Depresja – objawy, przyczyny i leczenie depresji
Ekologia.pl Zdrowie Choroby Depresja – objawy, przyczyny i leczenie depresji

Depresja – objawy, przyczyny i leczenie depresji

Depresja funkcjonuje w języku potocznym jako określenie chandry czy gorszego nastroju spowodowanego niepowodzeniem. To bardzo szkodliwe uproszczenie, które bagatelizuje poważny problem dotyczący, według Światowej Organizacji Zdrowia, nawet ponad 260 milionów ludzi w skali globalnej (dane za rok 2017)! Tymczasem, nieleczona depresja kliniczna prowadzić może do skrajnego pogorszenia zdrowia fizycznego, niezdolności do pracy i funkcjonowania w społeczeństwie, a nawet samobójstw!

Depresja dotyka nawet 2-6% ludzi w skali globalnej. Źródło: shutterstock

Depresja dotyka nawet 2-6% ludzi w skali globalnej. Źródło: shutterstock
Spis treści



Zgodnie z definicją Amerykańskiego Zrzeszenia Psychiatrów (APA) depresja jest powszechną i poważną chorobą psychiczną, która wywiera negatywny wpływ na to jak się czujemy, co myślimy i jak się zachowujemy. Powoduje chroniczny smutek i utratę zainteresowania zajęciami, które dawniej sprawiały nam przyjemność lub są kluczowe dla codziennego życia. Aby można było faktycznie mówić o depresji, niepokojące objawy muszą się jednak utrzymywać przez okres dłuższy niż 2 tygodnie.

Objawy depresji

W przeciwieństwie do grypy czy nowotworu, depresja nie jest chorobą, którą można jednoznacznie zdiagnozować za pomocą określonego badania. Jej objawy są w większości subiektywne, mogą mieć bardzo różne nasilenie, a zarazem rozwijać się bardzo powoli i po cichu. Co więc jednego dnia może być określone jako przejściowy zły nastrój, za miesiąc może być już klasycznym przejawem depresji. Do najważniejszych symptomów zalicza się jednak:

  • poczucie smutku lub złego nastroju przez dłuższy czas;
  • utratę zainteresowania przyjemnościami;
  • zmiany apetytu – niewyjaśnione chudnięcie lub tycie;
  • bezsenność lub nadmierna senność;
  • poczucie zmęczenia i braku energii;
  • skłonność do bezcelowych aktywności (np. chodzenie od ściany do ściany, wkręcanie palców) lub widoczne dla otoczenie spowolnienie mowy oraz poruszania się;
  • poczucie winy lub bezużyteczności;
  • problemy z koncentracją, myśleniem, podejmowaniem decyzji;
  • bóle i niestrawność bez wyraźnego powodu;
  • myśli o śmierci lub samobójstwie.

Aby stwierdzić depresje należy wykluczyć inne choroby medyczne, które mogą mieć wspomniane wyżej skutki na psychikę. Do najważniejszych należą zaburzenia tarczycy, guzy mózgu, niedobory witamin, a także inne zaburzenia hormonalne.

Przyczyny depresji

Nie można jednoznacznie określić przyczyny depresji. Jej rozwój może być blisko związany z tragicznymi lub trudnymi wydarzeniami w życiu, np. śmierci osoby bliskiej, utratą pracy, rozwodem, ale z reguły obserwuje się szersze spektrum współistniejących faktów. Ryzyko depresji jest przede wszystkim dziedziczne – dla bliźniąt jednojajowych szansa zachorowania, jeśli na depresję cierpi rodzeństwo wynosi aż 70%! Często obserwuje się również dziedziczenie skłonności z rodziców na dzieci. Dalej, pewne typy osobowości są bardziej podatne – mowa przede wszystkim o ludziach z niskim poczuciem wartości, często się stresujących z błahych powodów, o pesymistycznym usposobieniu. Znaczącą rolę odgrywa również środowisko życia, a zwłaszcza kontakt z przemocą, ubóstwo czy zaniedbanie.

Depresja może prowadzić do niekontrolowanego objadania się i nadwagi. Źródło: shutterstock

Kogo może dotknąć depresja?

Szacuje się, że w danym roku depresja dotknie jednego na 15 dorosłych, zaś jeden z sześciu ludzi doświadczy jej w ciągu swojego życia (dane APA). Zasadniczo, może pojawić się ona w każdym wieku, ale największą skłonność do depresji wykazują osoby wieku 55-74 lata (dane WHO, 2015). Bardziej podatne są również kobiety, które dodatkowo podlegają ryzyku depresji poporodowej, pojawiającej się po zakończeniu ciąży.

