Smardz półwolny (Morchella semilibera)

Nazywany/a też: mitrówka pólwolna

Mitrówka półwolna (Mitrophora semilibera) By Lebrac (Own work) [GFDL or CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons
Smardz półwolny jest grzybem jadalnym. Posiada bardzo cienki miąższ o nieszczególnym smaku, dlatego nie cieszy się zbyt dużą popularnością wśród grzybiarzy. W Polsce występuje bardzo rzadko i znajduje się na liście grzybów objętych ochroną. Inna oficjalnie używana nazwa, pod którą jest znany to mitrówka półwolna.

  1. Sezon
  2. Występowanie
  3. Wygląd
  4. Właściwości
  5. Zastosowanie
  6. Galeria zdjęć

Sezon

Smardz półwolny rośnie wczesną wiosną. Najobficiej występuje w kwietniu i maju.

Czy wiesz, że...
  • Smardz półwolny znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski – ma status „R” oznaczający gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych.
  • Smardz półwolny w Polsce od 2014 roku objęty jest ochroną częściową - chronione są okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni – wcześniej podlegał ochronie ścisłej.
  • Smardz półwolny jest bardzo zmiennym grzybem – jego okazy mogą mieć bardzo krótką główkę i bardzo długi trzon lub niezwykle dużą główkę i bardzo krótki trzon. Często zdarza się, że tak różne osobniki rosną tuż obok siebie.

Występowanie

Smardz półwolny występuje w wilgotnych i cienistych lasach liściastych. Najczęściej rośnie pod olszami i jesionami. Można go również znaleźć w nadrzecznych i leśnych zaroślach, na wilgotnych łąkach porośniętych trawą, przy drogach i leśnych ścieżkach, a także w parkach i ogrodach. Preferuje żyzne gleby bogate w próchnicę. Można go spotkać rosnącego pojedynczo lub w małych grupach po kilka sztuk. Występuje w cieplejszych regionach Europy.

Wygląd

Owocnik smardza półwolnego (nazywany główką) może osiągać wysokość od 2 do 4,5 cm. W najszerszym miejscu w obwodzie osiąga wymiary od 2 do 3,5 cm. Może przybierać kształt stożkowaty lub dzwonkowaty. Jego powierzchnia pokryta jest jamkowatymi zagłębieniami nazywanymi alweole. Ułożone są one w pionowych regularnych lub nieregularnych szeregach oddzielonych od siebie wyraźnymi, tępo zakończonymi żeberkami. Znajduje się w nich warstwa zarodnikowa. Główka smardza półwolnego najczęściej ma kolor brązowy, na którym czasami można dojrzeć żółty lub oliwkowy odcień. Żeberka są zazwyczaj ciemniejsze, często wpadające w czarny odcień. Owocnik jest tylko w połowie lub w jednej trzeciej przyrośnięty do trzonu. Pozostała jego część jest swobodna i nieco odstająca. W środku jest pusty.

Trzon smardza półwolnego osiąga wysokość od 4 do 12 cm. i grubość od 1 do 5 cm. Może mieć nieregularny cylindryczny lub wysmukły kształt. U podstawy zazwyczaj bywa rozszerzony. Może przybierać barwę białą, kremową lub ochrową. Jego powierzchnia pokryta jest delikatnymi, kleistymi łuseczkami przypominającymi drobne ziarenka. U podstawy i u szczytu zazwyczaj jest bruzdowaty. W środku jest pusty, przez co jest bardzo kruchy i łatwo go złamać.

Miąższ smardza półwolnego jest bardzo cienki. Jego grubość mieści się w przedziale od 1 do 2 mm. Jest bardzo kruchy i łamliwy, z wyglądu trochę przypomina wosk. Zazwyczaj ma biały kolor. Jego zapach jest słabo wyczuwalny, smak łagodny i nieszczególny, bez żadnych charakterystycznych cech.

Smardz półwolny często bywa mylony jest ze smardzem stożkowatym i smardzówką czeską. Smardz stożkowaty charakteryzuje się alweolami ułożonymi w regularnych szeregach oddzielonych od siebie pionowymi żeberkami. Smardzówkę czeską można natomiast rozpoznać po główce, która przyrośnięta jest do trzonu tylko na szczycie.

Właściwości

Smardz półwolny jest grzybem jadalnym o nieszczególnym smaku, a jego wartość odżywcza jest niewielka. Dlatego nie jest zbyt popularny wśród grzybiarzy.

Zastosowanie

Smardz półwolny, ze względu na cienki miąższ i nieszczególny smak, nie cieszy się dużą popularnością w kuchni. Można go stosować w mieszankach z innymi smardzami jako dodatek do zup, sałatek oraz dań mięsnych, makaronów i ryżu. Należy jednak pamiętać, że nie wolno spożywać go w stanie surowym.

Okres występowania

IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
Mitrówka półwolna (Mitrophora semilibera) By Lebrac (Own work) [GFDL or CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons Mitrówka półwolna (Mitrophora semilibera) By Lebrac (Own work) [GFDL or CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons

Galeria zdjęć

Mitrówka półwolna (Mitrophora semilibera) By Lebrac (Own work) [GFDL or CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons
Mitrówka półwolna (Mitrophora semilibera) By Dan Molter [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons
Indeks nazw
A B C D E F G H I J K L Ł M N O Q P R S Ś T U V W X Y Z Ż Ź