Trzęsak listkowaty (Phaeotremella foliacea)

Wstęp

Trzęsak listkowaty to mózgowato pofałdowany, chrząstkowaty w dotyku grzyb należący do trzęsakowatych Tremellaceae.  Rozkłada obumarłe drewno wielu gatunków liściastych, niekiedy też pasożytuje na grzybach odpowiedzialnych za białą zgniliznę.

Sezon

Trzęsak listkowaty może wytwarzać owocniki przez cały rok. Zwykle jednak zawiązuje je na jesieni, a nawet w łagodne zimy.

Występowanie

Trzęsak listkowaty rozprzestrzenił się na niemal wszystkich kontynentach (Eurazja, Afryka, obie Ameryki, Australia) i co rozleglejszych wyspach i archipelagach (Nowa Zelandia, Karaiby, Azory).

W Polsce trafia się stosunkowo rzadko. Jako podłoże preferuje drzewa i krzewy liściaste: buki, graby, dęby i leszczyny; rzadziej brzozy, olchy, jesiony, klony, wierzby, dzikie bzygłogidrzewa iglaste: świerki lub jodły zarówno w lasach jak i parkach miejskich czy ogrodach.

Wygląd

Owocnik trzęsaka listkowatego typowy dla grzybów kortycjoidalnych: pozbawiony trzonu i kapelusza, w postaci nieregularnych, mózgowato pofałdowanych płatów z zaokrąglonymi skrajami, barwy cynamonowej lub cielisto beżowej, podobny nieco do ogromnego porostu. Dojrzałe owocniki tego trzęsaka bywają całkiem spore, do 15 cm średnicy, zatem rozmiarami także przypominają ludzki mózg. Wierzch owocnika pozostaje mokry w czasie suchej pogody, natomiast robi się lepki w dni deszczowe i mgliste.

Miąższ takoż o konsystencji silnie zależnej od pogody. Sprężysty bądź galaretowaty w czasie mgieł i deszczów, a twardy i chrząstkowaty podczas suszy.

Wysyp zarodników kremowy lub blado żółty. Spory trzęsaka listkowatego (kisielec frędzlowaty, trzęsidło kędzierzawe) tworzą się na całej powierzchni owocnika. Kształtu szeroko eliptycznego, nieamyloidalne, hialinowe, osiągają 9-12 × 6-9 μm.

Trzęsaka listkowatego (kisielca frędzlowatego, trzęsidło kędzierzawe) pomylić można z kisielnicą karmelowatą Exidia saccharina albo z wieloma uszakami Auricularia.

Właściwości

Trzęsak listkowaty jest grzybem niejadalny. Saprofit psujący drewno, a zarazem pasożyt innych grzybów atakujących rośliny. W polskiej gospodarce nie odgrywa większej roli z racji swej rzadkości.

Zastosowanie

Trwają prace nad otrzymaniem z trzęsaka listkowatego lekarstwa przeciwko groźnym nowotworom – mięsakom. W Europie uważa się te grzyby za niejadalne, w Chinach jednak bywają spożywane.