Maślak syberyjski (Suillus americanus)

Wstęp

Maślak syberyjski, zwany też mmaslakiem amerykańskim, jest to grzyb szeroko rozpowszechniony w Ameryce Północnej i na Syberii (stąd nazwy gatunkowe), natomiast nader rzadkim w Europie przedstawicielem rodziny maślakowatych. Na Starym Kontynencie wchodzi w mikoryzę głównie z limbą (Alpy, Tatry), sosną rumelijską (góry Bałkanów), być może także z kosodrzewiną. W USA i Kanadzie współżyje z sosnami pięcioigielnymi, zwłaszcza wejmutką, sosną Banksa, s. zachodnią oraz giętką. W Chinach i na rosyjskim Dalekim Wschodzie rośnie zwykle pod limbą syberyjską lub kosolimbą. Precyzyjna ocena zasięgu geograficznego wymaga rozstrzygnięcia problemu czy populacje z wschodnich wybrzeży USA, zachodnich wybrzeży USA oraz Dalekiego Wschodu należą do jednego, cyrkumborealnego gatunku? Czy jednak rozpadły się już na kilka odrębnych gatunków?

Sezon

Maślak syberyjski zawiązuje owocniki od końca lata do późnej jesieni.

Występowanie

Maślak syberyjski rośnie tam, gdzie nie brak sosen pięcioigielnych. Dlatego jest tak pospolity w puszczach Syberii i Ameryki Północnej, a jednocześnie tak naturalnie rzadki w Europie. Na Starym Kontynencie trzyma się wyższych pasm Alp, Karpat i Gór Dynarskich, z większymi skupiskami limb lub sosen rumelijskich. Z krajów europejskich podano go z: Austrii, Bułgarii, Czarnogóry, Czech, Francji, Niemiec, Włoch, Macedonii, Polski, Słowacji oraz Szwajcarii.

Wygląd

Owocniki maślaka syberyjskiego odznaczają się jasnożółtymi kapeluszami, dużymi porami w hymenoforze oraz cienkim, ciemnożółtym trzonem, obsypanym bordowymi plamkami. Podobnie jak u wielu innych maślaków kształt kapelusza zmienia się z wiekiem: stożkowy lub półokrągły u młodych okazów, u starszych owocników spłaszczony, zwykle z tępym garbkiem.

Rurki najpierw złociste, potem oliwkowe, wreszcie ochrowo brązowe, zbiegają się ku nóżce. Uszkodzone przebarwiają się na rudobrązowo.

Kapelusz maślaka syberyjskiego o śliskiej, łatwo ściągalnej skórce, z osłonami zwisającymi z brzegów. Kolor kapelusza zmienia się z wiekiem owocnika: u najmłodszych jest słomkowo żółty, u starych brązowo żółty z czerwonymi plamkami. Powierzchnia kapelusza jest śliska u młodych okazów, a lepka u starszych.

Trzon walcowaty, różowy na dole, a słomkowożółty bliżej kapelusza, z pierścieniem zanikającym z wiekiem. Swoistą cechą m. amerykańskiego są liczne, białawe ziarenka na trzonie, przebarwiające się z czasem na kolor winno bordowy. Ziarenka te produkują opalizującą wydzielinę.

Miąższ o ledwie wyczuwalnym zapachu i słabo kwaśnym smaku. Pod wpływem ługu potasowego zmienia kolor na brązowo czerwony.

Wysyp spor maślaka syberyjskiego barwy cynamonowej. Zarodniki eliptyczne, gładkie, blado żółte, mierzą 8-9,5 x 3,5-5,0 μm. Wyrastają na podstawkach mierzących 21,0-25,5-6,5 μm o czterech sterygmach.  

Właściwości

Surowe owocniki maślaka syberyjskiego mogą powodować u niektórych alergie skórne.

Zastosowanie

Zastosowanie maślaka syberyjskiego jak u pozostałych jadalnych maślaków i borowików. Opinie na temat walorów smakowych maślaka syberyjskiego są skrajnie różne. Wiele osób uważa go za przykry w smaku i nieprzyjemny w dotyku z racji oślizgłości i łykowatości. Inni jednak cenią go mocniej, porównując go do smaku tłustych kapłonów z cytryną. Oślizgłość może być zaletą przy przyrządzaniu dipów i past do kanapek.

Trwają prace nad wykorzystaniem właściwości przeciwzapalnych tego grzyba w lecznictwie.