Gąska gołębia - opis grzyba, sezon, wygląd, występowanie
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby podstawkowe pieczarniaki pieczarkowce gąskowate gąska Gąska gołębia
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Gąska gołębia (Tricholoma columbetta)

Nazywana/y także: bedłka gołębia, prośnianka gołębia
Gąska gołębia. Źródło: This image was created by user Dave in NE PA at Mushroom Observer, a source for mycological images.You can contact this user here.English | español | français | italiano | македонски | മലയാളം | português | +/− / CC BY-SA
Spis treści

Wstęp

Gąska gołębia to średniej jakości grzyb zaliczany do gąskowatych Tricholomataceae, zasługujący na ochronę z uwagi na wielką rzadkość w Europie, w tym Polsce.

Sezon

Owocniki gąski gołębiej obserwuje się od sierpnia do października.

Występowanie

Gąska gołębia występuje w Europie i Ameryce Północnej po Kostarykę.
W wielu krajach co raz rzadszy grzyb, wpisana na Czerwone Listy gatunków ginących m.in. w Polsce, Litwie, Niemczech, Danii oraz Holandii. Rzadkość tejże gąski wiąże się z jej dość specyficznymi upodobaniami siedliskowymi: preferuje gleby niemal pozbawione wapnia, piaszczyste lub wykształcone na skałach krzemianowych, ale o odczynie bliskim obojętnemu. Mikoryzy formuje najprawdopodobniej z dębami, grabami, bukami i brzozami. Rośnie zatem w świetlistych dąbrowach i ciepłych buczynach storczykowych.

Wygląd

Owocniki gąski gołębia osiągają 4,0 do 7 cm średnicy kapelusza i 4-10cm wysokości nóżki (trzonu).

Kapelusz biały, niekiedy z czerwonymi, zielonkawymi bądź ochrowymi cętkami. Jedwabisty w dotyku.

Blaszki o nieregularnych ząbkach, początkowo śnieżnobiałe, potem kremowe. Na młodych owocnikach gęste i wąskie, na starych rzadkie i grubsze. Strzępki w blaszkach cienkie i pozbawione sprzążek.

Nóżka cylindryczna, cieńsza u podstawy, zwykle upstrzona seledynowymi plamami w dolnej części.

Miąższ kremowobiały, soczysty, jędrny. Woń i smak ziemisto mączne, ale trudno wyczuwalne.

Wysyp zarodników biały. Spory gładkie, jajowate, z pojedynczą kropelką oleistej cieczy, mierzą około 5,5-7,0 na 4,0-5,5 μm.

Pleurocystyd i cheilocystyd brak. Podstawki gąski gołębiej masywne, walcowate i czterozarodnikowe.

Najniebezpieczniejsze dla grzybiarza bywa mylenie gąski gołębiej z muchomorami o białych owocnikach zbliżonej wielkości: jadowitym Amanita virosa lub wiosennym A. verna. Od gąski gołębiej różni je obecność pochwy i pierścienia na nóżce.

Bardzo źle kończy się wzięcie dzwonkówki trującej (Entoloma sinuatum) za gąskę gołębią. Dzwonkówka trująca nawet w małych dawkach i po przegotowaniu powoduje ostre zaburzenia żołądkowojelitowe, prowadzące do osłabienia wskutek silnej biegunki; w większych porcjach może zabić dorosłego. Dzwonkówkę trującą charakteryzują dość dobrze: różowy wysyp spor, łososiowe blaszki tudzież wyraźny garb na kapeluszu starszych owocników.

Gąskę gołębią można też pomylić z białawymi strzępiakami i wodnichami np.: strzępiakiem włóknistym Inocybe fibrosa, strzępiakiem bzowym I. sambucina, wodnichą gładką Hygrophorus penarius i wodnichą białą H. eburneus. U wodnich blaszki są ciemniejsze, żółte a nie śnieżnobiałe, poza tym wyraźniej się zbiegają; nóżka jest bardziej śluzowata w dotyku; a kapelusz nie ma ochrowych lub kredowych odcieni.

Spośród trujących gąsek najpodobniejsze do gołębiej bywają: nieprzyjemna T. inamoenum, mydlana T. saponaceum. Gąska nieprzyjemna rośnie jednak w górskich borach szpilkowych, a jej owocniki mocno śmierdzą gazem świetlnym (gazem koksowniczym, zatem wyczuwa się w nich zarówno fetor zgniłych jaj, jak i smród padliny). Gąska mydlana wytwarza niekiedy owocniki bledsze od normalnych, zawsze jednak zawsze występuje pod sosną lub jodłą, pachnie – jak sama nazwa wskazuje – mydlinami, smak zaś ma odstręczający, gorzko-mączny, niekiedy z mydlanym posmakiem.

Właściwości

Gąska gołębia jest grzybem niejadalnym.

Zastosowanie

Obecnie brak zastosowania gąski gołębiej, aczkolwiek od lat bada się enzymy i metabolity wtórne tej gąski pod kątem ich potencjalnych właściwości przeciwutleniających i nicieniobójczych.

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Bibliografia
  1. Bon M. 2005.; "Pareys Buch der Pilze."; Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart.;
  2. Denchev C., Assyov B. 2010.; "Checklist of the larger Basidiomycetes in Bulgaria."; Mycotaxon 111: 279-282.;
  3. Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
  4. Gumińska B., Wojewoda W. 1988.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
  5. Karadelev M., Rusevska K., Markova N. 2008.; "Distribution and ecology of genus Tricholoma (Tricholomataceae) in the Republic of Macedonia."; Ekol. Zašt. Život. Sred. 11 (1/2): 27-41.;
  6. Lohmeyer T., Kũnkele U. 2006.; "Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie."; Wyd. Parragon, Warszawa.;
  7. Phillips R. 2010.; "Mushrooms and Other Fungi of North America."; Firefly Books, Buffalo.;
  8. Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
  9. Smolskaitė L., Venskutonis P., Talou T. 2015.; "Comprehensive evaluation of antioxidant and antimicrobial properties of different mushroom species."; LWT-Food Science and Technology 60 (1): 462-471.;
  10. Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.;
  11. Vadalà A., Finzi P., Zanoni G., Vidari G. 2003.; "Columbetdione, a New Cyclopentene Derivative from the Fruiting Bodies of Tricholoma columbetta (Basidiomycetes) - Structure and Synthesis."; European Journal of Organic Chemistry 4: 642-648.;
  12. Tkalcec Z., Armin M. 2002.; "Preliminary checklist of Agaricales from Croatia. I. Families Pleurotaceae and Tricholomataceae."; Mycotaxon 81: 113-176.;
  13. Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
4.9/5 - (7 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments