Ból kolan – objawy, przyczyny i leczenie bólu kolan
Z różnych studiów wynika, że na bóle kolan cierpi od 20 do ponad 30% całej populacji! Paradoksalnie, nie jest to wcale przypadłość zarezerwowana dla ludzi w podeszłym wieku – występuje często nawet wśród studentów! Niestety, współczesny styl życia nie sprzyja ogólnej mobilności, a bóle kolan mogą ją dodatkowo ograniczyć. Jak sobie pomóc prostymi metodami?
Mało kto wie, że staw kolanowy jest największym i najsilniejszym stawem w całym ludzkim ciele. Jednocześnie jest kluczowy dla większości naszych ruchów – od chodzenia i biegu, po siadanie i kucanie. Nic dziwnego, że kolana należą nie tylko do najczęstszych „przypadków ortopedycznych”, ale i codziennych bolączek.
Budowa kolana
Aby zrozumieć skąd mogą brać się bóle w kolanie, należałoby zacząć od anatomicznej analizy jego struktury. W stawie kolanowym łączą się bowiem aż trzy kości: kość udowa, kość piszczelowa oraz rzepka. Ta ostatnia jest dość nietypowa – ma lekko trójkątny, spłaszczony kształt. Całość opleciona jest bardzo skomplikowanym aparatem mięśniowo-więzadłowym, na który składa się aż 5 więzadeł zewnątrzstawowych, 5 więzadeł wewnątrzstawowych, 8 kaletek maziowych oraz dwie łąkotki. Ruch stawu jest kombinacją toczenia i ślizgania się poszczególnych powierzchni, a jego zakres wynosi nawet do 170°. Nawet gdy stoisz, staw kolanowy poddany jest ciągłemu obciążeniu dyktowanemu przez prostujący mięsień czworogłowy uda i cały zestaw mięśni zginających. Amortyzację, bez której nie byłbyś w stanie wykonać wygodnie jednego kroku, zapewnia kolanu chrząstka stawowa. Aż trudno więc uwierzyć, że niektórzy z nas po 30 latach życia nie mają z kolanami problemów!
Urazy – najczęstsze przyczyny bólu kolan
Mówi się, że sport to zdrowie, ale wiele aktywności fizycznych jest dla kolan szczególnie obciążające. Ryzyko kontuzji stwarza przede wszystkim podnoszenie ciężarów, cyklistyka, tenis, piłka nożna i koszykówka. Niebezpieczne bywa także bieganie na długie dystanse, zwłaszcza jeśli technika biegu nie jest poprawna. Ale urazu można łatwo doświadczyć również przy zwykłych upadkach czy nieszczęśliwych skokach.
Najczęstsze kontuzje kolan to naderwanie więzadeł krzyżowych, złamania, uszkodzenie łąkotki, zapalenie kaletki maziowej oraz zapalenia więzadła rzepki. W zależności od typu urazu (nagły lub przeciążeniowy) ból może mieć różne nasilenie. Zazwyczaj jest jednak na tyle ostry, że znacząco utrudnia zginanie stawu. Może mu towarzyszyć opuchlizna i ograniczenie ruchomości.
Przyczyną bólu bywają również zaburzenia mechaniczne, takie jak ciała wolne. Mowa o fragmentach chrząstki czy nawet zdegenerowanych kości, które klinują staw niczym ołówek w drzwiowych zawiasach. Zdarza się również, że dochodzi do dyslokacji rzepki na zewnętrzną stronę stawu. Wreszcie za ból odpowiadać może również tzw. zespół pasma biodrowo-piszczelowego, który jest przede wszystkim przypadłością rowerzystów i maratończyków. W tym przypadku bólowi towarzyszy zwykle pieczenie lub kłucie.

Jakie choroby mogą powodować bóle kolan?
Niestety, kolana są również ulubionym celem całego szeregu chorób zwyrodnieniowych. Ich nieustanne zużycie sprzyja degeneracji, a przy systemowych zaburzeniach szkody mogą w dłuższym czasie doprowadzić do całkowitej dysfunkcji stawu. Jedyną nadzieją dla chorego jest wówczas wymiana stawu na sztuczny.
W szczególności bóle kolan bywają objawem choroby zwyrodnieniowej stawów. Mowa o sytuacji, w której dochodzi do rozkładu chrząstki stawowej. Kości zaczynają wówczas trzeć o siebie, kolano sztywnieje i puchnie. Szacuje się, że nawet 46% ludzi w ciągu swego życia rozwinie mniej lub bardziej poważną postać choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego – z grupie największego ryzyka znajdują się kobiety po 40 roku życia oraz osoby otyłe.
Kolejną możliwą przyczyną dolegliwości jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Ta autoimmunologiczna choroba objawia się bólem i sztywnością w więcej niż jednym stawie, przy czym zmiany są zazwyczaj symetryczne, tzn. dotyczą obu kolan. Pacjenci uskarżają się również na chroniczne zmęczenie, utratę wagi, a nierzadko i nawracające gorączki. Schorzenie może mieć podłoże genetyczne, a najczęściej dotyka kobiet (zwłaszcza tych, które nigdy nie rodziły), seniorów, palaczy oraz osób otyłych.
