Witamina D2 – właściwości, działanie i występowanie witaminy D2

Czy witamina D2 jest zaledwie niedoskonałą formą witaminy D3? W obliczu dość poważnych i powszechnych w skali globalnej niedoborów witaminy D bardzo istotne jest zrozumienie sposobu, w jaki działają poszczególne suplementy i konsekwencji związanych z ich używaniem. Fakt, że lek sprzedawany jest bez recepty, nie zwalnia nas z odpowiedzialności, aby wiedzieć co i dlaczego łykamy!

1. Znaczenie witaminy D2 w organizmie
2. Ergocalciferol czyli witamina D2
3. Pokarmowe źródła witaminy D2
4. Skutki uboczne suplementacji witaminy D2
5. Witamina D2 vs D3

Zdaniem naukowców nawet miliard ludzi na świecie cierpi na deficyt witaminy D – problem ten dotyczy wszystkich grup etnicznych i wiekowych! Europejskie studia w tym zakresie za najbardziej zagrożone uważają osoby starsze (powyżej 65 roku życia), kobiety oraz ludzi prowadzących siedzący tryb życia. Niedostatek witaminy D w serum wykrywany jest również często u dzieci i młodzieży, a jego ogólny trend wzrostowy kojarzony jest z takimi czynnikami społecznymi jak niski poziom aktywności fizycznej oraz otyłość. Jako witamina rozpuszczalna w tłuszczach, witamina D ma bowiem tendencję do gromadzenia się w fałdach tkanki tłuszczowej i tym samym u ludzi otyłych może brakować jej wówczas we krwi.

Znaczenie witaminy D2 w organizmie

Suplementacja witaminą D2 z medycznego punktu widzenia jest nie tyle ogólną prewencją dla zachowania dobrego zdrowia, ale dość celową terapią. Witamina D odgrywa bowiem w naszym organizmie szereg ważnych funkcji, a jej niedobór może powodować lub pogłębiać wiele poważnych chorób. Wytwarzana w skórze pod wpływem działania promieniowania słonecznego lub przyswojona z układu pokarmowego jest hydrolizowana w wątrobie do postaci 25-hydroksywitaminy D, a następnie dalej w nerkach przetwarzana na kolejne związki, które wnikają bezpośrednio do komórek ciała. Wiążąc się z receptorem lub specjalnym białkiem umożliwia ona komórkom absorpcję wapnia – i to jest prawdopodobnie najważniejsza rola witaminy D. W kontekście całego organizmu jej działanie powiązane jest z:

• odpowiednią mineralizacją kości;
• regulacją parathormonu (PTH) ograniczającego demineralizację kości;
• sprawnym funkcjonowaniem aparatu mięśniowego;
• stymulacją limfocytów T będących naszą główną siłą odpornościową wobec drobnoustrojów;
• metabolizmem glukozy, a tym samym zapobieganiem cukrzycy i otyłości;
• poprawnym działaniem peryferyjnych naczyń krwionośnych, a tym samym prewencją chorób serca;
• obniżaniem ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych, alergii, depresji, a nawet stwardnienia rozsianego.

Ergocalciferol czyli witamina D2

Badania nad fenomenem krzywicy w pierwszej połowie XX w. przywiodły naukowców do wniosku, że musi istnieć tajemniczy związek, nazwany witaminą D, który wpływa na rozwój i mineralizację kości. Dopiero w 1932 r. jednak zespołowi badaczy pod przewodnictwem F.A. Askew udało się wyizolować związek, który zasłużył na miano witaminy D, a konkretnie D2. Był to produkt napromieniowania ergosterolu, związku sterydowego obecnego w błonach komórkowych grzybów i dlatego został nazwany ergocalciferolem.

Dlaczego nie witamina D1? Otóż Adolf Windaus, którego uważa się za ojca witaminy D, wyodrębnił 3 związki mające spełniać tą samą rolę i nazwał je witaminą D1, D2 oraz D3. Dopiero później okazało się, że D1 jest tak naprawdę mieszaniną związków i nie spełnia formalnych wymogów, aby być uznawana za pełnoprawną witaminę. Stąd do dziś funkcjonują jedynie witaminy D2 i D3.

Należy dodać, że ergocalciferol nie jest związkiem czynnym i ulega uaktywnieniu dopiero dzięki podwójnej hydroksylacji w wątrobie i nerkach.