Ponadto obserwuje się korelację między częstotliwością przypadków depresji w społeczeństwie a geograficznym położeniem kraju. Najwyższe wskaźniki obserwuje się na Grenlandii, ale ogólnie regionem najbardziej dotkniętym depresją jest północno-środkowa Afryka, a także rozwinięte społeczeństwa Australii i USA. Polska, zgodnie z danymi Instytutu Ewaluacji i Metryki Zdrowia (IHME, 2016) znajduje się wśród krajów o najniższym poziomie (poniżej 2.5%).

Możliwe powikłania depresji

Niestety, nieleczona depresja jest w stanie sparaliżować życie osobiste i zawodowe, utrudniając wręcz codzienne funkcjonowanie. W ciężkich stanach pacjenci spędzają całe dni w łóżku, unikają wszystkich obowiązków, wystrzegają się kontaktów z bliskimi. Depresja wiąże się ze zwiększonym ryzykiem hospitalizacji, przedwczesnej śmierci z powodu niewydolności sercowej, zatorów oraz samobójstw (McLaughlin, 2012). Ponadto wskazuje się na związek między depresją a skłonnością do nałogów, zwłaszcza alkoholizmu, a także koszty społeczno-ekonomiczne – chorzy tracą średnio 5,6 h pracy tygodniowo w porównaniu z 1,6 h wśród ludzi niecierpiących na depresję (Stewart, 2003).

Diagram przedstawiający podstawowe metody zwalczania depresji, opracowanie własne

Leczenie depresji

Na szczęście, depresja w dzisiejszym świecie jest chorobą dobrze rozpoznawalną I skutecznie leczoną. Podstawową formą terapii w skali globalnej są dziś leki antydepresyjne, które przynoszą spodziewane rezultaty nawet u 80-90% pacjentów. Mowa o substancjach chemicznych, które wpływają na procesy mózgowe bez powodowania uzależnień, pobudzania lub efektu uspokajającego. Standardowe leczenie trwa ok. 6 miesięcy i nie musi wiązać się z poważnymi skutkami ubocznymi. Zbyt wczesne przerwanie leczenia bardzo często wiąże się z nawrotem depresji. Skutki uboczne z kolei bywają obserwowane przy przyjmowaniu leków psychotropowych polecanych w cięższych przypadkach depresji.

W przypadku lżejszego przebiegu depresji wystarczającą formą leczenia może być psychoterapia, zarówno prowadzona indywidualnie, jak i grupowo. Szczególnie dobre rezultaty przynosi terapia poznawczo-behawioralna wykorzystująca różne techniki edukacyjne i treningowe w celu zmiany sposoby przetwarzania emocji oraz sposobów zachowania. Psychoterapia w poważniejszych przypadkach depresji bywa kombinowana z leczeniem farmakologicznym.

Od lat 40-tych ubiegłego wieku depresję leczono również za pomocą terapii elektrowstrząsowej, która od tamtego czasu przeszła długą drogę ewolucji. Obecnie wciąż bywa polecana w terapii, a jej przebieg znacząco różni się od znanych z filmów tortur. Pacjenci są usypiani, a ich mózg poddawany jest działaniu słabych, bezbolesnych wstrząsów elektrycznych, który dość szybko i efektywnie leczą wiele zaburzeń psychicznych z minimalnym ryzykiem skutków ubocznych.

Psychoterapia jest jedną z form leczenia depresji. Źródło: shutterstock

Naturalne sposoby zwalczania depresji

Teoretycznie depresję można również łagodzić za pomocą naturalnych środków, ale nie zawsze ich wybór jest racjonalny – mogą one być zbyt słabe w działaniu, a będąc traktowane jako dla alternatywna dla klasycznej terapii antydepresyjnej, niepotrzebnie opóźniają właściwe leczenie problemu. W tym kontekście na szczególną uwagę zasługują jednak suplementy omega 3 pozyskiwane z wątroby ryb morskich. Meta-analiza dotychczasowych studiów naukowych opublikowana w czasopiśmie „Translational Psychiatry” (Liao, 2019) dowodzi, że wielonienasycone kwasy tłuszczowe (określane jako omega 3), a zwłaszcza kwasy DHA oraz EPA, podawane w ilości 1g dziennie (z minimum 60% udziałem EPA) faktycznie widocznie zmniejszają nasilenie symptomów depresji. Podobną skutecznością cechuje się organiczny związek chemiczny naturalnie występujący w naszych organizmach, a obecnie proponowany również w formie suplementu: S-adenozylo L-metionina (SAM-e). Zdaniem naukowców rezultaty suplementacji są porównywalne z działaniem imipraminy (antydepresant), wykazując mniej skutków ubocznych (Galizia, 2016). Jak dotąd SMA-e polecany jest jednak głównie jako wspomaganie terapii.

