Biegus płaskodzioby (Calidris falcinellus)

Biologia

Biegus płaskodzioby to gatunek obserwowany w Polsce tylko na przelotach. Wyglądem przypomina nieco pospolitszego w Europie biegusa zmiennego. Biegus płaskodzioby ma olbrzymi zasięg występowania, i dlatego choć jego liczebność wydaje się powoli spadać, ma status LC (gatunek najmniejszej troski) na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN. Największym zagrożeniem dla tego gatunku wydaje się mieć degradacja środowiska – niszczenie torfowisk na obszarach lęgowych oraz niszczenie nadmorskich bagien i obszarów zalewowych na trasie migracji i zimowania. Dotyczy to szczególnie obszarów nadmorskich we wschodniej Azji, w dużym stopniu zabetonowywanych przy okazji dynamicznego rozwoju tamtejszych miast.

Wygląd

Biegus płaskodzioby to niewielki ptak siewkowy, podobnie jak inne biegusy przystosowany do żerowania na terenach podmokłych. Upierzenie ma złożony wzór oparty na bieli, szarościach i brązach. Najczęściej podczas przelotów w Europie obserwuje się ptaki młode, których ubarwienie różni się od ubarwienia ptaków dorosłych. W większości szat (godowej, zimowej i młodocianej) cechą charakterystyczną jest kontrastowy rysunek na głowie – rozdwojona, biała brew na ciemniejszym tle. Dziób biegusa płaskodziobego jest stosunkowo długi, na większości długości jest prosty, a zagina się w dół dopiero na końcu. Nogi są stosunkowo krótkie w porównaniu do innych biegusów. Biegus płaskodzioby osiąga 16-18 centymetrów długości przy masie 30-60 gramów; rozpiętość skrzydeł wynosi 34-39 centymetrów.

Występowanie

Biegus płaskodzioby ma duży obszar występowania. Podgatunek zachodni późną wiosną i wczesnym latem przebywa w areale lęgowym na północy Eurazji: w Europie w północnej Norwegii i Szwecji, i dalej na wschód w północnej Rosji. Ptaki zimują we wschodniej Afryce, na wybrzeżach Arabii, Indii i Sri Lanki. Podgatunek zachodni sezon rozrodczy spędza w północno-wschodniej Syberii, a zimuje na wybrzeżach dalej na południowy wschód: od wschodnich Indii przez Indonezję i Filipiny aż po Australię. Do tego w trakcie wędrówki biegusy często zatrzymują się na pewien czas na nadmorskich i śródlądowych mokradłach po drodze, pomiędzy miejscami rozrodu i zimowania. Przy tej okazji można je też spotkać w Polsce, ale są gatunkiem dość rzadko widywanym. Ważne miejsce postojowe tego gatunku znajdujące się najbliżej polskich granic to ukraińskie wybrzeże Morza Czarnego.

Biotop

Biegus płaskodzioby w okresie lęgowym przebywa na wyżynnych i tajgowych torfowiskach, preferując najwilgotniejsze ich części, często na brzegach oczek wodnych. W trakcie wędrówek i na zimowiskach przebywa na wybrzeżach morskich, preferując okresowo zalewane przez wodę estuaria, ale pojawiając się również na plażach, słonych mokradłach i lagunach.

Lęgi

Biegus płaskodzioby dociera na areał lęgowy i rozpoczyna lęgi w czerwcu lub nawet w lipcu. Ptaki zakładają gniazda w luźnych koloniach po kilka-kilkanaście par. Gniazdo to niewielka czarka ukryta na wystającej nad poziom wody kępie sitowia lub mchu. Oboje rodziców wspólnie wychowuje lęg składający się z 3 lub 4 jaj. Pisklęta są karmione przez oboje rodziców, którzy jednak opuszczają swoje potomstwo natychmiast po osiągnięciu przez nie samodzielności (zazwyczaj jako pierwsza robi to samica). Z tego powodu dorosłe biegusy płaskodziobe zaczynają powrotną wędrówkę na południe już w lipcu lub sierpniu, a młode wyruszają ok. miesiąc później.

Pokarm

Biegus płaskodzioby żywi się drobnymi bezkręgowcami znajdowanymi w wilgotnym mule: na wybrzeżach morskich nereidami i niewielkimi małżami, w wodach słodkich – larwami owadów, skąposzczetami, drobnymi skorupiakami oraz ślimakami. Żerowanie polega na szybkim patrolowaniu odsłoniętych obszarów mulistego dna i zagłębianiu dzioba w podłoże.