Borowik oprószony (Xerocomellus pruinatus)

Borowik oprószony to grzyb jadalny, ale błyskawicznie pleśniejący i robaczywiejący grzyb z rodziny borowikowatych. Do niedawna zaliczano go do rodzajów borowik Boletus lub podgrzybek Xerocomus. W 2008 r. trafił do nowo opisanego rodzaju Xerocomellus (brak polskiej nazwy, tłumaczenie brzmiałoby „podgrzybeczek, mały pogrzybek”).

Borowik oprószony wytwarza owocniki stosunkowo późno, od września do listopada, najobficiej po pierwszych przymrozkach.

Borowik oprószony jest szeroko rozpowszechniony w całej Europie, od basenu Morza Śródziemnego po Skandynawię, w lasach liściastych oraz szpilkowych na różnych typach gleb. Uczonym trudno wyznaczyć granice zasięgu oraz określić jego liczebność gdyż w wielu krajach nie tylko grzybiarze, ale nawet uczeni mikologowie nie odróżniają go wcale od pokrewnych gatunków z tego samego rodzaju. Najczęstszymi partnerami mikorzowymi borowika oprószonego są: świerk, buk i rodzime dęby, rzadziej współżyje z sosną, jodłą, brzozą i wiązem.

Owocniki borowika oprószonego (podgrzybka aksamitnego) osiągają 3-10 cm średnicy kapelusza oraz 5-10 cm wysokości trzonu.

Pory u młodych owocników kremowo białe, u starszych złociste bądź żółtozielone.

Rurki początkowo koloru bladej ochry, potem lekko żółte.

Kapelusz borowika oprószonego (podgrzybka aksamitnego) nie pęka ani na starość, ani podczas suszy, co pozwala go odróżnić od innych „zajączków”. Pozostałe cechy kapelusza praktycznie takie same jak u krewniaków: poduchowaty lub łukowato płaski kształt, aksamitna, jednolicie wybarwiona skórka, zmiana koloru na purpurowo brązową po uszkodzeniu.

Trzon jędrny, pełny, okrągły w przekroju, okryty włóknistą skórką.

Miąższ twardy, soczysty, w nóżce nieco włóknisty, złocisto żółty, uszkodzony sinieje, o dość przyjemnym, owocowym smaku i zapachu.

Wysyp zarodników brązowy. Spory borowika oprószonego cechują się grubymi, ale gładkimi ścianami, wrzecionowatym kształtem, oliwkowo zielonym lub brązowawym kolorem oraz brakiem kropli wewnątrz. Osiągają 11-14 × 4,5-5,5 µm.

Duża zmienność barwy kapelusza utrudnia odróżnienie od innych przedstawicieli rodzaju Xerocomellus, zwanych po prostu „zajączkami” lub „małymi podgrzybkami”, zwłaszcza z prawdziwym zajączkiem Boletus subtomentosus oraz podgrzybkiem obciętozarodnikowym Xerocomellus porosporus.

Młode okazy borowika oprószonego są smaczne i zdrowe, ale łatwość pleśnienia naraża na zatrucie rakotwórczymi pleśniami Hypomyces. Z powodu atrakcyjności owocników dla muchówek (robaczywienia) zwykle nie jest zbierany przez wytrawnych grzybiarzy.

Zastosowanie borowika oprószonego jest takie jak u pozostałych, grzybów jadalnych ale szybko psujących się podgrzybków oraz borowików. Kłopoty z przerobem i transportem uniemożliwiają zbiór na skalę przemysłową.