Woda morska do nosa – najlepszy lek na katar?

Hitem w aptekach jest dziś spray z wodą morską do nosa. Polecany do pielęgnacji niemowląt i leczenia infekcji, występuje w różnych odmianach i pojemnościach, a nierzadko kosztuje całkiem sporo. Czy opłaca się więc wydać kilkanaście złotych na buteleczkę wody morskiej? Jakie jest jej realny wpływ na zdrowie?

Ludzie od tysięcy lat fascynują się morzem i wierzą w jego terapeutyczny wpływ na zdrowie. Częścią klasycznej talasoterapii, oprócz kąpieli i masaży wodnych, jest inhalacja rozproszonej w powietrzu morskiej wody. Współczesna farmacja oferuje nam jej bardziej skoncentrowaną formę – w wygodnym podręcznym sprayu.

Czym jest woda morska do nosa?

Woda morska w rzeczywistości nie różni się specjalnie od klasycznej solanki, czy wodnego roztworu chlorku sodu. W zależności od jego stężenia mówimy o wodzie izotonicznej lub hipertonicznej i jedynie owo rozróżnienie jest istotne pod względem zastosowania leczniczego. Owszem, niektórzy producenci przekonują, że ich woda morska pochodzi z określonych rejonów i bogata jest w naturalne minerały (zwłaszcza jony siarki i magnezu), ale w rzeczywistości nie odgrywają one tak zasadniczej roli, jak każe się na wierzyć. Istotą skuteczności wody morskiej do nosa jest zawartość chlorku sodu (soli kuchennej) w optymalnym stężeniu oraz odpowiednie ciśnienie cieczy. W badaniu opublikowanym przez tureckich naukowców w 2016 r. analizowano skuteczność podawania przeziębionym dzieciom sprayu do nosa. Grupa korzystająca z solanki oraz grupa korzystająca z wody morskiej skorzystały w równy sposób, a ich symptomy uległy wydatnemu zmniejszeniu w stosunku do grupy kontrolnej nie stosującej irygacji wcale.

Wstrzykiwanie sterylnej wody morskiej do otworów nosowych jest bowiem łatwiejszą i przyjaźniejszą alternatywą dla płukania nosa. Im silniejszy strumień, tym większa efektywność terapii – warto więc wybierać preparaty z wydajnym aplikatorem. Wodę morską poleca się również jako zamiennik dla kropli zawierających substancje aktywne obkurczające śluzówkę. Stosowanie tych ostatnich jest wielce kontrowersyjne, gdyż mimo natychmiastowej ulgi paradoksalnie może powodować nasilenie dolegliwości przez dłuższym stosowaniu.

Hipertoniczna woda morska – kiedy ją stosować?

Klasyczna woda morska zawiera 2,3% chlorku sodu. Mówimy o niej, że jest hipertoniczna, co oznacza, że jej stężenie jest wyższe niż stężenie płynów fizjologicznych w naszym organizmie. Zgodnie z prawem osmozy woda przemieszcza się przez półprzepuszczalną membranę, jaką są błony komórkowe, z roztworu o niższym stężeniu do roztworu o wyższym stężeniu. Jeśli więc w nozdrzach znajdzie się hipertoniczna woda morska, z komórek zacznie uciekać nadmiar wilgoci odpowiedzialny za obrzęk śluzówki nosa.

Aplikacja wody morskiej hipertonicznej ma więc na celu zmniejszenie obrzęku oraz rozrzedzenie śluzu, a tym samym poprawę drożności nosa oraz ograniczenie stanu zapalnego. Stymuluje również naturalne mechanizmy obronne poprzez poprawę ruchliwości rzęsek. Poza tym sam przepływ wody w sposób mechaniczny oczyszcza śluzówkę z wydzieliny, alergenów oraz patogenów pochwyconych przez rzęski.

