Kowalik mały (Sitta pygmaea)

Kowalik mały to, jak sama nazwa wskazuje, niewielki gatunek ptaka z rodziny kowalików (Sittidae). Naturalnie występuje w Ameryce Północnej i Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem, ma status gatunku najmniejszej troski (LC, Least Concern) według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN).

Występowanie

Kowalik mały zamieszkuje krainę nearktyczną. Ptaki te można spotkać w różnych rejonach Ameryki Północnej i Południowej. Na półkuli północnej zasięg występowania kowalika małego sięga do Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie, a poniżej równika można go spotkać w centralnym Meksyku. Wschodnią granicę występowania tego gatunku wyznaczają stany Montana i Kolorado.

Biotop

Kowaliki mały zamieszkują głównie lasy sosnowe, szczególnie te o dużym zagęszczeniu i ze starymi oraz martwymi drzewami. Te specyficzne wymagania siedliskowe wynikają ze sposobu gnieżdżenia się kowalików – w celu złożenia jaj, tworzą dziuplę w martwym drzewie. Żyją raczej w dolinach, ale można je także spotkać w bardziej górzystych rejonach Meksyku.

Wygląd

U kowalika małego występuje bardzo niewielki dymorfizm płciowy, a samice nieznacznie różnią się od samców z wyglądu, choć są podobnej wielkości. Młode nie różnią się szczególnie ubarwieniem od dorosłych osobników. Przeciętna długość ciała kowalika małego mierzona wraz z ogonem wynosi od 89 do 109 mm. Średnia masa ciała to od 5,8 do 11,3 g, a rozpiętość skrzydeł wynosi zazwyczaj około 19 cm. Kowaliki małe są więc krótsze od swoich najbliższych kuzynów, kowalików malutkich, ale są od nich cięższe i mają większą rozpiętość skrzydeł. Kowalik ma krępe ciało, niewielką, okrągłą głowę i krótkie nogi. W upierzeniu przeważają popielate i niebieskie barwy. Głowa i wierzch ciała są ciemniejsze, brązowo-szare, a spód ciała jasnobeżowy z rdzawym zabarwieniem. Oczy są niewielkie i okrągłe, a tęczówka ma czarny kolor. Przez oko przechodzi czarna smuga, a nad okiem widoczna jest biała linia. Policzki i boki szyi są białawe, podobnie jak jasna plamka na karku. Pokrywy skrzydłowe mają szaroniebieski kolor. Najbardziej zewnętrze sterówki są czarne z białymi brzegami. Dziób jest mocny, stosunkowo długi i zakrzywiony na końcu, co umożliwia wyłuskiwanie pożywienia z kory drzew. Nogi są dość krótkie i ciemnoszare. Kowalik mały do złudzenia przypomina kowalika malutkiego. Główną różnicą jest bardziej niebieskawe zabarwienie piór oraz biała plamka na karku.

Rozród

Kowaliki mały jest monogamiczny i bardzo socjalny. Na początku sezonu rozrodczego kowaliki małe łączą się w pary na czas jego trwania. Samce próbują zdobyć względy samic, przynosząc im pożywienie w ramach zalotów. Para wspólnie wybiera odpowiednie drzewo na gniazdo i wyłupuje w nim niewielkie zagłębienie. Pomagają im w tym 2-3 inne, dorosłe kowaliki, ponieważ ptaki te żyją w niewielkich grupach socjalnych. Częściej jednak kowaliki małe korzystają z gotowych, opuszczonych dziupli, pozostawionych przez inne zwierzęta. Para wspólnie przygotowuje gniazdo, co trwa od trzech do sześciu tygodni. Wnętrze jest wyścielone piórami, znalezionymi włosami i ścinkami drewna. Między kwietniem a sierpniem samica składa od pięciu do dziewięciu jaj w jednym lęgu. Wszystkie są składane jednego dnia, pierwsze zostaje zniesione rano. Jaja są białe i mają brązowe plamki. Po złożeniu całego lęgu samica wysiaduje jaja, a samiec przynosi jej jedzenie. Młode wykluwają się po około dwóch tygodniach, a następnie stopniowo zyskują upierzenie oraz samodzielność. Zazwyczaj opuszczają gniazdo po 22 dniach od wyklucia. Niektóre zostają z rodzicami nawet po tym czasie. Tworzą razem z nimi grupę rodzinną, pomagając budować następne gniazdo i troszczyć się o kolejne mioty. Kowaliki małe żyją na wolności od roku do sześciu lat. Najdłużej żyjący odnotowany osobnik miał ponad osiem lat. Poza sezonem rozrodczym ptaki te przemieszczają się w bardzo dużych stadach, po kilkadziesiąt, a nawet kilkaset osobników.

Odżywianie

Dieta kowalika małego zależy w dużej mierze od pory roku. W ciągu cieplejszych miesięcy żywią się głównie owadami, takimi jak chrząszcze, osy, mrówki i gąsienice. Zimą ptaki te odżywiają się głównie nasionami z szyszek sosen, które rozłupują za pomocą dziobów. Używają ich także do odrywania z drzew fragmentów kory, by dotrzeć do mieszkających pod nią owadów i larw. Przemieszczanie się w dużych grupach ułatwia im znajdowanie pożywienia.