Pióronóg zwykły (Platycnemis pennipes)

Pióronóg zwykły to pospolita ważka z podrzędu równoskrzydłych. Występuje w pobliżu wód wolno płynących z bujnie porośniętymi brzegami, można spotkać go również nad jeziorami czy oczkami wodnymi. Jego obecny status zagrożenia według IUCN to 'Najmniejszej troski’, natomiast stan ten wymaga aktualizacji (ostatnia w 2009 roku) – w regularnie badanych populacjach obserwuje się spadki liczebności.

Pióronog zwykły jest niewielką ważką równoskrzydłą, z rozpiętością skrzydeł ok. 4,5 cm. Przypomina wyglądem bardziej pospolitych od siebie przedstawicieli rodziny łątkowatych, jednak wyróżnia go budowa i ubarwienie nóg – golenie środkowych i tylnych odnóży są bocznie spłaszczone, pokryte długimi szczecinkami (stąd polska nazwa gatunkowa). Angielska nazwa tego gatunku – white-legged damselfly również wskazuje na cechę charakterystyczną pióronoga zwykłego – jasną barwę jego odnóży, wyraźnie jaśniejszą od koloru odwłoka. Na szczycie skrzydeł znajduje się bladobrązowa pterostigma – ciemniejsze zabarwienie błony skrzydeł. U pióronoga zwykłego występuje dymorfizm płciowy – samce są bladoniebieskie z zielonkawym tułowiem, natomiast samice zwykle są jasnobrązowe lub zielonkawożółte, u obu płci widać wyraźne czarne paski na ciele.

Pióronóg zwykły jest gatunkiem palearktycznym, występuje pospolicie od Atlantyku do Syberii, na wysokościach do ok. 1200 m n.p.m. Jego występowanie jest silnie związane z obecnością wód wolno płynących (strumienie, niewielkie rzeki), obserwuje się go również nad jeziorami oraz w krajobrazie przekształconym przez człowieka – nad kanałami, stawami rybnymi czy oczkami wodnymi. Larwy są przystosowane do życia w zbiornikach zarybionych.

Pióronóg zwykły jest drapieżnikiem – postać dorosła żywi się głównie małymi owadami, natomiast larwy żyjące w wodzie odżywiają się drobnymi bezkręgowcami wodnymi (rozwielitki, larwy jętek, itp.)

Dojrzałe osobniki pióronoga zwykłego pojawiają się od maja do września. Po serii tańców godowych pary pióronogów zwyczajnych przystępują do rozrodu – łączą się w tzw. tandemy, które można wtedy często zauważyć latające nad ciekami wodnymi. Samiec przyczepia się do samicy swoim odwłokiem, po czym para siada na otaczającej roślinności. Podczas kopulacji (trwającej nawet 30 minut) samica pobiera od samca swoim odwłokiem komórki rozrodcze, po czym tandem siada przy powierzchni wody, na wynurzonych roślinach. Samica składa zapłodnione jaja, podczas gdy samiec wciąż przyczepiony jest do niej odwłokiem. W populacjach o dużej liczebności można zaobserwować duże zgrupowania par jednocześnie składających jaja do wody. Z jaj wykluwają się drapieżne larwy, które spędzają całe lato, zimę i wiosnę pod wodą, po czym kolejnego roku przeobrażają się.