Gołąbek zielonawofioletowy (Russula cyanoxantha)

Wstęp

Gołąbek zielonawofioletowy jest bardzo dobrym grzybem jadalnym. Przez zbieraczy uznawany jest za jeden z najsmaczniejszych gołąbków, jakie można znaleźć na terenie Polski. W naszym kraju, jak i w całej Europie Wschodniej, występuje pospolicie.

Sezon

Sezon na gołąbka zielonawofioletowego zaczyna się w lipcu, chociaż czasami zdarza się, że pierwsze okazy tego grzyba pojawiają się już w czerwcu. Zbierać go można do końca października.

Występowanie

Gołąbek zielonawofioletowy występuje głównie w lasach liściastych, gdzie rośnie głównie pod dębami i bukami. Rzadziej spotkać go można w lasach iglastych, ale jeżeli już się tam pojawia, to najlepiej szukać go w pobliżu świerków. Może rosnąć pojedynczo lub w małych grupach po kilka sztuk. Nie ma specjalnych wymagań glebowych – unika jedynie ziemi bogatej w wapń. Występuje w całej Europie, a jej wschodniej części jest bardzo pospolity.

Wygląd

Owocnik gołąbka zielonawofioletowego osiąga średnicę od 4 do 15 cm. U młodych okazów ma kształt półkulisty i wygięty brzeg. W kolejnej fazie rozwoju staje się wypukły. Stare osobniki mają kapelusz wklęsły i lejkowaty. Owocnik może przybierać różne ubarwienia – najczęściej są to odcienie kolorów: fioletowego, niebieskiego, różowego, ochrowego i oliwkowego. Zabarwieni owocnika może być jednolite lub stanowić kombinację różnych kolorów i ich odcieni. Pokryty jest suchą, gładką skórą bez połysku. W wilgotne dni jego powierzchnia staje się wilgotna oraz klejąca i widać na niej wyraźne promieniste żyłki. Skóra łatwo daje się oddzielić od miąższu.

Blaszki gołąbka zielonawofioletowego są różnej długości – krótkie i długie mieszają się ze sobą. Często się rozwidlają. Są wąskie, gęsto ułożone i przyrośnięte przy trzonie. Charakteryzuje je duża elastyczność i miękkość. Trudno je uszkodzić. U młodych okazów mają kolor przyciemnionej bieli, który u starszych osobników niekiedy zmienia się w słaby jasnoniebieski.

Trzon gołąbka zielonawofioletowego osiąga wysokość od 5 do 12 cm. i grubość od 2 do 3 cm. Ma walcowaty kształt zwężający się ku górze i słabo zaostrzoną podstawę. U młodych osobników charakteryzuje się dość dużą twardością, u starszych staje się gąbczasty. Jego powierzchnia jest sucha, gładka, błyszcząca i naga. Zazwyczaj ma biały kolor, chociaż zdarzają się egzemplarze, u których może przybrać odcień niebieski lub lekko czerwony.

Miąższ gołąbka zielonawofioletowego u młodych okazów jest dość twardy. U starszych grzybów staje się kruchy i łamliwy. Ma biały kolor, który nie zmienia barwy po przekrojeniu. Czasami, tuż po skórą kapelusza, zabarwiony jest na fioletowo. Zazwyczaj nie ma zapachu, czasami jednak można wyczuć od niego delikatną owocową woń. Ma łagodny, przyjemny smak przez wielu zbieraczy określany jako orzechowy.

Gołąbek zielonawofioletowy wyglądem przypomina jadalnego gołąbka oliwkowozielonego. Rozróżnić je można po kolorze kapelusza, który u tego drugiego grzyba jest oliwkowozielony (jak sama nazwa wskazuje) oraz po blaszkach, które u gołąbka oliwkowozielonego są gęstsze i widelcowato pozrastane przy trzonie.

Kolejnym podobnym do gołąbka zielonawofioletowego grzybem jest, także jadalny, gołąbek fioletowozielony. Ten grzyb różni się od gołąbka zielonawofioletowego kruszącymi się blaszkami i znacznie mniejszymi rozmiarami.

Innym podobnym grzybem jest gołąbek chmurny, którego skóra jest jednak oszroniona, a trzon u podstawy bywa pokryty plamami w kolorze ochrowym.

Właściwości

Gołąbek zielonawofioletowy jest smacznym grzybem jadalnym. W około 90 proc. składa się z wody, pozostałe 10 proc. to białko, błonnik, witaminy i składniki mineralne. Niestety nie ma specjalnych wartości odżywczych.

Zastosowanie