Żaba wodna, czyli naturalna krzyżówka gatunków

W zbiornikach wodnych wkrótce będą odbywać się masowe gody płazów. Wśród występujących żab spotkamy również osobniki o zmiennie zielonej barwie, wyróżniające się białawym pasem pośrodku grzbietu.

Ciało mają krępe o masywnej budowie, koniec pyska zwężony i zaokrąglony. Na bokach głowy dobrze widoczne są błony bębenkowe, a kończyny zaopatrzone w błony pławne. Na nogach mają poprzeczne czarno – brązowe paski. Grzbietowa część skóry jest najczęściej gładka lub zaopatrzona w drobne ziarnistości.

W okresie godów samce wabią płeć przeciwną wydawaniem charakterystycznego skrzeczącego głosu, wzmacnianego poprzez nadymanie dużych kulistych pęcherzy rezonacyjnych po obu bokach głowy. W głosie osobników powtarza się wyraźnie sylaba „errr”.

Długość ciała żab wodnych, bo o nich jest mowa, osiąga u samców 5,5 – 8,5 a u samic 7,6 – 10 cm. Zwierzęta te spędzają zimę zagrzebane w szlamie lub pod warstwą butwiejących liści. Przebywają tam od pierwszych chłodów października. Zazwyczaj uaktywniają się w końcu marca. Jest to zależne od panujących warunków.

Okres godów i składanie skrzeku u tych płazów najczęściej rozpoczyna się z początkiem maja. Masowe składanie jaj odbywa się, gdy temperatura wody i powietrza jest wyższa od 15 stopni C. Obniżenie temperatury powoduje przedłużenie okresu godowego nawet do początków czerwca. Skrzek tworzy galaretowate pakiety, które początkowo przyklejają się do roślin wodnych, a dopiero później wypływają na powierzchnię.

Amatorów tych bezogonowych płazów chcę poinformować, że wyróżniana w wyniku obserwacji żaba wodna nie jest odrębnym gatunkiem. Szczegółowe badania dowiodły, że jest to krzyżówka dwóch odrębnych gatunków – żaby śmieszki oraz żaby jeziorkowej, przez biologów określana jako naturalny klepton.

Komórki osobników zawierają podwójny garnitur chromosomów – są diploidalne, mając w swoim składzie chromosomy zarówno pochodzące od żaby śmieszki, jak i żaby jeziorowej (łącznie 26 chromosomów) lub też triploidalne (39 chromosomów). Organizmy powstają najczęściej z połączenia diploidalnych jaj oraz haploidalnych plemników (plemniki z podwójną liczba chromosomów są spotykane bardzo rzadko). Podczas tworzenia komórek rozrodczych eliminowany jest genom jednego z osobników rodzicielskich. Zawsze jest to genom gatunku współistniejącego w mieszanej populacji żab.

Fenologiczne okresy rozmnażania żaby śmieszki i żaby jeziorkowej zachodzą na siebie, co ułatwia krzyżowanie się wymienionych gatunków. Żaba wodna posiada wiele cech, które pozwalają na intensywny rozwój jej populacji. Potomstwo odznacza się dużą skłonnością do migracji – udowodniono, że jesienią młode żaby wodne pokonują drogę długości do 15 km. Prawdopodobnie proces takiego krzyżowania zachodzi od kilku milionów lat, ale faktu, że żaba wodna jest hybrydą dowiódł dopiero w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia polski biolog, prof. Leszek Berger.

Tylko specjalistyczne badania są w stanie określić, czy dana zielona żaba jest istotnie żabą wodną, dlatego lepiej nazywać populacje jej osobników jako Rana esculenta complex.