Dzikie zwierzęta w Ekwadorze mają swoje prawa. A to dzięki małpie o imieniu Estrellita

Przełomowe orzeczenie sądu sprawiło, że Ekwador stał się pierwszym krajem na świecie, który przyznał prawa dzikim zwierzętom.

„W Ameryce prawa natury brzmią jak marginalny pomysł, ale ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, że jest to główny nurt na całym świecie” – powiedziała Kristen Stilt, ekspert w dziedzinie prawa zwierząt, Inside Climate News.

Orzeczenie wynikało ze smutnego przypadku włochatej małpy o imieniu Estrellita. Po tym, jak została nielegalnie zabrana ze środowiska naturalnego w wieku 1 miesiąca, Estrellita zamieszkała z bibliotekarką Ana Beatriz Burbano Proaño i jej rodziną. W tym czasie nauczyła się komunikować z nimi za pomocą gestów i dźwięków oraz nabyła rodzinne zwyczaje. Po 18 latach Estrellita została przechwycona przez lokalne władze i w ciągu miesiąca po przeniesieniu do zoo, zmarła. Zdaniem weterynarzy doszło do nagłego zatrzymania krążenia i oddychania.

Burbano, zanim dowiedziała się, że Estrellita zmarła, złożyła wniosek o habeas corpus – mechanizm prawny pozwalający ustalić, czy zatrzymanie osoby jest ważne. Poprosiła o zwrócenie jej Estrellity i o stwierdzenie przez sąd, że prawa małpy zostały naruszone. W grudniu ubiegłego roku sąd orzekł na korzyść Any Beatriz Burbano Proaño, ale dodał również, że prawa zwierzęcia zostały naruszone, gdy usunięto je z środowiska naturalnego.

Sprawa opierała się na naukowych dowodach na kognitywną i społeczną złożoność małp włochatych (Lagothrix sp.), aby twierdzić, że Estrellita „powinna posiadać przynajmniej prawo do wolności cielesnej”, a „władza powinna była chronić prawa Estrellity, badając okoliczności przed umieszczeniem jej w zoo”

Sąd orzekł, że zarówno władze, jak i Burbano, naruszyli prawa Estrellity. Władze za nieuwzględnienie jej konkretnych potrzeb przed przeniesieniem jej do zoo, a Burbano za usunięcie jej ze środowiska naturalnego.

„Wyrok podnosi prawa zwierząt do poziomu konstytucji, najwyższego prawa Ekwadoru” – mówi ekwadorski prawnik ds. środowiska Hugo Echeverría.

„Udomowienie i humanizacja dzikich zwierząt to zjawiska, które mają ogromny wpływ na zachowanie ekosystemów i równowagę w przyrodzie, gdyż powodują postępujący spadek populacji zwierząt” – uznał w swoim orzeczeniu sąd.

Kiedy sprawa dotycząca Estrellity trafiła do Trybunału Konstytucyjnego Ekwadoru, sędziowie rozważali kilka kwestii, w tym: zakres zabezpieczenia praw przyrody w kraju; czy zwierzęta kwalifikują się jako przedmiot praw; oraz czy zakres praw przyrody obejmuje zwierzęta. Ostatecznie sędziowie uznali, że status prawny zwierząt powinien być objęty konstytucyjnymi prawami natury, ustanawiając tym samym prawa zwierząt.

„Ten werdykt podnosi prawa zwierząt do poziomu konstytucji, najwyższego prawa Ekwadoru” – powiedział czołowy ekwadorski prawnik ds. środowiska Hugo Echeverría. „Chociaż prawa przyrody zostały zapisane w konstytucji, przed tą decyzją nie było jasne, czy poszczególne zwierzęta mogą korzystać z praw przyrody i być uważane za posiadaczy praw jako część przyrody. Trybunał stwierdził, że zwierzęta podlegają [prawom chronionym przez [prawa] natury”.

Decyzja jest następstwem przełomowego orzeczenia w Ekwadorze z zeszłego roku, w którym stwierdzono, że wydobycie w chronionym lesie chmurowym narusza prawa natury. Ekwador był pierwszym krajem na świecie, który w 2008 roku uznał prawa natury na poziomie konstytucyjnym.

Orzeczenie jasno stwierdza, że te prawa do „istnienia, rozwoju i ewolucji” mieszczą się jednak w kontekście procesów ekologicznych, które obejmują biologiczne interakcje między gatunkami, takie jak drapieżnictwo. Nie utożsamiają zwierząt z istotami ludzkimi, ale nadal rozszerzają im prawo do wolności w kontekście interakcji ekologicznych. Oznacza to, że polowanie, łowienie ryb, zbieranie i leśnictwo są nadal dozwolone, o ile są wykonywane zgodnie z innymi wcześniej istniejącymi przepisami – na przykład nie wbrew aktom zagrożonych gatunków – i są przeprowadzane w sposób, który ogranicza cierpienie.

Kolumbia, Nowa Zelandia, Panama, Chile i Meksyk również przyznały przyrodzie ochronę prawną za pośrednictwem konstytucji lub systemu sądowniczego.