Dna moczanowa (podagra) – objawy, przyczyny i leczenie dny moczanowej

Dna moczanowa (podagra), czyli powszechna forma zapalenia stawów, dotyka zwłaszcza osób starszych, ale nie tylko. Coraz częściej ta kłopotliwa i bolesna przypadłość dotyczy także ludzi młodszych, a pojawia się nagle, z dnia na dzień, bez żadnego uprzedzenia i często bez wcześniejszych objawów. Sprawdzimy, jak poradzić sobie z dną moczanową – jakie są jej objawy, przyczyny, jakie zastosować leczenie i jaką wybrać dietę, by uporać się z tym problemem.

1. Dna moczanowa – co to jest?
2. Objawy dny moczanowej
3. Przyczyny dny moczanowej
4. Bezpośrednie przyczyny ataku dny moczanowej
5. Dna moczanowa – kto choruje? Czynniki ryzyka
6. Dna moczanowa – etapy choroby
7. Leczenie dny moczanowej
8. Dna moczanowa – dieta i wskazówki

Dna moczanowa – co to jest?

Dna to termin, który określa różne schorzenia spowodowane zbyt dużym nagromadzeniem się kwasu moczowego, najczęściej to schorzenie dotyka stóp. Dna to zapalenie stawów, a najbardziej narażonymi na napad tej choroby jest duży palec u nogi, ale także całe stopy, kostki, kolana, łokcie, nadgarstki i palce. W odróżnieniu od innych zapaleń, dna moczanowa pojawia się zwykle niespodziewanie, z dnia na dzień, a ból bywa nagły i intensywny, często towarzyszą mu także obrzęki i zaczerwienienia.

Objawy dny moczanowej

Objawy dny moczanowej bywają różne, ale można wyróżnić przede wszystkim cztery, które pojawiają się najczęściej i są najbardziej dokuczliwe:

1. Silny ból stawów. Dna moczanowa zwykle dotyka dużego stawu palucha, ale tak naprawdę może wystąpić w każdym innym stawie w ciele. Najczęściej choroba dotyka stawów takich jak: kostki, kolana, łokcie, nadgarstki i palce. U większości pacjentów ból jest najsilniejszy w ciągu pierwszych czterech aż do 12 godzin po rozpoczęciu ataku dny moczanowej.
2. Utrzymujący się dyskomfort. Po ustąpieniu najsilniejszego bólu, który pojawia się do 12 pierwszych godzin od wystąpienia ataku dny moczanowej, dyskomfort w stawach może trwać od kilku dni nawet aż do kilku tygodni. Niestety, jest prawdopodobne, że późniejsze ataki będą trwały dłużej i pojawią się w większej ilości stawów.
3. Zapalenie i zaczerwienienie. Po ataku, konkretny staw lub więcej stawów w ciele, stają się opuchnięte, tkliwe, ciepłe i zaczerwienione.
4. Ograniczony zakres ruchu. W miarę postępu dny moczanowej, ruszanie stawami może być bardzo utrudnione lub wręcz niemożliwe.

Przyczyny dny moczanowej

Przyczyną dny moczanowej jest zbyt duże wytwarzanie kwasu moczowego przez organizm. Samo jego wytwarzanie jest procesem normalnym i standardowym; ludzki organizm wytwarza kwas moczowy podczas rozkładania związków chemicznych zwanych purynami, które znajdują się w niektórych produktach spożywczych i napojach. Właśnie wtedy powstaje produkt uboczny, zwany kwasem moczowym, który jest następnie filtrowany przez nerki i regularnie wydostaje się z organizmu podczas oddawania moczu.

Czasami jednak organizm wytwarza zbyt dużo kwasu moczowego, doprowadzając do nieprzyjemnych dolegliwości i nadmiernego gromadzenia się kryształków kwasu moczowego w stawach. Kryształki te przypominają małe igiełki, które, w efekcie, mogą powodować podagrę (dnę moczanową). Co ciekawe, wiele osób z wyższym poziomem kwasu moczowego, nigdy nie choruje na dnę.

