Lirogon skromny (Menura alberti)

Biologia
Lirogon skromny to mniej znany i nie aż tak spektakularny kuzyn lirogona wspaniałego (Menura novaehollandiae). W przeciwieństwie do swojego bardziej znanego kuzyna, samce nie mają aż tak długich spektakularnych piór w ogonie. Chociaż lirogon skromny ma krótszy ogon, to pozostałe wymiary ciała są zbliżone do lirogona wspaniałego. Lirogon skromny jest jednym z ptaków o najmniejszym zasięgu w swojej ojczystej Australii. W przeszłości jego zasięg był znacznie większy, ale większość zamieszkiwanych przez niego lasów została w 19. wieku wycięta pod pastwiska i osiedla ludzkie. Ze względu na swój mały zasięg jest w Australii ptakiem chronionym, a na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN ma status NT (bliski zagrożenia). Gatunki występujące na małym obszarze są szczególnie zagrożone przez losowe wydarzenia, takie jak katastrofy naturalne czy epidemie – nawet jeśli w danej chwili pozornie nic im nie zagraża. Lirogon skromny jest przykładem takiego gatunku – katastrofalne pożary, które miały miejsce w Australii na przełomie lat 2019 i 2020 zniszczyły łącznie prawie 30% powierzchni, na której występuje ten gatunek. Z pewnością spowodowało to znaczne pogorszenie się sytuacji lirogona skromnego.
Wygląd
Lirogon skromny to duży ptak śpiewający, choć wyglądem przypomina bardziej ptaki z rzędu kuraków. Długość ciała wraz z ogonem sięga do 90 centymetrów przy wadze nieco poniżej kilograma. Nogi lirogona skromnego są silne, a pazury długie – ptak ten prowadzi zdecydowanie naziemny tryb życia i lata niechętnie. Podstawowy kolor ciała lirogona skromnego to ciemnobrązowy (kasztanowy), na podogoniu, kuprze i gardle przechodzący w rudy. Wokół oczu lirogona skromnego znajduje się obszar nagiej skóry koloru stalowego. Ogon u obu płci jest długi, ale u samców znajdujące się w nim pióra są przekształcone w ozdobny sposób – ale znacznie mniej spektakularnie niż u spokrewnionego lirogona wspaniałego.
Występowanie
Lirogon skromny występuje na niewielkim obszarze we wschodniej Australii, na pograniczu stanów Queensland i Nowa Południowa Walia, na południe i południowy zachód od miasta Brisbane. Zasięg jest podzielony na 10 niewielkich, izolowanych od siebie subpopulacji, z których największa liczy sobie ok. 2 000 osobników. Łącznie na świecie żyje ok. 3 500 lirogonów skromnych.
Biotop
Lirogon skromny występuje w wilgotnych lasach, zazwyczaj powyżej 300 metrów nad poziomem morza (lasy w niższych lokalizacjach zostały już dawno wycięte). Zasadniczo preferuje lasy z bogatym podszytem. W miejscach suchszych często preferuje sąsiedztwo strumieni i potoków. Lirogon skromny jest osiadły, a ptaki można spotkać w tych samych miejscach przez cały rok.
Lęgi
Niewiele wiadomo o rozrodzie lirogona skromnego. Podobnie jak u bardziej znanego lirogona wspaniałego, samiec tokuje przed samicami w przygotowanym przez siebie miejscu, z którego wcześniej usunął wszystkie opadłe liście. Toki polegają na rozkładaniu przez samca ogona i wyginaniu go w łuk nad ciałem, tak cały ptak jest od góry przesłonięty welonem z przekształconych piór ogona. Samica lirogona skromnego sama przez 2-3 tygodnie buduje gniazdo, które jest duże i znajduje się na ziemi, zazwyczaj pod osłoną krzewów, paproci czy przy pniu drzewa. Samodzielnie wysiaduje jedno jajo i wychowuje wyklute z niego pisklę, które opuszcza gniazdo po 5-6 tygodniach rozwoju.
Pokarm
Lirogon skromny żywi się owadami i innymi bezkręgowcami, które znajduje w ściółce leśnej, przerzucając liście i kopiąc w ziemi.