Poważne dolegliwości bólowe dotyczą towarzyszą również dnie moczanowej, czyli schorzeniu w ramach którego kryształki kwasu moczowego akumulują się w stawie. Niestety, jeśli kolana są już zajęte, choroba jest zazwyczaj zaawansowana. Tylko natychmiastowe rozpoczęcie terapii farmakologicznej może ją zatrzymać. W tym przypadku najbardziej narażeni są mężczyźni, którzy przekroczyli już wiek średni. Dnę można dość łatwo rozpoznać po specyfice bólu, który ataku zwykle falami i jest bardzo silny. Rozpoczyna się często w nocy, a kolano robi się czerwone, spuchnięte i gorące.
Ból w kolanie powodować mogą jednak również kryształki wapnia, czyli tzw. dna rzekoma. W tym przypadku epizody bólu również mają charakter cykliczny, a utrzymują się nawet przez kilka tygodni. Rozpoznać dnę rzekomą można po kształcie kryształków na zdjęciu RTG oraz braku podwyższonego poziomu kwasu moczowego we krwi.
Nieco rzadziej słyszy się o infekcyjnym zapaleniu stawów, które dotyka stawów kolanowych biodrowych, barków, łokci, nadgarstków i palców. Bakterie takie jak gronkowce czy paciorkowce, które dostaną się do krwioobiegu, wędrują do wybranych stawów i zajmują je – na początku zazwyczaj tylko jeden staw. Chory doświadcza wyjątkowo silnego bólu, przebiegającego z opuchlizną i gorączką, a zwykle również złego samopoczucia i braku apetytu. Szybkie włączenie antybiotyków minimalizuje ryzyko poważnych komplikacji.
W rzadkich przypadkach ból kolana może być również wynikiem tzw. torbieli Bakera, czyli cysty, która tworzy się w tylnej torebce stawu pod wpływem przeciążenia, kontuzji, zwyrodnienia lub infekcji. Jeszcze bardziej sporadyczne są przypadki choroby Osgood-Schlattera, czyli stanu zapalnego guzowatości kości piszczelowej obserwowanej zwłaszcza u młodych sportowców oraz nowotworów rozwijających się w obrębie kolana.

Bóle kolan a psychosomatyka
Oprócz urazów, przeciążeń i chorób systemowych za bóle kolan paradoksalnie może odpowiadać psychika. Depresja, zaburzenia lękowe i stres trwale podwyższają poziom kortyzolu w organizmie, co może skutkować stanami zapalnymi i dolegliwościami bólowymi. Badań naukowych, które łączą psychiczny stres z bólami stawów są dziesiątki – niestety, nie zawsze wiemy, w którą stronę działa relacja przyczynowo-skutkowa. Choroby stawów mogą bowiem na tyle pogarszać jakość życia, że same w sobie wywołują lub nasilają depresję.
Niemieccy naukowcy w 2022 r. opublikowali ciekawe badanie sugerujące, że bóle w prawym kolanie, połączonym funkcjonalnie z lewą półkulą mózgową, są skorelowane z traumatycznymi przeżyciami z dzieciństwa i ogólną nadwrażliwością na ból, podczas gdy te w lewym kolanie ze stanami lękowymi oraz silną niechęcią do aktywności fizycznej.
Jak ulżyć bolącym kolanom?
Co zrobić, jeśli złapie Cię ból kolana? Poza wizytą u lekarza (ortopedy lub reumatologa), zasadne jest tymczasowe odciążenie stawu lub stawów. Jeśli kolano jest spuchnięte, warto spędzić więcej czasu w pozycji odpoczynkowej, z nogą uniesioną w górę. Bardzo pomocne bywają zimne okłady. Unikaj jednak całkowitej nieruchomości stawu – raz na godzinę powoli i delikatnie zginaj kolano. Przy chodzeniu możesz odciążyć nogę wspierając się o kulę. W razie potrzeby możesz przez krótki okres czasu przyjmować niesterydowe środki przeciwzapalne typu ibuprofen.
W przypadku, że bóle nie jest ostry, ale przewlekły, nie ma potrzeby ograniczania się do siedzącego trybu życia – jest on wręcz niewskazany. Należy jednak unikać aktywności, które nasilają dyskomfort, zwłaszcza tych obciążających stawy wstrząsami lub wymagających silnej rotacji lub mocnego zginania kolana. Przy chodzeniu lub lekkim biegu pomocne bywają odpowiednio dobrane opaski uciskowe, które poprawiają ukrwienie i zapobiegają kontuzjom. Jeśli masz zdiagnozowane zmiany degeneracyjne skonsultuj z fizjoterapeutą jakie ćwiczenia powinieneś wykonywać, a których unikać.
