostu rozrzedzimy wodą. Rezultat jest ten sam, a wykonanie nieco łatwiejsze i niewymagające samodzielnej uprawy sukulentów. Pamiętajmy, że jeśli zdecydujemy się na kupno gotowego soku, warto pieczołowicie sprawdzić etykietę – ogromna większość aloesowych napojów zawiera bowiem zaledwie ok. 15% czystego soku i jest silnie dosładzana. Jeśli zależy nam na optimum korzyści zdrowotnych, należy pić tylko i wyłącznie czysty sok bez dodatków.
- Rachel Nall; “What are the health benefits of aloe vera juice?”; data dostępu: 2020-03-04;
- Katherine Marengo; “9 Healthy Benefits of Drinking Aloe Vera Juice”; data dostępu: 2020-03-04;
- V. K. CHANDEGARA, A. K. VARSHNEY,; “Aloe vera L. processing and products : A review”; data dostępu: 2020-03-04;
- Peter Pressman i in.; “Aloe vera at the frontier of glycobiology and integrative medicine: Health implications of an ancient plant”; data dostępu: 2020-03-04;
- Amit Pandey, Shweta Singh; “Aloe Vera: A Systematic Review of its Industrial and Ethno-Medicinal Efficacy”; data dostępu: 2020-03-04;
