Czym zajmuje się geolog? Na czym polega praca geologa?
Praca geologów należy do najbardziej kluczowych na naszej planecie – bądź co bądź studiują oni Ziemię, jej historię, charakter, tajemnice. Zdaniem wielu ekspertów właśnie pod naszymi stopami znajduje się bowiem wyjaśnienie wielu nierozwiązanych dotychczas zagadek, które mogą rzutować na przyszłość świata. Co bardzo istotne, geolog zajmuje się również złożami nieodnawialnymi, dziedzictwem, które ludzkość w zastraszający sposób eksploatuje!
Geologia jest jedną z najstarszych nauk przyrodniczych – wywodzi się ona z oczywistego zainteresowania człowieka pierwotnego swym otoczeniem, zwłaszcza tym najbardziej bliskim i trwałym. Nie zapominajmy, że homo sapiens spał kiedyś na gołej ziemi, zamieszkiwał jaskinie i posługiwał się na co dzień narzędziami z kamienia.
Kim jest geolog?
We współczesnym rozumieniu geolog to naukowiec, który zajmuje się stałymi, ciekłymi i gazowymi elementami tworzącymi Ziemię i inne planety, jak również procesami, które doprowadziły do ich powstania. Widać więc jasno, że krzywdą jest ograniczać tą profesję do wizji zbierania czy wykopywania kamieni, choć i to jest faktycznie ważną częścią pracy geologa. Wiedza niezbędna do wykonywania zawodu obejmuje szerszy zakres dyscyplin, łącznie z fizyką, chemią i biologią.
Jak w każdej obszernej gałęzi wiedzy i tutaj pojawia się możliwość specjalizacji w wąskich aspektach. I tak na przykład hydrogeologia zajmuje się pochodzeniem i zjawiskami dotyczącymi wód powierzchniowych, geochemia bada chemiczny skład minerałów, zaś geomorfologia procesy prowadzące do powstania poszczególnych formacji skalnych. Wyróżnia się także gospodarczą geologię skoncentrowaną na mechanizmach powstania użytecznych dla człowieka złóż czy sedymentologię traktującą o kształtowaniu się skał osadowych. Wreszcie, do geologii zalicza się także wulkanologię, sejsmologię, paleontologię czy geologię planetarną skupioną na poznawaniu struktury planet innych niż Ziemia.
W ogólnym ujęciu, rola geologa obejmuje więc przepowiadanie strukturalnych zmian na Ziemi i we wszechświecie, wyszukiwanie pożądanych złóż, konserwację gleb i wód, ograniczanie szkód powstałych wskutek naturalnych katastrof, ocenę wpływu działalności ludzkiej na środowisko naturalne, a także poszukiwaniem równowagi między zaspokojeniem potrzeb człowieka w kontekście surowców a zachowaniem zdrowia ekosystemów.
Historia geologii
O geologii, jako o nauce mówi się dopiero od IV w. p.n.e., czyli okresu życia Greka Teofrasta, który jako pierwszy spisał dokument o kamieniach. Szerzej tą tematyką zajął się jednak dopiero w I w. n.e. Rzymianin Pliniusz Starszy, zafascynowany różnorodnością minerałów i ich potencjalnym zastosowaniem. Na przełomie X i XI w. perski uczony Abu al-Rayhan al-Biruni opisał w zaskakujących szczegółach geologię Indii, zaś współczesny mu rodak, Awicenna zaproponował nawet śmiałe teorie formowania się gór czy przyczyn trzęsienia ziemi.
Dopiero na początku XVII w. po raz pierwszy użyto jednak słowa „geologia” („geo” znaczy ziemia), a jeszcze w tym samym stuleciu pionier Nicolas Steno (1638 – 1686) położył podwaliny pod współczesną naukę o Ziemi rozwijając cztery słynne zasady stratygrafii:
- zasadę superpozycji, która pozwala na ustalenie wieku względnego skały
- zasadę pierwotnie poziomego zalegania;
- zasadę obocznej ciągłości warstw, mówiącą o rozciąganiu się danej warstwy aż do napotkania fizycznych przeszkód;
- zasadę następstwa organizmów, zasadniczą dla badania skamieniałości.
Kolejnym wielkim geologiem był James Hutton (1726-1797), autor słynnej „Teorii Ziemi”, która podważyła wcześniejsze przekonania o wieku naszej planety i zaprezentowała przełomowe hipotezy na temat powstania lądów. Na początku XIX w. William Smith (1769 – 1839) sporządził pierwszą geologiczną mapę swej ojczystej Wielkiej Brytanii, zaś w 1809 r. tego samego w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych dokonał William Maclure (1763 – 1840). Na kartach historii zapisał się również wybitny szkocki geolog Sir Charles Lyell (1797 – 1875), który zasugerował, że naturalne procesy, które ukształtowały Ziemię, toczą się nieustannie nadal!
Nie sposób też nie wspomnieć Alfreda Wegnera (1880-1930), który wysnuł teorię dryftu kontynentów, Inge Lehmanna (1888-1993), który odkrył istnienie jądra Ziemi oraz Friedricha Mohsa (1773 – 1839), autora słynnej skali mierzenia twardości minerałów. Wielu innych geologów dokonało jednak niemniej przełomowych odkryć, a ich praca przełożyła się na kluczową dziś wiedzę pozwalającą m.in. przepowiadać naturalne katastrofy!