W przypadku, że nie cierpisz z powodu świeżego urazu, zamiast zimnych okładów możesz stosować ciepłe. Wielu osobom przynosi to ulgę i pozwala ograniczyć sztywność w stawach. Wskazane są również hydromasaże.

Jak dbać o kolana?
Istnieje duże prawdopodobieństwo, że większość z nas prędzej czy później będzie cierpieć z powodu bólu kolan. I choć chorobom takim jak dna moczanowa czy RZS trudno jest zapobiegać, we własnym zakresie możesz zrobić bardzo dużo, aby kolana służyły Ci jak najdłużej. Przede wszystkim:
- Utrzymuj prawidłową wagę ciała – nadwaga, a tym bardziej otyłość to najpoważniejszy czynnik ryzyka.
- Unikaj sportów obciążających kolana. Preferuj pływanie (kraul, styl grzbietowy), marsz, lekki bieg, ćwiczenia wzmacniające, biegówki, rolki, itd.
- Przed każdym wysiłkiem rozgrzewaj się i delikatnie rozciągaj stawy kolanowe.
- Skorzystaj z pomocy trenera/instruktora, aby udoskonalić technikę w poszczególnych sportach. Bardzo wiele kontuzji i przeciążeń wynika z nieprawidłowych ruchów.
- Dbaj o silne mięśnie ud, aby zagwarantować kolanom większą stabilność.
- Noś wygodne buty z profilowaną wkładką i amortyzacją. Prawidłowe obuwie jest niezbędne do bezpiecznego uprawiania sportów!
Warto też pomyśleć o diecie. Odpowiednia ilość białka w jadłospisie jest warunkiem dobrej kondycji ścięgien i więzadeł. Ponadto warto zadbać o dostatek wapnia wzmagającego strukturę kości oraz witaminy C biorącej udział w syntezie kolagenu. Suplementacja kwasami tłuszczowymi omega 3 pomaga natomiast ograniczyć stan zapalny i obrzęk. Na liście cenzurowanej znajdują się oczywiście alkohol, nadmiar soli, cukier, czerwone mięso, ale także zbyt duże ilości kwasów tłuszczowych omega 6, które wzmagają procesy zapalne w stawach.
Zdrowa dieta pomoże ograniczyć nadwagę i wzmocni kolana od środka!
- „About your knee” AAOS, https://orthoinfo.aaos.org/globalassets/pdfs/about-your-knee.pdf, 9/03/2023;
- „Estimating the Prevalence of Knee Pain and the Association between Illness Perception Profiles and Self-Management Strategies in the Frederiksberg Cohort of Elderly Individuals with Knee Pain: A Cross-Sectional Study” Elisabeth Ginnerup-Nielse i in., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7916203/, 9/03/2023;
- “Knee pain” Mayo Clinic, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/knee-pain/symptoms-causes/syc-20350849, 9/03/2023;
- “Osteoarthritis of the Knee” Cleveland Clinic, https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21750-osteoarthritis-knee, 9/03/2023;
- “Gout” NIH, https://www.niams.nih.gov/health-topics/gout, 9/03/2023;
- “What is septic arthritis?” Versus Arthritis, https://www.versusarthritis.org/about-arthritis/conditions/septic-arthritis/, 9/03/2023;
- “Are Anxiety and Depression Taking Sides with Knee-Pain in Osteoarthritis?” Matthias Vogel i in., https://www.mdpi.com/2077-0383/11/4/1094, 9/03/2023;






Ja moge zabrac glos w sprawie bolow stawow i miesni, mam w tym troche osobistego doswiadczenia. Jakis czas temu (-ok. 2 lat wstecz) tez nie wiedzialem jak sobie z tym poradzic. Wizyty u specjalistow i nic, tylko nastepne leki.Od nich wymiotowalem. Wyniki oczywiscie bylu w normie lub prawie. Czesto wstawalem w nocy , wchodzilem do wanny i polewalem bolace piekace stawy czy miesnie goraca woda. Wychodzilem z wanny z czerwonymi nogami- jak rak. To mi przynosilo ulge na pare godzin. Chyba tylko dlatego ze bol od goracej wody byl wiekszy jak ten pierwotny. Dzisiaj o tym zapomnialem. Wyleczylem sie sam. Jak opowiadalem lekarzowi jak sobie z tym poradzilem to sie usmiechal – bylo mu chyba glupio. Ale do rzeczy. Przypadkiem zaintrygowany plakatem weszłę u nas do jednego sklepu konopnego konopna farmacja w Poznaniu na Ratajczaka pani poleciła mi : olej cbd 10%, siarkę organiczną MSM, menthoke ekstra i sił do kapieli z olejkem konopnym i mentholem kurację przerowadziłem jak pani kazała 2 miesiące od tamtej pory zero bólu !! można ich znaleźć w internecie Nie twierdze ze w kazdym przypadku to sie sprawdzi, ale moze warto sprobowac.