Selenit kamień – opis, właściwości i występowanie selenitu

Nazwa selenitu pochodzi od greckich słów „selene” czyli księżyc i „lithos”, czyli kamień. Wbrew pozorom jednak nie jest to minerał powszechnie znany jako kamień księżycowy – ten ostatni jest odmianą ortoklazu i cechuje się zupełnie innymi właściwościami. Co więc łączy selenit z ziemskim satelitą i skąd bierze się popularność tego bardzo powszechnego i skromnego kryształu?

Trudno uwierzyć, ale selenit przy całej swojej urodzie jest po prostu formą transparentnego gipsu. Mowa nie tyle o materiale budowlanym, co bardzo pospolitym minerale z grupy siarczanów o wzorze chemicznym CaSO4·2H2O. Podczas, gdy gips przyjmuje jednak różne odcienie i tworzy szeroki wachlarz kryształów rozmaitej wielkości, selenit jest jego pojedynczym, bardzo szlachetnym wariantem. Co warto podkreślić, mimo dość sugestywnej nazwy minerał ten nie zawiera w sobie ani grama selenu!

Występowanie i pozyskiwanie selenitu

Proces formowania się gipsu jest na tyle prosty, że minerał występuje praktycznie na całym świecie. Jego geneza wiąże się z wyparowywaniem wody z środowiska zasobnego w morską glebę. W długim okresie czasu, mierzonym tysiącami lat, owe parowanie wydobywa na powierzchnię ziemi coraz więcej pierwiastków, które zaczynają tworzyć skałę osadową. W rezultacie gips, a co za tym idzie i selenity, znajdowane są zazwyczaj w dużych ilościach w błotach alkalicznych jezior, na terenach dawnych mórz oraz w pobliżu jaskiń i źródeł solanki. Odkrycia często wiążą się również z pokładami miedzi, siarczanów, srebra, złota oraz węgla.

Współczesne gipsy mogą pochodzić z bardzo różnych epok – najstarsze mają nawet ponad 400 milionów lat! W szczególnie suchych warunkach tworzące się przy parowaniu kryształy otoczone są z dwóch stron piaskiem, co daje im unikalną formę klepsydry, często obserwowaną w selenitach. Jako ciekawostkę warto dodać, że w przypadku skrajnej utraty wody gips przyjmuje postać anhydrytu.
Z wyjątkowo atrakcyjnych i obfitych złóż selenitu słyną przede wszystkim Meksyk, suche obszary Stanów Zjednoczonych, Argentyna, Brazylia, Australia, Grecja, Rosja, Japonia, a także Polska. W naszym kraju transparentne kryształy znajduje się przede wszystkim w rejonie doliny Nidy, Lubina, Dobrzyna nad Wisłą oraz Chodzieży k. Piły.

Ciekawostka: W innych warunkach ten sam minerał, gips, tworzy zupełnie inne formy niż selenit. Szczególną popularnością cieszą się na przykład tzw. róże pustynne o matowej, beżowej strukturze przypominającej płatki kwiatu.

Historia selenitu

Uważa się, że już kultury starożytnej Mezopotamii i Egiptu znały i ceniły selenit wykorzystując go do produkcji ozdób, ale także jako atrybut w rytuałach religijnych. Prawdopodobnie w jego wyjątkowe moce wierzyli także Aztekowie oraz Północnoamerykańscy Indianie, wyjątkowo ochoczo korzystający z ochronnych, kamiennych amuletów. Antyczni Grecy natomiast znaleźli dla niego bardziej praktyczne zastosowanie w postaci wypełniania otworów okiennych. Zbudowana w V w. bazylika Św. Sabiny w Rzymie również został wyposażona w ten rodzaj „przeszklenia” i to w bardzo imponującej skali. Dopiero w XVIII w. transparentny kryształ doczekał się jednak swojej dzisiejszej nazwy. W 1747 r. szwedzki chemik i geolog, J.G. Wallerius opisał go w swoim dziele „Mineralogia, eller Mineralriket” pod określeniem selenites. Inspiracją była lekko niebieska poświata kojarząca się faktycznie z Księżycem.

Do najsłynniejszych selenitów na świecie zalicza się okazy znalezione w odkrytej w 2000 r. meksykańskiej jaskini położonej 300 metrów pod ziemią, nieopodal słynnej kopalni Naica, w Chihuahua. W mierzącej 109 metrów długości komnacie znajduje się grupa gigantycznych selenitów, z których największy waży ok. 12 ton i ma ponad 11 metrów wysokości! Jego wiek szacowany jest nawet na 500 tysięcy lat i jest to jeden z największych kryształów na Ziemi! Zdaniem geologów jaskinia w Naica to miejsce o perfekcyjnych warunkach, gdzie przy temperaturze nawet 58 stopni C, 99% wilgotności i stałym dopływie mineralnych solanek kryształy miały optymalną sposobność do powolnego, stabilnego wzrostu.

Inne wyjątkowe kryształy selenitu pochodzą ze stanów Utah, Nowy Meksyk i Oklahoma w USA. Jezioro Great Salt Plains jest słynnym od lat miejscem poszukiwań cennych okazów, gdzie odwiedzający mogą sami wykopywać klepsydrowe selenity. Ich powstanie łączone jest z dawnymi zmianami w poziomie płytkiego morza oraz stała podażą słonej wody z jeziora.