W rezultacie wystrzykiwanie klasycznej wody morskiej do nosa poleca się w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych przebiegających z wodnistym i gęstym katarem, kichaniem, uczuciem zatkanego nosa i bólem. W szczególności mowa o infekcjach spowodowanych adenowirusami i rhinowirusami, a więc klasycznym przeziębieniu, jak również grypie czy bakteryjnym zapaleniu zatok. Aplikacja wody morskiej przynosi również ulgę przy katarze siennym, któremu towarzyszy silna wydzielina, kichanie i obrzęk.

 

Izotoniczna woda morska, czyli podstawa prewencji

W aptece dostępna jest również izotoniczna woda morska. Mowa o roztworze pozyskanym przez rozcieńczenie wody morskiej solanką do stężenia 0,9% NaCl, a więc typowego dla płynów ustrojowych. Owa rozrzedzona woda morska nie powoduje „wyciągania” wody z komórek śluzówki, więc nie ma efektu przeciwobrzękowego. Posiada jednak właściwości czyszczące i łagodzące.

Izotoniczną wodą morską poleca się więc przede wszystkim jako profilaktykę nieżytów nosa. Stosowana codziennie, usuwa ona bakterie, wirusy, alergeny oraz substancje podrażniające ze śluzówki zapobiegając rozwojowi stanów zapalnych. W szczególności pozwala pozbywać się zanieczyszczeń noska u niemowląt, które same nie potrafią jeszcze przedmuchiwać nosa. Ponadto działa nawilżająco poprawiając komfort oddychania w suchych, ciepłych pomieszczeniach. Polecana jest także palaczom oraz alergikom w okresie podwyższonych ilości alergenów w powietrzu.

Osobom chrapiącym aplikacja izotonicznej wody morskiej przed spaniem może pomóc w złagodzeniu efektów dźwiękowych, a pacjentom z bezdechem sennym ułatwia oddychanie w nocy. Wreszcie codzienne stosowanie wody morskiej w sprayu pełni również funkcję prewencji nawracających krwawień z nosa. Lekarz może zalecić jej stosowanie także po określonych operacjach laryngologicznych.

Przeciwwskazania do użycia wody morskiej

Zdaniem lekarzy spraye z morską wodą są bezpieczne nawet przy codziennym i długoterminowym stosowaniu. Rzadko obserwuje się pieczenie czy swędzenie, które może być reakcją śluzówki na konserwanty zawarte w preparacie. W tym przypadku warto produkt zmienić na inny.

Wodę morską można stosować w połączeniu z innymi lekami podawanym miejscowo do nosa, ale nigdy bezpośrednio po nich, aby uniknąć wypłukiwania kropli. W szczególności słony spray może być terapią uzupełniającą leczenie kroplami sterydowymi lub antyhistaminowymi.

Co ważne, stosowanie hipertonicznej wody morskiej warto ograniczyć do epizodów infekcji czy wyjątkowego nasilenia alergii. Może ona bowiem wysuszać zdrową śluzówką, a nawet powodować uczucie podrażnienia czy ból. Na co dzień lepiej jest więc sięgać po preparaty izotoniczne.

Jak prawidłowo korzystać z wody morskiej w sprayu?

Aby działanie było jak najbardziej efektywne, wodę morską należy aplikować w ściśle określony sposób. Przede wszystkim przed użyciem warto delikatnie wydmuchać nos, aby pozbyć się większych nieczystości. Następnie przy głowie ustawionej w normalnej pionowej pozycji, aplikator wkładamy do jednej dziurki, a drugą zaciskamy palcem. Zamykamy usta i dokonujemy wstrzyknięcia, próbując jednocześnie wciągnąć wodę jak najgłębiej. Większość producentów zaleca podawanie 1-2 dawek do każdej dziurki 2-6 razy dziennie.

Warto pamiętać, że sam aplikator ma kontakt z zawartością nosa, więc może łatwo przenosić bakterie i wirusy, zwłaszcza, jeśli stosowany jest przez kilku domowników. W miarę możliwości po każdym użyciu należy go więc umyć mydłem i opłukać ciepłą wodą. Przy silniejszych infekcjach warto unikać dzielenia się jednym opakowanie wody morskiej z innymi osobami.