Rabarbar – właściwości, witaminy i wartości odżywcze
Przez skojarzenia wizualne można powiedzieć, że rabarbar, inaczej rzewień, to taki smaczniejszy i bardziej kolorowy seler. Podobnie, jak ten ostatni jest warzywem, choć wyjątkowy smak kompotów i ciast z rabarbarem nauczył nas traktować go jako owoc. Poza tym rabarbar to bylina – roślina wieloletnia. W kulinariach stosuje się przede wszystkim łodygę rzewienia, o barwie zielono-różowej, po fioletową. Medycyna naturalna zna natomiast głównie odmianę leczniczą rabarbaru, z której najważniejszy jest korzeń.
Rabarbar – skąd wziął się w Europie?
Rabarbar uprawiany był w Chinach już około 2700 r. p.n.e. w celach typowo leczniczych. Szczególnie cenne właściwości, z punktu widzenia medycyny alternatywnej, miał korzeń specjalnej odmiany rzewienia, więc Chińczycy ponad wszystkie cenili właśnie ją. Określenie „rabarbar” (Rheum, Rha-ponticum) pochodzi od Rha – łacińskiej nazwy rzeki Wołgi, na której brzegach rósł rzewień. To każe nam wiązać pochodzenie rabarbaru z terenem Euroazji. Do Europy rabarbar dotarł i rozpowszechnił się dopiero w XVII i XVIII, podobno za sprawą wielkiego podróżnika Marco Polo, który był zafascynowany właściwościami tej rośliny.
Łodyga do kuchni, korzeń do domowej apteczki
Starania Marco Polo zaowocowały najpierw popularyzacją rabarbaru leczniczego (Rheum officinale), właśnie tego, który od stuleci wykorzystywany był w medycynie chińskiej. Nieco później przywieziono do nas rabarbar ogrodowy (Rheum rhaponticum L.). Trzeba bowiem wiedzieć, że odmian rabarbaru jest aż kilkadziesiąt. Ta, która rośnie w naszych ogródkach i osładza nam smak lata nie jest stosowana w medycynie naturalnej. Z rabarbaru ogrodowego odcinamy korzeń i liście, pozostaje nam tylko zielono-różowa łodyga o bogatych właściwościach smakowych. Liście zawierają ponadto truciznę, należy je więc odrzucić. Z kolei najbardziej wartościową częścią rzewienia leczniczego jest korzeń, i to z niego Chińczycy przygotowują preparaty przeciwbólowe i przeczyszczające. Korzeń rabarbaru leczniczego ma właściwości antyseptyczne, nawilżające, przeciwrakowe, rozkurczowe i moczopędne. Nadaje się do leczenia długotrwałych zaparć, biegunek, dolegliwości wątrobowych, hemoroidów, podrażnień skórnych, a nawet poparzeń, łagodzi ponadto bóle menstruacyjne. Leków na bazie korzenia rabarbaru nie powinny jednak stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią. Uważa się też, że wypicie przed posiłkiem nalewki z korzenia rabarbaru podnosi apetyt, obniża poziom cholesterolu oraz wspiera pracę serca.
Co ciekawe, korzeń rabarbaru wykorzystywany jest także w kosmetyce. Przygotowuje się z niego, na przykład, specjalne płukanki do włosów o właściwościach rozjaśniających.
To nie wszystko, jeśli chodzi o użyteczność tej rośliny. Trujące właściwości liści pomogą nam pozbyć się mszyc z ogrodu (tu nada się każda odmiana rabarbaru, opieramy się bowiem o obecność w liściach kwasu szczawiowego i tlenowego). Pół kilograma liści gotujemy w wodzie przez około 15-20 minut. Wywar studzimy, a następnie dodajemy do niego odrobinę płatków mydlanych. Specyfik umieszczamy w butelce ze spryskiwaczem i traktujemy nim szkodniki.
Rabarbar – witaminy i właściwości odżywcze
Choć potencjał leczniczy rabarbaru lekarskiego jest naprawdę imponujący, pamiętajmy, że odmiana ogrodowa także zawiera wartości odżywcze, którym warto się przyjrzeć. Przede wszystkim możemy rabarbar z ogródka traktować jako warzywo o właściwościach antyoksydacyjnych. Warzywo to zawiera tłuszcze, białko i węglowodany, witaminy – witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6 i B9), witamina C, E i K oraz sole mineralne – cynk, fosfor, magnez, potas, sód, wapń i żelazo. Rabarbar jest niskokaloryczny oraz obfituje w błonnik pokarmowy, dlatego mogą go jeść osoby prowadzące dietę odchudzającą.
Rabarbar kontra rak
Przeciwutleniacze zawarte w rabarbarze pomagają zwalczać wolne rodniki w organizmie, co może pomóc w ochronie przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniem komórek. Właściwości przeciwutleniaczy w walce z wolnymi rodnikami mogą zmniejszać ryzyko zachorowania na niektóre rodzaje raka.
Rabarbar dobry dla serca i wątroby
Antocyjany znajdujące się w łodygach rabarbaru mogą poprawić zdrowie serca, zmniejszając stan zapalny i zapobiegając miażdżycy. Witamina K w rabarbarze może również pomóc w zapobieganiu zwapnieniu naczyń krwionośnych. Związki zawarte w łodygach rabarbaru poprawiają także zdrowie naszych jelit, a nawet mogą chronić wątrobę przed uszkodzeniem. Badanie opublikowane w Molecular Nutrition and Food Research wykazało, że przyjmowanie ekstraktu z rabarbaru przez osoby spożywające alkohol, wiąże się z poprawą zdrowia wątroby.
