Hubiak pospolity (Fomes fomentarius)

Wstęp

Hubiak pospolity jest grzybem pasożytniczym, uznawanym przez naukowców za jeden z najbardziej agresywnych i siejących największe spustoszenie wśród drzew gatunków. Powszechnie uznawany jest za grzyb niejadalny, w kilku krajach jednak ta huba drzewna jest spożywana po wcześniejszym ususzeniu. W Polsce hubiak pospolity występuje bardzo często.

Sezon

Hubiak pospolity jest gatunkiem wieloletnim. Występuje przez cały rok.

Występowanie

Hubiak pospolity jest pasożytniczym grzybem wieloletnim z rodziny żagwiowatych, rosnącym głownie na pniach drzew liściastych, czasem także iglastych. Huba drzewna występuje we wszystkich rodzajach lasów, w parkach oraz na przydrożnych drzewach. Może pojawiać się zarówno na żywym, jak i martwym drewnie. Najczęściej pasożytuje na buku i brzozie, ale można go również zobaczyć na grabie, wierzbie, topoli, wiązie i dębie. Hubiak pospolity występuje na półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej – oraz w Panamie.

Wygląd

Widoczna na pniu huba jest tylko owocnikiem, a grzybnia hubiaka znajduje się w drewnie. Stanowi ją system strzępek przerastających na dużej przestrzeni całe drewno.

Owocnik hubiaka pospolitego osiąga średnicę od 0,5 do 5 cm. Zazwyczaj jest pojedynczy – chociaż czasami zdarzają się okazy z podwójnych owocnikiem – i przyrośnięty bokiem do drzewa. Początkowo ma półkulisty lub bulwiasty kształt, z czasem staje się kopytkowaty. Na brzegu jest tępy i zaokrąglony, pokryty delikatnym jasnym puszkiem. Górna część owocnika pokryta jest twardą, żywicową skórą, której nie da oddzielić się od miąższu. U młodych okazów jest ona aksamitna i błyszcząca, u starszych egzemplarzy staje się matowa. Widoczne są na niej koncentryczne kręgi, będące wynikiem narastania nowych warstw (jeden krąg oznacza jeden rok życia). Owocniki młodych grzybów mają kolor przypominający glinę, starsze osobniki przybierają barwę szarą lub czarną.

Rurki hubiaka pospolitego osiągają długość od 2 do 7 mm. Ułożone są wielowarstwowo. U młodych osobników są jasnopomarańczowe, z czasem ciemnieją i przybierają barwę czerwonobrązową. Pod wpływem ucisku robią się jeszcze ciemniejsze. Pokryte są kolistymi, małymi porami o białoszarej, szarej lub jasnobrunatnej barwie.

Miąższ hubiaka pospolitego jest miękki, często o strukturze przypominającej korek lub drewno. W kapeluszu, w miejscu, które przyrasta do drzewa, jest zamszowy. Może przybierać barwę żółtobrązową, rdzawobrunatną lub kasztanową. Ma w miarę przyjemny, grzybowy zapach. W smaku jest lekko cierpki i niesmaczny.

Hubiak pospolity często mylony jest z grzybem o nazwie pniarek obrzeżony. Młode okazy tych grzybów można odróżnić po strefie przyrostu do pnia i miąższu – u pniarka strefa przyrostu jest żółta lub jasnopomarańczowa, a jego miąższ ma kolor czerwonobrązowy. Starsze osobniki są nieco trudniejsze do rozróżnienia. W tym celu należy użyć zapałki – pod wpływem wysokiej temperatury skorupa, którą pokryty jest pniarek topi się, a skorupa hubiaka zaczyna się zwęglać.

Innym grzybem podobnym do hubiaka pospolitego jest czyreń jodłowy, który rośnie tylko na drzewach iglastych oraz czyreń ogniowy charakteryzujący się twardą spękaną powierzchnią.

Właściwości

Hubiak pospolity powszechnie uznawany jest za grzyb niejadalny, nie stwierdzono jednak u niego właściwości trujących. Brak danych na temat wartości odżywczych. Huba drzewna ma za to wiele właściwości prozdrowotnych i w sprzedaży jest dostępna w postaci różnego rodzaju wyciągów, ekstraktów i herbatek. Dlatego w niektórych krajach, np. w Chinach i w Rosji, uważany jest za gatunek jadalny i dopuszcza się go do spożycia. Hubiak pospolity jest grzybem pasożytniczym, którego substancje powodują białą zgniliznę drzew, doprowadzając do ich obumarcia. Mimo to jeszcze przez wiele lat rozwija się na jego pniu.

Zastosowanie

Ze względu na cierpki smak, brak wartości odżywczych i pasożytnicze właściwości, hubiak pospolity nie znalazł zastosowania w przemyśle kulinarnym w Europie i w Ameryce Północnej. Jedynie w azjatyckiej części Rosji i w Chinach spożywany jest w postaci suszonej.

Hubiak pospolity – pytania i odpowiedzi

Jak grzyb huba niszczy drzewo?

Powodowana przez niego zgnilizna rozszerza się w dół pnia, a drewno początkowo brunatnieje, nie tracąc jednak przy tym swoich właściwości technicznych. Dopiero później rozwija się w nim grzybnia hubiaka pospolitego, która sprawia, że drewno staje się gąbczaste, miękkie i białożółtawe. Ponadto poprzedzielane jest cienkimi, ciemnobrunatnymi lub czarnymi strefami.

Jakie prozdrowotne działanie ma hubiak pospolity?

Można z niego przyrządzić wywary, które korzystnie wpływają na układ immunologiczny i stymulują go do efektywniejszego działania. Ze względu na swoje właściwości bakteriobójcze (zawiera fomentariol) i antybiotyczne grzyby huba stosuje się też w leczeniu przeziębienia i grypy. Z kolei dzięki zaletom antybiotycznym i przeciwbólowym, jakie również wykazują, skutecznie łagodzą dolegliwości w przypadku wystąpienia hemoroidów oraz chorób pęcherza.

Czy hubiak pospolity odstrasza komary?

Żarzący się hubiak pospolity wytwarza charakterystycznie pachnący dym, który skutecznie odstrasza owady, a w szczególności działa na komary. Wystarczy odciąć grzyb tak, by nie uciąć kawałka drzewa i podpalić go z jednej strony.