Właściwości selenitu

Perfekcyjny selenit to sporych rozmiarów, tabliczkowy i kolumnowy kryształ gipsu o transparentnej strukturze. W czystej postaci jest bezbarwny, ale bardzo często zanieczyszczony bywa cząstkami, które nadają mu żółtawego, zielonkawego, a nawet brązowawego tonu. Poziom przeźroczystości maleje wraz ze wzrostem mineralnej zawartości. Kryształy są jednoskośne i charakteryzują się perłowym połyskiem, a po przełamaniu rysa jest biała. Bardzo często występują w bliźniaczych zestawieniach, a czasami tworzą również rozety. Mogą być przytwierdzone podstawą do skały lub wolno osadzone w na gliniastym podłożu.

Selenit jest minerałem bardzo miękkim – w dziesięciostopniowej skali Mohsa określany jest na poziomie 2-2,5. Inkluzje we wnętrzu kryształu są rzadko spotykane. Ponadto, niektóre okazy selenitu wykazują właściwości fluoryzujące lub fosforyzujące, co oznacza, że emitują w ciemności świetlną poświatę po uprzedniej ekspozycji na promieniowanie elektromagnetyczne. Co ciekawe, kryształy selenitu cechują się pewnym stopniem giętkości, ale pod większym naciskiem łatwo się łamią.

Zastosowania selenitu

Kryształy selenitu, choć stosunkowo nietrwałe, dobrze poddają się obróbce. Można je szlifować do postaci kaboszonów, a efekt jest imponujący – tak ze względu na połysk, jak i dość duże rozmiary. W efekcie z niedrogiego, łatwo dostępnego surowca można tworzyć atrakcyjne ozdoby. Selenity mogą być wykorzystywane w biżuterii, gdzie często towarzyszą masie perłowej lub koloryzowanym na czarno onyksom. Ponadto na zasadzie kontrastu łączy się je z matowym, chropowatym kamieniem lawowym.

Z racji na wspomnianą wyżej miękkość, naszyjniki czy kolczyki z selenitem wymagają jednak nader ostrożnego przechowywania. Najlepiej jest umieszczać je oddzielnie w miękkich, aksamitnych woreczkach, z dala od metalowych elementów. Do czyszczenia używa się wyłącznie delikatnych, suchych ściereczek, gdyż kryształy rozpuszczają się w wodzie i nie powinny w ogóle mieć styku z wilgocią. Mydła i detergenty są również poważnym zagrożeniem dla struktury świetlistych minerałów. Ponadto wysoce niewskazane jest wystawienie ich na działanie silnych promieni słonecznych – w dłuższym okresie czasu mogą wówczas stracić swój unikalny połysk.

Z selenitu dość łatwo wykonuje się również przedmioty użytkowe, typu dekoracyjne miseczki, świeczniki, itd. Co ciekawsze okazy cieszą się oczywiście zainteresowaniem miłośników geologii – duży kryształ selenitu znajduje się w każdej szanującej się kolekcji minerałów.

Symbolizm selenitu

Selenit zdobył sobie wielkie uznanie jako kryształ o właściwościach leczniczych i metafizycznych. I choć żadne z tych roszczeń nie jest podparte jakimkolwiek dowodem naukowym, nie przeszkadza to tysiącom ludzi wykorzystywać „księżycowych kamieni” do medytacji i sesji terapeutycznych.

W teorii czakr, czyli ośrodków krzyżowania się kanałów energetycznych w ciele, selenit odpowiada czakrze korony, zlokalizowanej na czubku głowy. W związku z tym poleca się go w przypadku poczucia wyobcowania ze świata, zagubienia w życiu czy niskiej samooceny. Wykorzystywany w medytacji ma wzmacniać spirytualizm i mądrość, pozwalając jednocześnie odnajdywać sens w rzeczywistości oraz być szczerym z samym sobą.

Praktycy leczenia kryształami stosują selenity dość powszechnie do oczyszczania ciała i umysłu z negatywnej energii. Uważa się, że w ich strukturze zamknięte jest światło o uzdrawiającej mocy, która może uspokajać, wyciszać, dodawać energii życiowej i otwierać oczy na sfery duchowe i poprawiać psychiczne zdolności. Mimo, że nie jest oficjalnie uznawany za kryształ urodzinowy, wiele źródeł asocjuje go z osobami spod znaku Raka.

Dla kogo selenit?

Dla laików selenit to po prostu piękny, połyskliwy materiał, który po oszlifowaniu cieszy oczy jako ozdoba na półce lub koralik z naszyjniku. Kamień nie jest ani drogi, ani specjalnie wyszukany, więc łatwo zdobywa sobie sympatię szerokiego grona ludzi. Szczególną satysfakcję może przynieść osobom zainteresowanym ezoterycznymi praktykami medytacji i stymulacji czakr. Jako osobisty amulet czy dopełnienie sypialni bywa nieszkodliwym, a poprawiającym samopoczucie elementem, który chociażby na zasadzie placebo może pozytywnie wpływać na stan ducha i umysłu!