Mandarynki owoce - właściwości, witaminy i wartości odżywcze mandarynek

Mandarynki uwielbiają dzieci i dorośli, bo łatwo się do nich dobrać i dlatego, że są to owoce soczyste i słodkie. Na kilka sztuk mandarynek, mniejszych sióstr pomarańczy, zawsze znajdzie się miejsce w plecaku lub w torebce. Owoce te to przekąska idealna dla osób dbających o sylwetkę i zdrowie. Substancje zawarte w mandarynkach pomogą oczyścić organizm z toksyn oraz zapobiegną kumulowaniu się w nim tłuszczu.

1. Pochodzenie i uprawa mandarynek
2. Mandarynki - witaminy i właściwości odżywcze
3. Odmiany mandarynek
4. Mandarynki w w kuchni

Pochodzenie i uprawa mandarynek

Mandarynki, jak wszystkie cytrusy, pochodzą z Dalekiego Wschodu. Pojawiły się po raz pierwszy prawdopodobnie na obszarze północno-wschodnich Indii, skąd rozprzestrzeniały się na zachód wzdłuż szlaków handlowych aż po Morze Śródziemne. Nazwa mandarynki pochodzi od portu Tangeru w Maroku, skąd wysyłano je do różnych części Europy.

Roślina ta jest krzakiem lub niewielkim, kilkumetrowym drzewkiem. Drzewo mandarynkowe może być znacznie mniejsze niż słodkiej pomarańczy lub mieć taki sam rozmiar, w zależności od odmiany. Z wiekiem niektóre mogą osiągnąć wysokość 7,5 m. Drzewo jest zwykle kolczaste, ze smukłymi gałązkami, szerokimi lub smukłymi lancetowatymi liśćmi o drobnych, zaokrąglonych zębach. Białe lub różowe kwiaty są zgromadzone w niewielkich pęczkach, intensywnie pachną. Owoce są spłaszczone, ich skórka jest jasno-pomarańczowa lub czerwono-pomarańczowa, gdy dojrzała, luźna, łatwo oddziela się od miąższu. Nasiona są małe, spiczaste na jednym końcu, zielone w środku.

Szczyt sezonu mandarynkowego jest krótki, trwa od listopada do stycznia na półkuli północnej. Owoce są uprawiane w subtropikalnych regionach Starego i Nowego Świata, szczególnie w południowej Europie i południowych Stanach Zjednoczonych.

Od pomarańczy, mandarynki różnią się przede wszystkim wielkością. To ich mniejsze i lekko spłaszczone miniatury. Pod skórką mamy księżycowate cząstki, zwykle tej samej wielkości. Mandarynki są też dużo słodsze. Kupując je, o wiele rzadziej, niż dzieje się to w przypadku pomarańczy, natrafimy na kwaśny okaz. Minusem może być ilość pestek znajdujących się w środku, która, jak na tam mały owoc, odbiera nieco przyjemności z jedzenia. Istnieją jednak praktycznie bezpestkowe odmiany mandarynek. Kwestia znajomości tych odmian na pewno pomoże nam dokonać bardziej udanych zakupów.

Mandarynki uprawia się w suchym i ciepłym klimacie subtropikalnym oraz tropikalnym. Niektóre hybrydy tego owocu są jednak przystosowane do trudniejszych warunków i rosną także w niższych temperaturach. Światowa produkcja mandarynek wzrosła dwukrotnie w ciągu ostatnich dekad.

Mandarynki - witaminy i właściwości odżywcze

Mandarynki mają te same związki i właściwości zdrowotne, jak wiele innych owoców cytrusowych, takich jak klementynki. Mandarynki zawierają sporo witaminy C, co jest wspólne wszystkim owocom cytrusowym. 100 g, a więc dwie małe mandarynki, dostarczają nam ponad 26 mg kwasu askorbinowego. Traktujemy je jednak przede wszystkim jako źródło witaminy A. W 100 g znajdziemy jej prawie 700 IU. Poza tym te niepozorne owoce zawierają także witaminy - witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3 i B6) i witamina E, sporo soli mineralnych - cynk, fosfor, magnez, potas, sód, wapń i żelazo oraz oczyszczające kwasy organiczne, a także białko, węglowodany i błonnik.

Oznacza to, że jedzenie mandarynek sprzyja odchudzaniu, przyczynia się do budowania odporności organizmu i wspomaga skórę oraz narząd wzroku.

Mandarynki są pełne związków zwanych flawonoidami, które mają właściwości przeciwnowotworowe. Wykazano, że flawonoidy w mandarynkach zapobiegają wzrostowi komórek rakowych i zatrzymują proliferację nowotworów. Flawonoidy to przeciwutleniacze, które neutralizują wolne rodniki - niestabilne, powodujące choroby cząsteczki - i mają potencjał ochrony przed rozwojem chorób serca. Flawonoidy mogą również sprzyjać lepszemu przepływowi krwi w tętnicach wieńcowych, zapobiegać tworzeniu się skrzepów w tętnicach i zatrzymywać utlenianie „złego” cholesterolu w ciele, który jest czynnikiem ryzyka wielu niebezpiecznych chorób serca.

W mandarynkach znajduje się również naryngenina i jej pochodne, na przykład narirutyna i hespedryna. Są to substancje należące do grupy flawanonów, mające bardzo pozytywny wpływ na pracę naszego organizmu. Przeciwdziałają one powstawaniu zmian nowotworowych, mają zdolność ograniczania stanów zapalnych, działają estrogennie i wzmacniają skórę. Funkcje estrogennopodobne tych związków sprawiają, że mandarynki powinny włączyć do diety kobiety przechodzące klimakterium i stosujące antykoncepcję hormonalną.

