Mleczaj śliski - opis grzyba, sezon, wygląd, występowanie
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby podstawkowe pieczarniaki gołąbkowce gołąbkowate mleczaj Mleczaj śliski
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Mleczaj śliski (Lactarius fluens)

Nazywana/y także: mleczaj śluzowaty odmiana śliska
Mleczaj śliski
Spis treści

Wstęp

Mleczaj śliski jest rzadko znajdowanym w Polsce, grzybem niejadalnym z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae), spotykanym głównie w lasach liściastych. Należy do mleczajów o średnich lub dużych owocnikach. Dawniej uważano go tylko za odmianę lub podgatunek mleczaja śluzowatego L. blennius.

Sezon

Owocniki mleczaja śliskiego wyrastają samotnie albo w niewielkich grupkach od lipca do listopada.

Występowanie

Mleczaj śliski podawany jest z Europy, Azji Mniejszej i płn. Afryki. To częsty gatunek mleczaja na atlantyckim zachodzie, w Wielkiej Brytanii, Irlandii oraz krajach Beneluksu. W Niemczech, Austrii i Szwajcarii staje się o wiele mniej pospolity. W Polsce także jest naturalnie rzadki z uwagi na rosnący ku wschodowi kontynentalizm klimatu oraz niezbyt wielką powierzchnię lasów liściastych.

Podobnie jak mleczaj śluzowaty także m. śliski wchodzi w związki mikoryzowe przede wszystkim z bukiem. Drugim, częstym partnerem mikoryzowym jest grab. W Polsce przypuszcza się, iż trzecią partnerką może być leszczyna. Dlatego gatunek ten spotyka się przede wszystkim w lasach liściastych: grądach i buczynach. Lubi gleby obojętne i zasadowe, unika kwaśnych, jałowych, ale i bardzo żyznych, z próchnicą typu mull. Najczęstszy bywa w starych drzewostanach, choć w Holandii widuje się go nawet w parkach miejskich.

Wygląd

Owocniki mleczaja śliskiego bywają dość okazałe i mięsiste jak na mleczaja. Kapelusz może osiągać 4-13 (czasem do 17) cm średnicy, a trzon 2,5-9,0 cm długości, przy 9-35 mm grubości.

Kapelusz jak u większości przedstawicieli rodzaju Lactarius także u m. śliskiego na najmłodszych okazach jest rozpłaszczony, na średnich coraz bardziej wklęsły, wreszcie robi się lejkowaty z małym garbkiem w samym centrum, w dotyku niemal gładki, o ledwo wyczuwalnym żyłkowaniu. Brzegi kapelusza m. śliskiego zazwyczaj lekko się podwijają, choć zdarzają się owocniki z brzegami mocno odgiętymi albo rozpostartymi, nierzadko rowkowanymi lub nieco żeberkowanymi. W suche, upalne dni wierzch kapelusza słabo lśni, zwykle jednak jest raczej matowy, śliski, a zarazem lepko-oślizgły. Środek z garbkiem przybiera często kolor brązowo bordowy z zielonkawym odcieniem, dalej kapelusz robi się zielono siwy, myszato szary, oliwkowo lub cieliście brązowy, a sam brzeg jest znacznie jaśniejszy, ochrowy lub żółtawy, miejscami wręcz kremowy. Im starszy owocnik, tym bardziej matowy w dotyku.

Blaszki na młodych owocnikach są bardzo jasne, kremowo białawe, na dojrzalszych stają się jasno ochrowo bure. Przyrastają lub nieco zbiegają na trzon, rozwidlając się przy trzonie, a zaokrąglając przy kapeluszu. Poza tym są gęsto ułożone, wąskie lub średnio szerokie, o mieszanym charakterze, z gładkimi ostrzami. Po naciśnięciu bądź ugryzieniu najpierw czerwienieją i brunatnieją, potem (po jakiś 2-3 godzinach) niemalże czernieją.

Nóżka jest centralna, równogruba albo zwężająca się ku dołowi, w młodych egzemplarzach pełna i elastyczna, w starszych pusta i łamliwa. Niemal cała przybiera kolor kremowo biały, tylko na dole może nabiegać siwo i rudo. Na starych albo uszkodzonych owocnikach mocniej brązowieje. W dotyku bywa stale gładka, a przy deszczowej lub mglistej pogodzie również kleista. Pierścienia i pochwy nie wykształca.

Miąższ mleczaja śliskiego charakteryzuje się znaczną grubością i sprężystością. Przybiera różne odcienie kremowej bieli albo jasnej szarości. Smakuje bardzo gorzko, potem wręcz piekąco. Aromat ma słabo wyczuwalny, ale dość przyjemny gdyż owocowy.

Mleczko (lateks) produkowane jest w dużych ilościach nawet przez stare owocniki. Odznacza się barwą białawą. Wysychając na powietrzu staje się zielono szare na tle owocnika, a brudno żółtawe na chusteczce. Smak lateksu zmienia się szybko, w pierwszej chwili łagodny, momentalnie robi się wręcz palący, i to mocno.

Wysyp spor kremowy ze słabym, cielistym poblaskiem. Zarodniki są nieamyloidalne lub lekko amyloidalne, szeroko jajowate, prawie kuliste, z nielicznymi brodawkami kształtu wydłużonych zadziorów. Brodawki te łączą się listewkami o wysokości 0,7-1,0 µm, tworząc razem wzorek podobny do umaszczenia zebry. Mierzą 6,9-7,2 x 5,4-5,8 µm. Obecne są liczne cystydy, wąskie i długie, kształtem zbliżone do szydeł.

Właściwości

Mleczaj śliski mimo przyjemnego zapachu jest niejadalny z racji ohydnego, paląco gorzkiego smaku. W Polsce zresztą zasługuje na ochronę z powodu rzadkości.

Zastosowanie

Brak możliwości wykorzystania mleczaja śliskiego w kuchni. Bywa badany przez naukowców w ramach szerzej zakrojonych prac nad mikoryzami u grzybów i nad ich metabolitami wtórnymi.

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Bibliografia
  1. Bon M. 2005.; "Pareys Buch der Pilze."; Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart.;
  2. Breitenbach J., Kränzlin F. 2005.; "Pilze der Schweiz. Beitrag zur Kenntnis der Pilzflora der Schweiz. Band 6: Russulaceae."; Milchlinge, Täublinge. Mykologia, Luzern.;
  3. Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
  4. Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
  5. Heilmann-Clausen J. 1998.; "The genus Lactarius. Fungi of Northern Europe."; Danish Mycological Society, Kopenhagen.;
  6. Lang C., Seven J., Polle A. 2011.; "Host preferences and differential contributions of deciduous tree species shape mycorrhizal species richness in a mixed Central European forest."; Mycorrhiza, 21(4), 297-308.;
  7. Manic Ş. 2015.; "Contributions to the knowledge of macromycetes from Republic of Moldova (Macromucete mycorrhiza)."; Revista Botanică, 11 (2): 54-63.;
  8. Pekşen A., Karaca G. 2003.; "Macrofungi of Samsun province."; Turkish Journal of Botany, 27 (3): 173-184.;
  9. Skirgiełło A. 1998.; "Mleczaj (Lactarius). w: Grzyby (Mycota), tom 25. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
  10. Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań;
  11. Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
4.8/5 - (9 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments