Wygląd

Gniewosz plamisty to najmniejszy gatunek węża w Polsce. Jest wężem niejadowitym o smukłym ciele, i słabo oddzielonej głowie. Na końcu jego ogona znajduje się niewielki kolec. Ubarwienie ciała tego węża jest brązowawe i charakteryzuje je miedziany odcień i błyszczący połysk. Na tyle głowy gniewosza plamistego znajduje się ciemna plama w kształcie trójkąta – tzw. „podkowa”. Poza tym, zarówno na głowie, jak i wzdłuż reszty jego ciała, zauważyć można inne, mniejsze plamy. Obecność „podkowy” na głowie często sprawia, że gniewosz jest mylony ze żmiją zygzakowatą. Ma on jednak, w przeciwieństwie do żmii, okrągłą źrenicę oka. Poza tym, po jednej i drugiej stronie oka zauważyć można u gniewosza czarną pręgę. Ciemna strona brzuszna ciała tego niejadowitego węża także posiada plamy koloru żółto-różowego. Długość ciała dorosłego osobnika wynosi, w zależności od jego wieku, od 45 do 80 cm. Dymorfizm płciowy nie jest u tego gatunku silnie zaznaczony, przejawia się jedynie w tym, że ogon jest proporcjonalnie dłuższy u samca, niż u samicy.

Występowanie

Gniewosz plamisty zasiedla zarówno centrum Europy, jak i jej zachodnie krańce (Hiszpania, Portugalia, Francja). Na tym kontynencie spotkać go można również w Grecji, na Krymie, a także na północy, w cieplejszym rejonie Norwegii i Szwecji. W Polsce mimo tego, że stanowi gatunek rzadki, nielicznie występuje na terenie całego kraju, przy czym najwięcej osobników zasiedla obszary południowe i zachodnie Polski. Zanotowano jego obecność także na wysokości 1000 m n.p.m.

Środowisko i tryb życia

Gniewosz plamisty aktywny jest za dnia, szczególnie w godzinach porannych i przedpołudniowych. Jego schronienie stanowią zarośla i stosy kamieni. Ponieważ gatunek ten uznawany jest za ciepłolubny, preferuje także miejsca nasłonecznione, na przykład górskie urwiska czy leśne polany. W październiku wąż ten rozpoczyna, wraz z innymi osobnikami, wspólne zimowanie, które trwa do kwietnia.

Rozmnażanie

Samica i samiec gniewosza plamistego przystępują do rozrodu po zakończeniu zimowego spoczynku, a więc w kwietniu. Jednak sezon godowy przeciąga się także na maj. Wówczas samce rozpoczynają walki. Gniewosz plamisty jest gatunkiem jajożyworodnym, a młode, w liczbie kilkunastu, przychodzą na świat w sierpniu.

Pokarm