Na czym polega praca geologa?
W zależności od wybranej specjalizacji geolog zajmuje się gromadzeniem dowodów i informacji na temat poszczególnych aspektów budowy Ziemi i przetwarzaniem ich na predykcje, analizy, wytyczne, itp. Ścieżka kariery może być tutaj bardzo różna, tak pod względem przedmiotu studiów, jak i charakteru pracy.
Podczas gdy wiele badań przeprowadza się w laboratoriach wykorzystując mikroskopy i odczynniki chemiczne do definiowała składu i zachowania się minerałów czy cieczy, kluczowa w tej profesji jest jednak praca w terenie. W tym przypadku chodzi nie tylko o wyszukiwanie rzadkich okazów kamieni szlachetnych, ale przede wszystkim identyfikację warstwowej struktury skał, obserwację takich zjawisk jak erozja, powodzie, trzęsienia ziemi czy zanieczyszczenie środowiska, a także kontrolę dna oceanicznego i morskiego czy rzecznych koryt.
Czasami praca geologa ma też charakter bardziej przyziemny – sporządza on na przykład analizy podłoża, wydając opinie czy na danym terenie można budować lub prowadzić działalność rolniczą. Ekspertów zatrudnia się konstrukcjach tunelów, mostów, dróg oraz zapór. Geolodzy uczestniczą także w procesie identyfikacji potencjalnych źródeł ropy naftowej, gazu ziemnego oraz innych ważnych dla ludzkiej egzystencji surowców. Określają występowanie metali i niemetalicznych pierwiastków na Ziemi, a także kamienia budowalnego, węgla czy wód głębinowych. To geolog decyduje gdzie dokonać odwiertu i jak go najefektywniej przeprowadzić.
Do obowiązków geologa należy również sporządzanie map pokazujących strukturę podłoża i jego zdatność do określonych typów działalności oraz pobieranie próbek skał, gleb, wód czy błota i ich dogłębna analiza. Ta ostatnia dotyczy zarówno mikrostruktury, jak i badania właściwości chemicznych oraz fizycznych, np. poziomu twardości czy wytrzymałości danej skały. W dzisiejszym świecie ważnym narzędziem pracy geologa jest przy tym nie tylko łopata i kilof, ale także komputery, a zwłaszcza System Informacji Geograficznej (GIS) pozwalający tworzyć digitalne bazy wiedzy o naszej planecie. Coraz większe znaczenie mają również programy modelujące, które pozwalają tworzyć trójwymiarowe modele złóż podziemnych czy zachodzących i przewidywanych procesów geologicznych.

Gdzie pracuje geolog?
Najdynamiczniej rozwijającym się sektorem zatrudniającym geologów na całym świecie jest przemysł energetyczny oraz kopalniany, który polega na precyzyjnych ekspertyzach dotyczących występowania określonych surowców. Pomagają oni również monitorować przebieg procesów wydobywczych i dbać o ich bezpieczeństwo.
Spora część geologów pracuje także w placówkach badawczych i na uczelniach zajmując się przede wszystkim obserwacją i przepowiadaniem takich zjawisk jak trzęsienia ziemi, erupcje wulkanów, tsunami czy lawiny. Praca naukowa wciąż też skupia się analizie dawnych zaszłości, zarówno tych sprzed milionów lat, jak i ostatniej dekady.
W bardziej ogólnym kontekście geolodzy mogą pracować w interdyscyplinarnych zespołach zajmujących się ochroną środowiska czy śledzeniem zmian klimatycznych. Bywają więc konsultantami rządowymi i międzynarodowymi, biorąc udział w przygotowaniu dokumentów, wytycznych, postulatów oraz regulacji prawnych.

Jak zostać geologiem?
Geologia jest niezależnym i samodzielnym kierunkiem studiów, zarówno w wymiarze licencjackim, jaki i magisterskim. Oferują ją m.in. Instytut Nauk Geologicznych działający w ramach Wydziału Geografii i Geologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydział Geografii i Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu czy Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego. Na Uniwersytecie Warszawskim jest nawet oddzielny Wydział Geologii oferujący takie kierunki studiów jak geologia poszukiwawcza oraz geologia stosowana. W skali europejskiej największą sławą w zakresie studiów geologicznych cieszą się natomiast Szwajcarski Federalny Instytut Technologiczny (ETH) w Zurychu oraz uniwersytety brytyjskie w Oxford, Cambridge, Leeds i Brystolu.
Zdaniem analityków, zawód geologa pozostaje bardzo perspektywicznym zajęciem, zwłaszcza w kontekście kurczących się zasobów nieodnawialnych i ciągłego rozwoju technologicznego na Ziemi. W nieco bardziej futurystycznym tonie można również powiedzieć, że nie będzie potencjalnego podboju kosmosu bez geologa na pokładzie!
- University of Waterloo; "How to become a geologist or geoscientist"; uwaterloo.ca; 2021-09-23;
- EnvironmentalSciences.org; "What is a geologist?"; environmentalscience.org; 2021-09-23;
- American Geosciences Institute; "Geologist"; americangeosciences.org; 2021-09-23;
- The Geological Society; "What do geologists do?"; geolsoc.org.uk; 2021-09-23;
- Hobart M. King; "What Is Geology? - What Does a Geologist Do?"; geology.com; 2021-09-23;
- Brooks Mitchellvv; "The Most Influential Geologists of All Time"; thoughtco.com; 2021-09-23;




Praca geologa to pasjonujący zawód w niezwykle rozległej dziedzinie nauki. Jednak jeśli chodzi o popyt pracy na tego typu specjalistów niestety jest niewielki. W większości należy celować w ośrodki badawcze i uczelnie, gdyż taka jest to specyfika zawodu. Jeśli chodzi o oferty pracy też trudno znaleźć na typowych portalach z pracą. Na Podkarpaciu nie pamiętam, aby kiedykolwiek pojawiła się tego typu oferta czy to na portalach pracy, w urzędzie, czy w różnorodnych programach organizowanych przez jednostki publiczne. Także samemu trzeba się wykazać i aplikować we właściwe miejsca.