Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum)

Wstęp

Purchawka chropowata jest grzybem jadalnym występującym na całym świecie. W Polsce jest bardzo pospolita i można ją spotkać zarówno na nizinach, jak i w górach. Należy pamiętać, że tylko młode owocniki purchawki chropowatej nadają się do jedzenia, po wcześniejszym oczyszczeniu ze skórki.

Sezon

Sezon ma purchawkę chropowatą zaczyna się na początku lata, ale pierwsze okazy tego grzyba pojawiają się w lasach wraz z początkiem czerwca. Zbierać ją można do późnej jesieni – ostatnie sztuki znaleźć można jeszcze pod koniec listopada.

Występowanie

Purchawka chropowata występuje w lasach iglastych, liściastych i mieszanych. Często rośnie także na łąkach, pastwiskach, wrzosowiskach i w przydrożnych zaroślach. Mogą również wyrastać na spróchniałych pniach. Nie mają szczególnych wymagań glebowych i terenowych – można je znaleźć zarówno na nizinach, jak i w górach. Mogą tworzyć większe skupiska po kilka sztuk, ale czasem można spotkać osobniki rosnące samotnie. Purchawka chropowata występuje na całej kuli ziemskiej, łącznie z rejonami subarktycznymi.

Wygląd

Owocnik purchawki chropowatej osiąg średnicę od 2 do 5 cm. i może wyrosnąć do wysokości 7 cm. Początkowo ma kulisty kształt, z czasem staje się gruszkowaty, a następnie maczugowaty lub główkowaty. U starszych okazów ma wyraźnie zwężoną dolną część, która przez wielu badaczy uznawana jest za trzon grzyba. Owocnik młodej purchawki chropowatej jest biały, później staje się żółty. U dojrzałych osobników przybiera barwę szarobrązową lub brązową. W górnej części pokryty jest stożkowatymi, ostro zakończonymi, łatwo ścieralnymi kolcami. Dolna część otoczona jest szeregiem niskich i tępych brodawek. Po odpadnięciu kolców i brodawek na owocniku pozostaje ślad przypominający małe oczka. Wewnętrzna warstwa ochronna owocnika jest matowa i w dotyku przypomina papier.

Główka purchawki chropowatej to górna część owocnika o kulistym kształcie z garbkiem na szczycie. Jest to miejsce, w którym powstają zarodniki grzyba.

Trzon purchawki chropowatej, czyli dolna wydłużona część owocnika, ma puste wnętrze składające się z komór nie zawierających zarodników.

Miąższ purchawki chropowatej początkowo jest biały, miękki i elastyczny. Wraz z dojrzewaniem grzyba staje się miękki oraz wodnisty i zmienia barwę na żółtą, a następnie oliwkową. Na końcu wysycha i rozpada się na brązowe zarodniki, które wydostają się na zewnątrz przez otwór w główce. Młody miąższ nadaje się do jedzenia i ma przyjemny, łagodny zapach oraz smak przypominający rzodkiewkę.

Purchawka chropowata często mylona jest z trzema innymi purchawkami: czarniawą, fiolowatą oraz gruszkowatą. Purchawkę czarniawą można rozróżnić po kolcach, które są dużo ciemniejsze niż u purchawki chropowatej. Purchawka fioletowa odróżnia się gwieździstym kształtem kolców (u purchawki chropowatej kolce są stożkowate). Natomiast purchawka gruszkowata w ogóle nie posiada kolców, a jej miąższ ma bardzo nieprzyjemny zapach.

Innym podobnym do purchawki chropowatej grzybem jest czasznica workowata, której kolce po odpadnięciu nie pozostawiają żadnych śladów na owocniku.

Właściwości

Purchawka chropowata jest smacznym grzybem jadalnym. Do spożycia nadają się jednak tylko młode osobniki, których miąższ jest jeszcze biały. Jest on bardzo dobrym źródłem białka, węglowodanów i tłuszczów, zawiera również witaminy z różnych grup i wiele składników mineralnych.

Zastosowanie

Tylko młode owocniki purchawki chropowatej nadają się do jedzenia. Można ją spożywać na surowo, jednak najlepiej smakuje pokrojona w plasterki i usmażona (może być również przyrządzana w panierce). Świetnie nadaje się także do suszenia oraz jako dodatek do potraw gotowanych. Przed spożyciem należy ściągnąć z niej skórkę.