Bezpośrednie przyczyny ataku dny moczanowej

Atak może być spowodowany m.in. przez uderzenie lub uraz stawu, chorobę z gorączką, operację, spożycie tłustego posiłku, spożycie dużej ilości alkoholu, odwodnienie, rozpoczęcie leczenia dny i niestosowanie się do zaleceń (np. nieregularne branie leków).

Dna moczanowa – kto choruje? Czynniki ryzyka

Istnieją różne czynniki ryzyka, które wpływają na większe prawdopodobieństwo zachorowania na podagrę. Geny to najczęstsza przyczyna pierwotnej dny moczanowej, zwłaszcza gdy dotyczy to kilku członków rodziny (np. rodziców lub dziadków). Dna moczanowa występuje znacznie częściej u osób z nadwagą, ponieważ im ta nadwaga jest większa, tym więcej moczu wytwarza ciało, a wtedy nerki mogą nie poradzić sobie z poprawnym filtrowaniem. Ponadto nadwaga to często takie wyższe ciśnienie krwi, cukrzyca typu 2, wysoki cholesterol, tłuszcze we krwi – a wszystkie te stany mogą obniżyć ilość odfiltrowywanego moczanu przez nerki.

Dna występuje około cztery razy częściej u mężczyzn niż u kobiet, a może dotyczyć nawet młodych mężczyzn, ale ryzyko zdecydowanie zwiększa się wraz z wiekiem. U kobiet dna moczanowa bardzo rzadko rozwija się przed okresem menopauzy. Dzieje się tak, ponieważ żeński hormon – estrogen – zwiększa ilość moczanu odfiltrowywanego przez nerki. Ale po menopauzie poziom estrogenu spada, a poziom moczanów wzrasta, a wraz z nim także prawdopodobieństwo zapadnięcia na podagrę.

Należy pamiętać, że niektóre leki mogą zmniejszać zdolność nerek do prawidłowego usuwania moczanu, są to m.in. diuretyki, niektóre tabletki na nadciśnienie, w tym beta-blokery i inhibitory ACE. W niektórych przypadkach związek z dną moczanową jest mniej jasny i może wynikać z wielu różnych czynników, m.in. z przewlekłej choroby nerek, wysokiego cholesterolu i tłuszczów we krwi, wysokiego ciśnienia krwi, cukrzycy typu 2, zapalenia kości i stawów.

Dna moczanowa – etapy choroby

Można wyróżnić kilka etapów występowania dny moczanowej, czasami określa się je też jako różne rodzaje podagry. Są to:

Bezobjawowa hiperurykemia

Osoba, którą dotyka bezobjawowa hiperurykemia, najczęściej nie doświadcza żadnych zewnętrznych objawów, takich jak np. bóle, opuchnięcia czy zaczerwienienia, ale w jej ciele występuje podwyższony poziom kwasu moczowego. W takim przypadku, leczenie nie jest wymagane, chociaż należy pamiętać, że kryształki moczanu mogą osadzać się w tkankach i powodować niewielkie uszkodzenia. Osobom z bezobjawową hiperurykemią, doradza się wyeliminować wszystkie czynniki, które przyczyniają się do gromadzenia się kwasu moczowego w organizmie.

Ostra dna

To etap, w którym występuje nagły atak dny moczanowej – pojawia się stan zapalny, silny ból, spowodowany osadzonymi kryształami moczanu w organizmie. Ten nagły atak nazywany jest czasem „płomieniem”, najostrzejszy jest na początku i zwykle ustępuje w ciągu od 3 do 10 dni. Przyczynami są stresujące wydarzenia, ale także alkohol i narkotyki, czasem nawet bardzo mroźna pogoda.

Dna okresowa lub międzykrytyczna

Tak nazywany jest okres pomiędzy atakami ostrej dny, opisanej powyżej. Czasami ataki dny nie występują bardzo długo, przerwa między jednym a drugim atakiem może wynosić aż kilka miesięcy, a nawet lat. Jednak nieleczona dna moczanowa powoduje, że kolejne napady choroby mogą być dłuższe lub częstsze, ponieważ w tym czasie w organizmie mogą się osadzać kolejne kryształy moczanów.