Potas, minerał występujący w mandarynkach, wpływa na wszystkie narządy, komórki i tkanki organizmu. Minerał ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania nerek, mięśni, nerwów, serca i układu pokarmowego. Potas jest również niezbędny dla zdrowia kości, a nawet pomaga zwalczać osteoporozę w późniejszym życiu. Odpowiednie spożycie potasu może zapobiegać wysokiemu ciśnieniu krwi i zmniejszać ryzyko udaru mózgu.

Mandarynki są też dobrym źródłem kwasu foliowego. Kwas foliowy ma wiele korzyści zdrowotnych, w tym zmniejszenie wad wrodzonych cewy nerwowej podczas ciąży. Kwas foliowy pomaga również wytwarzać i utrzymywać nowe komórki somatyczne. Jest to szczególnie ważne w okresach szybkiego podziału i wzrostu komórek, w okresie niemowlęcym jak i w ciąży. Kwas foliowy jest też potrzebny organizmowi do wytworzenia DNA i RNA, które są budulcem komórek. Zarówno dorośli, jak i dzieci potrzebują folianów do prawidłowego wytwarzania czerwonych krwinek i zapobiegania anemii. Kwas foliowy jest również niezbędny do metabolizmu homocysteiny i pomaga utrzymać prawidłowy poziom tego aminokwasu w organizmie.

Mandarynki zawierają ponadto nobiletynę, należącą do grupy flawonoidów substancję, która przyspiesza przemianę tłuszczu, ogranicza jego kumulowanie się w wątrobie oraz obniża cholesterol i zapobiega skokom glukozy we krwi. Sięgać po mandarynki mogą więc osoby obarczone ryzykiem miażdżycy czy walczące z otyłością.

Odmiany mandarynek

Mandarynki zwyczajne mogą krzyżować się z innymi odmianami mandarynek, a także z innymi cytrusami. Z połączenia mandarynki z gorzką pomarańczą powstała klementynka, zawierająca stosunkowo niewielką ilość pestek, również niezwykle smaczna. Tangela to, z kolei, bardzo słodkie i aromatyczne połączenie mandarynki i grejpfruta. Jest jeszcze tangerynka, zdecydowanie bardziej cierpka odmiana mandarynki o czerwonej, łatwo odchodzącej skórce. No i nie sposób pominąć chyba najpopularniejszej i najbardziej wartościowej odmiany, czyli satsumy. To właśnie satsuma jest albo całkowicie pozbawiona pestek, albo zawiera ich jedynie kilka sztuk. Ma lekko kwaśny smak i miąższ koloru pomarańczowo-czerwonego. Odmiana ta jest wyjątkowo wrażliwa na mrozy. Owocuje od wczesnej jesieni do końca grudnia.

Mandarynki w w kuchni

Mandarynki są często stosowane w sałatkach, do wyrobu sosu winegret, do naleśników lub innych wypieków, lub dodawane do koktajli. Świeże mandarynki dodaje się do jogurtu, ciast, sałatek, deserów i dań głównych. Są również używane do wyrobu galaretek, dżemów i marmolady. Sok z mandarynki jest często dodawany do soków butelkowanych i napojów multiwitaminowych. Mandarynki są jednak najczęściej spożywane na surowo. Olej ekstrahowany z aromatycznej skórki mandarynki jest charakterystycznym składnikiem wielu aromatów i likierów.Przed Świętami Bożego Narodzenia mandarynki znikają ze sklepowych półek w oka mgnieniu. Kupujemy je kilogramami, by większość zjeść na surowo, a część dodać do świątecznych potraw.

Ciekawą propozycją wykorzystania mandarynek w kuchni w tym okresie, jest przepis na sałatkę śledziową na słodko z mandarynkami.

Składniki:

• 5-6 płatów śledziowych ze słonej zalewy
• 5-6 mandarynek, w miarę możliwości bezpestkowych
• dwie łyżki miodu
• cebula
• 3 łyżki majonezu
• 3 łyżki jogurtu greckiego
• jabłko
• pieprz czarny

Przygotowanie:
Śledzie kroimy na nieduże kawałki. Ważne, aby na kilka godzin przed przygotowaniem sałatki, moczyć je w wodzie. Wypłukując nadmiar soli, złagodzimy ich smak. Do śledzi dodajemy oczyszczone z błonek cząstki mandarynek, posiekaną w kostkę cebulę oraz pokrojone na drobne kawałeczki jabłko. Sos przygotowujemy mieszając ze sobą majonez, jogurt, miód i pieprz. Polewamy nim śledzie. Sałatkę najlepiej odstawić na noc do lodówki. Przed podaniem można dodatkowo posypać ją suszoną żurawiną lub daktylami.
Smacznego!

Bibliografia

1. edited by D.I. Jackson, N.E. Looney, M. Morley-Bunker; “Temperate and Subtropical Fruit Production”; Cambridge University Press, Cambridge 2011;
2. L. Pobłocka-Olech, K. Marcinkowska, M. Krauze-Baranowska; “Naryngenina i jej pochodne – flawanony o wielokierunkowej aktywności farmakologicznej”; Borgis – postępy fitoterapii, 1/2006;
3. Steve Albert; “The History of Mandarin Orange”; data dostępu: 2019-05-15
4. Mandarin Orange; “ Julie F. Morton ”; Fruits of warm climates, 1987;
5. National Library Board Singapore; “Mandarin orange”; data dostępu: 2019-05-15
6. Heal With Food; “Health Benefits of Mandarin Oranges (incl. Tangerines and Clementines)”; data dostępu: 2019-05-15
7. Sarah Thompson; “What Are the Benefits of Mandarin Oranges?”; data dostępu: 2019-05-15