Rabarbar na problemy skórne
Rabarbar sprawdzi się nie tylko w kuchni. Dodawany do kosmetyków domowej roboty może w widoczny sposób poprawić naszą urodę. Dzięki zawartości związków przeciwutleniających, w tym witaminy C, beta-karotenu, kwasu fenolowego, antocyjan rabarbar chroni integralność strukturalną kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego oraz pomaga skórze dłużej zachować jędrność i witalność.
Rabarbar jest również naturalnym środkiem przeciwgrzybicznym i przeciwbakteryjnym. Tradycyjna medycyna ludowa często używała pasty z surowego rabarbaru do miejscowego stosowania w różnych infekcjach skóry. Rabarbar, ze względu na zawartość garbników, ma również właściwości ściągające. To ściągające działanie powoduje kurczenie się i zwężanie tkanek ciała. Z tego powodu tradycyjna medycyna ludowa używa rabarbaru do łagodzenia takich problemów jak hemoroidy, krwawienia wewnętrzne i stany zapalne błon śluzowych.
| 100 – gramowa porcja gotowanego rabarbaru z dodatkiem cukru zawiera: |
|---|
|
Uwaga na kwas szczawiowy!
Rabarbar, podobnie jak szpinak, herbata, kakao czy oczywiście szczaw, zawiera w sobie kwas szczawiowy. To dlatego nie poleca się jedzenia rabarbaru osobom z dolegliwościami nerek czy chorującymi na reumatyzm. Kwas szczawiowy wiąże bowiem wapń i tworzy nieprzyswajalny szczawian wapnia, który następnie odkłada się w nerkach w postaci kamieni nerkowych. Obecność kwasów w rabarbarze decyduje zresztą o jego bardzo cierpkim smaku, który nie pozwala spożywać tej rośliny na surowo. Trzeba ją zawsze odpowiednio osłodzić. To, z kolei, kłóci się z odchudzającymi właściwościami rabarbaru. Bo co nam po nich, jeśli dosypiemy do niego cukru? Wyjściem jest dodanie zamiast tego niekalorycznej stewii lub chociażby naturalnego miodu, które dodatkowo zapewnią nam dawkę witamin i minerały.
Rabarbar w kuchni
Każdy z nas zna smak ciasta z rabarbarem i rabarbarowego kompotu, które towarzyszą nam przez krótką chwilę na przełomie wiosny i lata. Sezon na rzewień obejmuje w Polsce tylko maj i czerwiec, tym bardziej więc trudno przejeść się tymi smakami. Kiedy mamy okazję wykorzystujmy go w kuchni polskiej, ile się tylko da. Nasze możliwości nie kończą się na wypiekach i napojach. Rabarbar funkcjonuje także jako wykwintny dodatek do potraw z mięsa i ryb. Można z niego przygotować sosy, galaretki, puddingi, dressingi, a nawet wino.
Lemoniada truskawkowo-rabarbarowa
Rabarbar często występuje w parze z truskawką. Tutaj w formie lemoniady.
Składniki:
- 1,5-2 litrów wody
- pół kilograma łodygi rabarbaru pokrojonej w kostkę
- 1,5 szklanki cukru trzcinowego lub odpowiednia ilość zamiennika
- obrana skórka z jednej cytryny
- pół łyżeczki wanilii w proszku
- dwie szklanki soku z cytryny
- 3-4 szklanki pokrojonych truskawek
Przygotowanie:
Do rondla (powinien być ze stali, kwas szczawiowy z innym materiałem wejdzie w reakcję niekorzystną dla naszego organizmu) wlewamy wodę, wkładamy rabarbar, substancję słodzącą, większą część skórki z cytryny, wsypujemy wanilię, i całość gotujemy. Gdy cukier się rozpuści, przykrywamy rondel na około 8 minut. Po tym czasie dodajemy połowę przygotowanych truskawek i gotujemy przez kolejne 2 minuty. Następnie miksturę ściągamy z gazu i pozwalamy jej wystygnąć. Gdy będzie już chłodna, przelewamy ją do dużego dzbanka przez sito, na koniec wyciskając jeszcze nieco soku z owoców. Wrzucamy do napoju pozostałe truskawki i wlewamy wyciśnięty sok z cytryny. Lemoniadę schładzamy. Podajemy w szklankach wypełnionych lodem i dekorujemy kawałkiem pozostałej skórki z cytryny.
Smacznego!
Rabarbar to wyjątkowe warzywo!
Rabarbar to wyjątkowe warzywo, które od lat istnieje w naszym menu, czy to formie gotowanej czy pieczonej. Ponieważ w swoich łodygach może zawierać spore ilości szczawianu, nie należy się nim zbytnio objadać. Jeśli masz skłonność do kamieni nerkowych, najlepszym rozwiązaniem może być całkowite unikanie rabarbaru. Z drugiej strony rabarbar jest dobrym źródłem przeciwutleniaczy, witaminy K i błonnika. Dodatkowo, jego kwaśny smak sprawia, że jest to idealny składnik do dżemów, ciast i innych deserów.
- Krystyna Flis, Wanda Konaszewska; "Podstawy żywienia człowieka"; WSiP, Warszawa 1986;
- Beth Dunn; "Rhubarb: A Love Affair"; history.com; 2019-06-03;
- Brandi Marcene; "11 Amazing Health Benefits of Rhubarb"; naturalfoodseries.com; 2019-06-03;
- University Health News; "4 Rhubarb Health Benefits"; universityhealthnews.com; 2019-06-03;
- NHS; "Claims over rhubarb cure crumble"; nhs.uk; 2019-06-03;
- Sheffield Hallam University; "Baked rhubarb could help fight cancer"; sciencedaily.com; 2019-06-03;
