Poskocz krasny (Eresus cinnaberinus)

Poskocz krasny to niewielki, ale bardzo charakterystyczny pająk. Wśród występujących w Polsce pająków poskocz krasny wyróżnia się ubarwieniem oraz specyficznym trybem życia. Poskocz krasny, jak również kilka innych występujących w Europie gatunków z tego rodzaju, to pająk ciepłolubny; im dalej na północ zasięgu, tym jego stanowisk jest mniej i występują one w większym rozproszeniu. Ze względu na małe rozmiary poskocza krasnego, ma on ograniczone możliwości zasiedlania nowych siedlisk. Co więcej, poskocz krasny zasiedla zanikające obecnie siedliska: nasłonecznione, ciepłe zbocza, które w wyniku zalesiania i zaprzestania wypasu zwierząt gospodarskich zanikają w całej północnej i środkowej Europie. Z tego powodu poskocz krasny jest w Polsce objęty ochroną prawną. Ze względu na małą liczbę stanowisk i ich prawdopodobne szybkie zanikanie, w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (Bezkręgowce) uzyskał kategorię EN (zagrożony wyginięciem).

Poskocz krasny to gatunek z wyraźnym dymorfizmem płciowym: samice są większe od samców (do 2 cm długości ciała) i są koloru czarnego, pokryte aksamitnymi włoskami. Podobnie wyglądają niedojrzałe samce. Dorosłe, dojrzałe płciowo samce są mniejsze od samic (do 1 cm długości ciała), a ich odwłok oraz dwie pary tylnych odnóży są jaskrawoczerwone. Dodatkowo na odwłoku znajdują się okrągłe, czarne plamy (stąd angielska nazwa tych pająków „ladybird spiders”, czyli pająki biedronkowe). Dodatkowo na wszystkich odnóżach znajdują się kontrastowe, jasne poprzeczne pasy.

Poskocz krasny występuje wyspowo w południowej, środkowej i wschodniej Europie. Miejscami zastępują go inne, podobne gatunki – systematyka tej grupy nie jest jeszcze do końca jasna. W Polsce rozproszone stanowiska są znane z całego obszaru kraju, m.in. z doliny Wisły w okolicach Sandomierza. Poskocz krasny wymaga do życia nasłonecznionych stoków, z niską roślinnością (niewiele krzewów i drzew), takich jak murawy kserotermiczne. Gleba na stanowisku musi być relatywnie lekka, tak żeby pająki mogły swobodnie kopać swoje nory. Zarastanie tego typu siedlisk przez drzewa (np. w wyniku zaprzestania użytkowania pasterskiego, celowych zalesień, lub ekspansji obcego gatunku drzewa jakim jest robinia akacjowa) jest największym zagrożeniem dla przetrwania tego gatunku na terenie naszego kraju.

Poskocz krasny jest pająkiem polującym z zasadzki; wkrótce po opuszczeniu rodzinnej norki, co następuje na wiosnę, młode pająki obu płci wykopują swoje własne nory. Nory początkowo są małe, u dorosłych samic mogą mieć ok. 10 centymetrów głębokości. Ściany nory są wyścielone pajęczyną, która tworzy również ochronny parasol wokół jej wejścia (dodatkowo zamaskowany resztkami roślinnymi). Pająk czatuje w swojej norze na drobne bezkręgowceowada przy wejściu do nory, wyskakuje z niej i chwyta swoją ofiarę.

Samice poskocza krasnego po wykopaniu swojej nory spędzają w niej całe życie (do 4 lat). Samce po przekroczeniu 2 lub 3 roku życia dojrzewają płciowo (wtedy też przybierają piękne, kontrastowe ubarwienie) i wyruszają późnym latem na poszukiwanie samic. Po znalezieniu zamieszkanej nory kopulują z samicą, spędzając w jej norze dłuższy czas (u tego gatunku samice nie pożerają samców, a po kopulacji samiec oddala się w poszukiwaniu kolejnej partnerki). Zapłodniona samica składa kilkadziesiąt jaj, a wyklute młode żyją z nią razem w norze przez całą jesień i zimę (samica dokarmia je przetrawionymi resztkami swoich ofiar). Na wiosnę samica ginie, a młode zjadają jej ciało; następnie wychodzą z nory i rozpraszają się po okolicy. Ze względu na małe możliwości dyspersji (poskocze krasne wędrują piechotą), nie rozpraszają się daleko – w sprzyjających warunkach te pająki występują w dużej liczbie nor na małym obszarze.