Zbliża się punkt krytyczny dla deszczowych lasów Amazonii

Amazoński las deszczowy zbliża się do „punktu krytycznego”. Co to oznacza? Największy na świecie las deszczowy traci zdolność do odbijania się od szkód spowodowanych przez susze, pożary i wylesianie.

Nowatorska analiza statystyczna pokazuje, że ponad 75% dziewiczego lasu straciło stabilność od początku XXI wieku, co oznacza, że odbudowa po suszach i pożarach zajmuje zdecydowanie więcej czasu.

Największa utrata stabilności występuje na obszarach położonych bliżej gospodarstw, dróg i obszarów miejskich oraz w regionach, które stają się coraz bardziej suche. Co sugeruje, że decydujący wpływ może mieć czynnik ludzki. Ten czynnik może „zepchnąć Amazonkę blisko krytycznego progu wymierania lasów deszczowych”, podsumowują naukowcy.

Badanie nie pokazuje kiedy dokładnie zostanie osiągnięty punkt krytyczny, ale naukowcy wskazują, że jeżeli do tego dojdzie, to będzie już za późno: lasy deszczowe przekształcą się w łąki w ciągu najwyżej kilkudziesięciu lat, uwalniając ogromne ilości węgla i jeszcze bardziej napędzając zmiany klimatyczne.

Punkty krytyczne w skali globalnej, należą do największych obaw klimatologów, ponieważ są nieodwracalne. W 2021 r. ta sama technika statystyczna ujawniła sygnały ostrzegawcze o załamaniu Prądu Zatokowego i innych kluczowych prądów atlantyckich, z „prawie całkowitą utratą stabilności w ciągu ostatniego stulecia”. Wyłączenie tych prądów miałoby katastrofalne skutki na całym świecie, zakłócając deszcze monsunowe i zagrażając antarktycznym lodom. Inne niedawne badanie wykazało, że znaczna część pokrywy lodowej Grenlandii zbliża się do punktu krytycznego, co z czasem doprowadziłoby do wzrostu poziomu morza aż o 7 metrów.

„Wielu badaczy wysnuło teorię, że można osiągnąć punkt krytyczny w Amazonii, ale nasze badanie dostarcza istotnych empirycznych dowodów na to, że zbliżamy się do tego progu” – powiedział prof. Niklas Boers z Politechniki w Monachium w Niemczech.

Las deszczowy Amazonii przechowuje ogromne ilości węgla, które mogą zostać uwolnione w przypadku nawet częściowego zamierania”.

Badania, opublikowane w czasopiśmie Nature Climate Change, przeanalizowały dane satelitarne dotyczące ilości roślinności w ponad 6000 komórkach siatki w nietkniętej Amazonii w latach 1991-2016.

Badacze odkryli, że w ciągu ostatnich 20 lat regeneracja obszarów dotkniętych suszami lub pożarami trwała znacznie dłużej niż wcześniej. Jest to kluczowa oznaka rosnącej niestabilności, ponieważ pokazuje, że procesy odbudowy słabną. „To niepokojące, ponieważ modele IPCC [Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu] przewidują ogólne wysuszenie regionu Amazonii w odpowiedzi na globalne ocieplenie” – powiedział Boers.

Drzewa odgrywają kluczową rolę w wytwarzaniu deszczu, więc wycinanie ich w celu oczyszczenia terenu pod produkcję wołowiny i soi tworzy błędne koło – jest coraz mniej drzew i coraz mniej deszczu.

Naukowcy uspokajają, że punkt krytyczny nie został jeszcze przekroczony: „Więc jest nadzieja”.

Profesor Tim Lenton z Exeter University w Wielkiej Brytanii, współautor badania, powiedział: „Trzeba wspierać wysiłki na rzecz odwrócenia wylesiania i degradacji Amazonii, aby przywrócić jej pewną odporność na trwające zmiany klimatyczne”.

Raport IPCC, który ukazał się w zeszłym tygodniu, ocenił, że ryzyko pojedynczych wydarzeń na dużą skalę, takich jak wymieranie Amazonii, jest teraz bliższe niż kiedykolwiek”.

Bernardo Flores z Federalnego Uniwersytetu Santa Catarina w Brazylii powiedział: „Badanie pokazuje, że chociaż las może wydawać się w porządku, z jego normalną strukturą i bioróżnorodnością, wewnętrzne procesy już się zmieniają, po cichu, zmniejszając zdolność systemu do przetrwania. Zastosowane podejście jest interesujące, ponieważ ujawnia wczesne sygnały ostrzegawcze przed tymi zmianami”.

Niestety proces wylesiania i degradacji Amazonii postępuje. Rząd prezydenta Brazylii, Jaira Bolsonaro, został ostro skrytykowany za zachęcanie do większego wylesiania, które wzrosło o 22% w ciągu roku, co oznacza najwyższy poziom od 2006 roku.