Starzyk granatowy (Molothrus bonariensis)

Niewielki, czarny ptak zamieszkujący Amerykę Południową oraz klika stanów w Ameryce Południowej. Jest pasożytem lęgowym, przez co negatywnie wpływa na populacje niektórych gatunków zagrożonych wyginięciem.

Występowanie

Starzyk granatowy występuje na terenie całej Ameryki Południowej. Szczególnie licznie spotyka się je w Argentynie, Ekwadorze, Boliwii i Peru. W ciągu ostatniego stulecia zaobserwowano przesuwanie się zasięgu tego gatunku coraz bardziej na północ. Obecnie starzyki granatowe pojawiają się także na terenie Indii Zachodnich oraz w niektórych stanach w Ameryce Północnej, między innymi na Florydzie, w Georgii, Karolinie Północnej, Luizjanie, Teksasie, Oklahomie i Maine. Przesuwanie się zasięgu gatunku wynika z działalności człowieka – przekształcaniu lasów w tereny rolne. Ptaki te żyją na otwartych terenach takich jak pola uprawne z niewielkimi kępami krzewów lub drzew. Preferują tereny nizinne, raczej nie występują powyżej 2000 m n.p.m. Nie są zagrożone wyginięciem. W ostatnich latach zaobserwowano wręcz powiększanie się populacji starzyków granatowych.

Wygląd

Starzyk granatowy jest średniej wielkości, ma smukły, czarny dziób o stożkowatym kształcie, ciemnobrązowe oczy oraz czarne, mocne nogi. W obrębie tego gatunku wyróżnia się siedem podgatunków, które znacząco różnią się wielkością i wyglądem. Najmniejszym podgatunkiem jest M. bonariensis minimus – samice ważą przeciętnie 32 g, a samce 39 g. Przedstawiciele największego podgatunku (M. bonariensis cabanisii) są prawie dwa razy ciężsi (samice ważą około 56 g, a samce 64 g). Długość ciała wynosi od 17 do 21,5 cm, wliczając w to ogon. Dymorfizm płciowy jest dostrzegalny w wielkości ciała i w ubarwieniu. Samice są lżejsze i mniej kolorowe niż samce. Dorosły samiec ma błyszczące, czarne pióra na szyi, głowie, piersi i grzbiecie. Pióra na wierzchu ciała opalizują na fioletowo, a te na skrzydłach mają niebieski pobłysk. Samice są szarobrązowe z jaśniejszymi brwiami i piórami na gardle. Młode osobniki mają jasne, kremowo-brązowe upierzenie.

Tryb życia i odżywianie

Starzyk granatowy żyje na terenach otwartych i półotwartych, takich jak pola uprawne i polany. Na wolności żyją około 8-9 lat. Łączą się w niewielkie grupy, składające się zazwyczaj z paru samców i samic. W okresie migracyjnym tworzą o wiele większe stada, których liczebność może sięgać nawet 100-200 osobników. Migrują na zimę, ale ich szlaki migracyjne nie zostały jeszcze dobrze zbadane. Gatunek ten jest promiskuityczny, więc dany osobnik kopuluje z wieloma parterami w trakcie jednego sezonu godowego. W celu przyciągnięcia samicy, samiec wykonuje pieśń godową, krążąc wokół samicy. Na koniec występu kłania się potencjalnej partnerce. Samce rywalizują między sobą o względy samic, strosząc pióra i machając skrzydłami. Starzyki granatowe są wszystkożerne. Podstawę ich diety stanowią owady, pająki i nasiona. Poszukują pożywienia, grzebiąc nogami w ziemi, a następnie odlatują ze zdobyczami i żerują na gałęziach. Często żerują w większych grupach z innymi ptaki z rodziny kacykowatych. Ptaki bytujące w pobliżu siedlisk ludzkich chętnie korzystają także z karmików oraz wyjadają ziarna z paszy zwierząt gospodarskich.

Lęgi

Starzyk granatowy jest pasożytem lęgowym. Oznacza to, że podrzucają swoje jaja do gniazd innych gatunków, które wysiadują je i opiekują się wyklutymi pisklętami. Okres rozrodczy trwa od listopada do stycznia w Ameryce Południowej. Starzyki granatowe są bardzo płodne. W ciągu jednego sezonu lęgowego samice składają około 20-30 jaj. Podrzucają je do gniazd różnych gatunków, między innymi: diuki białogardłej, pasówki białogardłej, garncarza rdzawego, strzyżyka śpiewnego i mniszka bladego. Czasami pozbywają się przy tym części jaj gospodarza z gniazda. Czas inkubacji jaj starzyków granatowych jest stosunkowo krótki, od 11 do 13 dni. Pisklęta starzyków granatowych wykluwają się zazwyczaj parę dni wcześniej niż rzeczywiste potomstwo gospodarza. Pisklęta należą do gniazdowników, a więc tuż po wykluciu nie są w stanie samodzielnie funkcjonować, mają zamknięte oczy i pokryte są tylko rzadkim, szarym puchem. Zazwyczaj są większe od pozostałych piskląt w gnieździe, dlatego też stanowią dla nich silną konkurencje w trakcie karmienia.