Pokarmowe źródła witaminy D2

Witamina D2 jest obecna w tkankach niektórych gatunkach grzybów, porostów i roślin. Najlepszym jej źródłem są bez wątpienia pieczarki dwuzarodnikowe, które podda się promieniowaniu ultrafioletowemu. Z 3 IU witaminy D2 obecnych w 100 g Agaricus bisporus po naświetlaniu powstaje nawet 1276 IU!

Ponadto witamina D2 występuje również w grzybach shiitake, porostach z rodzaju chrobotków oraz pędach lucerny siewnej. Niestety, przy stwierdzonych niedoborach witaminy D, wynikających zwykle z niedostatków światła słonecznego, żadne z powyższych źródeł pokarmowych nie wystarczy, aby pokryć braki. Dlatego witaminę D2 syntetyzuje się laboratoryjnie i przepisuje w dawkach sięgających 50000 IU.

Skutki uboczne suplementacji witaminy D2

W zbyt dużych dawkach witamina D2 może powodować niepożądane reakcje, do których należą przede wszystkim nudności, utrata apetytu, zwiększone pragnienie oraz zmiany w częstotliwości oddawania moczu. Ponadto obserwuje się ogólne stany bólowe, konsternację oraz zaburzenia rytmu serca. Pojawienie się podobnych objawów przy suplementacji ergocalciferolem wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem prowadzącym.

Co więcej, witamina D2 czasami wywołuje także reakcje alergiczne obejmujące wysypkę, zaburzenia oddychania, opuchliznę twarzy, języka lub gardła. W takim przypadku należy bezzwłocznie odstawić lek i udać się na pogotowie.

Dodajmy, że wyraźnymi przeciwwskazaniami do doustnego przyjmowania witaminy D2 jest stwierdzony wysoki poziom witaminy D we krwi, wysoki poziom wapnia we krwi, a także zaburzenia przebiegające z utrudnioną absorpcją związków odżywczych.

Witamina D2 vs D3

Ergocalciferol był przez długie lata lekiem pierwszego wyboru stosowanym leczeniu niedoborów witaminy D. W ostatnich latach bywa jednak wypierany z aptecznych półek przez cholecalciferol, czyli witaminę D3, a więc związek naturalnie powstający w ludzkiej skórze pod wpływem działania promieni UV. D3 jest bowiem bardziej naturalna dla człowieka i lepiej wiąże się z receptorami witaminy D w komórkach niż D2, której większe ilości krążą swobodnie w krwiobiegu. Stąd D2 może wywoływać reakcje toksyczne, które przy suplementacji witaminą D3 obserwuje się stosunkowo rzadko. D3 pozwala również na dłużej utrzymać pożądany poziom witaminy D we krwi.

Czy istnieją więc jakiekolwiek argumenty przemawiające ze stosowaniem witaminy D2? Choć ogólne środowisko medyczne przychyla się dość jednogłośnie w kierunku cholecalciferolu, tak naprawdę oba warianty są pełnowartościowe, jeśli chodzi o cel: uzupełnienie witaminy D we krwi. Naukowcy wskazują wręcz, że w niektórych przypadkach duże dawki ergocalciferolu umożliwiają rzadsze suplementowanie, co zwiększa komfort pacjentów i obniża koszty leczenia.

Podsumowując, kapsułki z witaminą D2 i D3 mogą być stosowane zamiennie w zależności osobistej wygody, warunków finansowych oraz własnych doświadczeń. Nigdy nie należy jednak używać obu preparatów jednocześnie!

Bibliografia

1. Hector F. DeLuca; “History of the discovery of vitamin D and its active metabolites”; data dostępu: 2020-01-08
2. EJ Raubenheimer, CEE Noffke; “Vitamin D and health - a historical overview”; data dostępu: 2020-01-08
3. Albert Shieh i in.; “Effects of High-Dose Vitamin D2 Versus D3 on Total and Free 25-Hydroxyvitamin D and Markers of Calcium Balance”; data dostępu: 2020-01-08
4. Harvard Health Publishing, Harvard Medical School; “On call: Vitamin D2 or D3?”; data dostępu: 2020-01-08
5. Mark A. Moyad, MD; “Vitamin D2 and/or Vitamin D3”; data dostępu: 2020-01-08
6. Ian H. de Boer M.D., M.S., Chronic Kidney ; “Vitamin D Deficiency”; Disease, Dialysis, and Transplantation (Third Edition), 2010;