Przewlekła dna skórna

Przewlekła dna skórna to najcięższy rodzaj tej dolegliwości, ponieważ może ona oznaczać trwałe uszkodzenie stawów i nerek. Pacjent może wtedy cierpieć na przewlekłe zapalenia stawów, a grudki kryształów moczanu zazwyczaj są większe i występują w chłodniejszych częściach ciała, takich jak np. stawy palców. Do tego etapu dny moczanowej dochodzi wtedy, gdy jest nieleczona przez wiele lat. Na szczęście jest bardzo mało prawdopodobne, aby pacjent otrzymujący odpowiednie leczenie, kiedykolwiek przeszedł do tego etapu.

Leczenie dny moczanowej

Warto wiedzieć, że leczenie ataku dny nie obniża poziomu moczanów ani nie powstrzymuje przyszłych ataków, a jedynie pomaga radzić sobie z objawami, gdy już do niego dojdzie! Najczęściej stosowanymi lekami na napady dny są niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), kolchicyna lub steroidy. Czasami lekarze decydują się na połączenie leków przeciwzapalnych z kolchicyną lub steroidami.

Żadnych leków nie należy spożywać na własną rękę, zawsze musi zadecydować o tym lekarz prowadzący. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym szybciej mogą skończyć się nieprzyjemne objawy.

Jeśli do ataku dojdzie w domu, należy zaczerwienione lub opuchnięte miejsce obkładać czymś chłodnym, np. okładem z lodu owiniętym w ściereczkę. Takie działanie pomoże zmniejszyć obrzęki. Jeśli to możliwe, warto także zadbać o relaks dla bolącego miejsca, należy więc odpoczywać i nie nadwyrężać obolałych stawów.

Całkowite oczyszczenie organizmu z kryształków moczanów może niestety zająć kilka miesięcy lub lat. Dobra wiadomość jest taka, że jeśli w końcu znikną, to ataki dny również się zakończą.

Dna moczanowa – dieta i wskazówki

Aby zapobiec dnie moczanowej, należy przede wszystkim dbać o zdrowy styl życia i unikać jedzenia zbyt dużej ilości produktów, które są bogate w puryny (wysokopurynowe są m.in. szparagi, sardynki, dziczyzna, mózgi, nerki wołowe, grzyby, słodycze, przegrzebki, sardele czy śledzie). Badania wykazały, że czerwone mięso, napoje zawierające fruktozę oraz alkohol mogą zwiększać ryzyko zapadnięcia na dnę moczanową.

Warto dbać o utrzymanie zdrowej masy ciała, aby zapobiec tej chorobie, ale także przy okazji innym przykrym dolegliwościom. W przypadku dny moczanowej należy pić alkohol z umiarem i unikać upijania się, ale za to należy spożywać duże ilości wody i dbać o odpowiednie nawodnienie. W utrzymaniu zdrowia i zapobieganiu atakom, pomogą także regularne ćwiczenia – wystarczy 30 minut przez większą część dni w tygodniu. Oprócz tego, należy pozostać w kontakcie z dobrym lekarzem, ponieważ leczenie każdego rodzaju dny moczanowej może się od siebie różnić.Dna moczanowa jest chorobą dobrze rozpoznaną, dość łatwą do leczenia i do zapobiegania. Jeśli rozpoznamy u siebie objawy tej choroby, należy niezwłocznie udać się do lekarza, by szybko pożegnać objawy i nie doprowadzić do jej rozwoju.

Bibliografia

1. “https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gout/symptoms-causes/syc-20372897”; data dostępu: 2021-02-13
2. “https://www.healthline.com/health/gout”; data dostępu: 2021-02-13
3. “https://www.medicalnewstoday.com/articles/144827”; data dostępu: 2021-02-13
4. “https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4755-gout”; data dostępu: 2021-02-13
5. “https://www.versusarthritis.org/about-arthritis/conditions/gout/”; data dostępu: 2021-02-13
6. “https://medlineplus.gov/gout.html”; data dostępu: 2021-02-13