Więcej kontrowersji otacza natomiast leczenie depresji za pomocą dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum) polecanego od wieków na zaburzenia psychiczne i poprawę nastroju. I choć, owszem, w krótkim okresie czasu dziurawiec wydaje się zmniejszać łagodne zaburzenia depresyjne (NCCIH, 2011), przy poważniejszych zaburzeniach nie jest skuteczniejszy niż placebo (NCCIH, 2002). Niewiele wiemy również na temat jego długoterminowej efektywności. Co więcej, łączenie dziurawca z lekami antydepresyjnymi może prowadzić do groźnego dla życia wzrostu serotoniny w mózgu! Dziurawiec wywołuje również szereg skutków ubocznych w przebiegu chorób psychiatrycznych, m.in. schizofrenii. Jego użycie powinno być więc zdecydowanie skonsultowane z lekarzem.

W niektórych źródłach można również natknąć się na sugestie łagodzenia depresji kwasem foliowym, szafranem oraz cynkiem, ale zdecydowanie nie są to leki mogące poradzić sobie z nasiloną depresją! Wreszcie, prowadzone są również badania na temat wykorzystania inozytolu (tzw. witaminy B8) przy zaburzeniach psychiatrycznych – z meta-analizy dotychczasowych studiów wynika, że ma on marginalnie lepsze efekty niż placebo w łagodzeniu depresji, wykazując skuteczność przede wszystkim w kontekście przedmiesiączkowych zaburzeń dysforycznych (Mukai, 2014).

Jak zapobiegać depresji?

Większość z nas ma świadomość swoich depresyjnych skłonności lub pesymistycznego nastawienia do świata. Zanim owe predyspozycje zmienią się w poważną chorobę psychiczną, warto jest pomyśleć nad zmianami w trybie życia i postrzegania rzeczywistości, które faktycznie mogą ochronić nas przed depresją. Naukowcy są zgodni, że nieocenione w tym zakresie jest regularne uprawianie sportów i rekreacja na świeżym powietrzu, a także zdrowa dieta, dostateczna ilość snu, unikanie alkoholu oraz częsty kontakt z przyrodą. Przy najmniejszych nawet problemach z nastrojem naprawdę warto zwrócić się o pomoc i wsparcie do osób bliskich!

Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
Bibliografia
  1. Hannah Ritchie, Max Roser; "Mental Health"; https://ourworldindata.org/mental-health#; 2020-12-01;
  2. Felix Torres, American Psychiatric Association; "What is Depression"; https://www.psychiatry.org/patients-families/depression/what-is-depression; 2020-12-01;
  3. National Institute of Mental Health; "Depression"; https://www.nimh.nih.gov/health/topics/depression/index.shtml; 2020-12-01;
  4. Yuhua Liao i in.; "Efficacy of omega-3 PUFAs in depression: A meta-analysis"; https://www.nature.com/articles/s41398-019-0515-5; 2020-12-01;
  5. Ilaria Galizia i in.; "S‐adenosyl methionine (SAMe) for depression in adults"; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6457972/; 2020-12-01;
  6. National Center for Complementary and Integrative Health; "St. John's Wort and Depression: In Depth"; https://www.nccih.nih.gov/health/st-johns-wort-and-depression-in-depth; 2020-12-01;
4.9/5 - (20 votes)
Subscribe
Powiadom o
1 Komentarz
Inline Feedbacks
View all comments

przy depresji często lekarze zapominają o tak ważnej suplementacji Ja stosowałam olejek CBD 5% essenz decarboxylated i brahmi witamine b3, b6, , kwas foliowy witamine D w oleju konopnym essenz przy okazji odstarczymy potrzebne omega 3 …przetestujcie ten zestaw …większość produktów znajdziecie tu https://konopiafarmacja.pl/ i polecam z całego serca. Miałam depresję i okropne migreny , bezsenność Brałam leki od lekarza, ale kiedy do swojej kuracji dołączyłam suplementację i olejek cbd… CUDO! Zaczęłam normalnie spać po nocach, uspokoiłam się, zrelaksowałam, a ból głowy odchodził natychmiast. Ten olejek to jak połączenie tabletki przeciwbólowej i środka na uspokojenie.