Rośliny, które odstraszają insekty

Świat owadów jest fascynujący, ale dla większości z nas to po prostu małe intruzy, które uprzykrzają życie. Ogrodnikom dodatkowo przysparzają poważnych kłopotów w uprawie – potrafią zdziesiątkować plony i zniszczyć najpiękniejsze okazy. Czy do odstraszania insektów trzeba jednak wykorzystywać ciężką chemię? Okazuje się, że nie. W swoim geniuszu Matka Natura tak wyposażyła niektóre rośliny, że funkcjonują jako bardzo skuteczne „strachy” na owady.

Stosowanie pestycydów do likwidowania szkodników ogrodowych to jedna z poważniejszych przyczyn kryzysu ekologicznego. Spłukiwane z deszczem do strumieni i wód powierzchniowych przedostają się do środowiska naturalnego, gdzie szkodzą roślinom i zwierzętom. W ogrodzie zabijają też dobroczynne owady, które zapylają kwiaty, a przenikając do płodów rolniczych i żywności mają szkodliwy wpływ na zdrowie ludzkie. Środki owadobójcze asocjowane są z ryzykiem przewlekłych chorób serca, płuc, układu nerwowego, a także nowotworów. Stąd też każdy wysiłek, aby ograniczyć ich użycie jest bezwzględnie pozytywny. A może to być coś tak prostego jak… posadzenie odpowiednich roślin!

Bylica

Jednym z największych sprzymierzeńców ogrodników są bylice. Te wysoce aromatyczne rośliny z rodziny astrowatych mogą być całkiem uroczym dopełnieniem zagonów – godna polecenia jest zwłaszcza pochodząca z Ameryki Północnej bylica luizjańska (Artemisia ludoviciana) o szarych, lekko owłosionych liściach. Silny zapach pochodzi od intensywnej mieszanki terpenów oraz laktonów seskwiterpenowych, która zniechęca nawet bardzo duże szkodniki – jelenie i sarny. W miejskich ogrodach skutecznie odstrasza jednak również mrówki, połyśnice marchwianki dziesiątkujące uprawy warzyw korzeniowych oraz motyle z rodzaju Trichoplusia, których gąsienice pożerają główki kapusty. Ponadto bylica pomaga chronić drzewa owocowe przed owocówką jabłkóweczką, a nawet odstrasza myszy! W razie potrzeby można posadzić ją w donicach i rozmieścić w strategicznych miejscach.

Chryzantemy

Choć kojarzą się ze cmentarzem, te piękne kwiaty jesieni zasługują na pełną ogrodową rehabilitację. Zawarta w ich tkankach pyretryna stała się już standardem w kategorii środków ochrony rośliny – pozyskiwane ze sproszkowanych kwiatów pestycydy zabijają owady przez uduszenie, a przy tym pozostają relatywnie bezpieczne dla ludzi, choć mogą szkodzić mniejszym gatunkom zwierząt. Bezpieczniej jest więc wykorzystać całe chryzantemy (Chrysanthemum) w naturalnej postaci, sadząc je na okrajach zagonów. Taka kolorowa ozdoba odstrasza mrówki, karaluchy, rybiki cukrowe, kleszcze, przędziorki, pchły, a nawet guzaki atakujące korzenie wielu roślin uprawnych.

Petunie

Niemniej uroczą dekoracją rabat i tarasów są petunie (Petunia), cenione za kwiatowe kaskady, które szczególnie dobrze prezentują się na wywyższonym stanowisku. Z racji na pochodzenie (z Południowej Ameryki) nie tolerują one mrozów, więc w Polsce są uprawiane wyłącznie jako rośliny jednoroczne. Wysiłek się jednak opłaca, bowiem poza długim i bujnym kwitnieniem petunie skutecznie odstraszają gąsienice zmierzchnicy trupiej główki, żerujące na pomidorach i ziemniakach, pluskwy, koniki polne oraz mszyce. W szczególności poleca się je sadzić w pobliżu warzyw kapustnych, fasoli, kukurydzy, winorośli, papryk, ale także krzewów róż.

Nasturcje

Kolejne piękne kwiaty o bardzo praktycznym zastosowaniu to nasturcje (Tropaeolum), popularne pnącza upstrzone dość dużymi pięciopłatkowymi kwiatami w kolorach żółci, pomarańczy i czerwieni. Słyną z tego, że są jadalne i stanowią cenny surowiec medyczny wykorzystywany w infekcjach dróg oddechowych i układu moczowego. Poza tym nasturcje znajdują jednak szerokie zastosowanie w biologicznej ochronie upraw. Produkowane przez nie substancje lotne są postrachem dla mączlików żerujących na wielu gatunkach ozdobnych i warzywnych. Ponadto nasturcje odstraszają pluskwy i wiele gatunków chrząszczy, a według niektórych źródeł również mszyce.

Aksamitki

Zdecydowanie mniej miejsca niż nasturcje zajmują kolorowe aksamitki (Tagetes). Ich wyraźna woń nie podoba się nawet wielu ludziom, a co dopiero owadom. Jako optymistyczna ozdoba w donicach lub na grządkach doskonale odstraszają komary, meszki, nicienie, mszyce, a nawet zające! Ale to nie wszystko, aksamitki są bardzo lubiane przez biedronki, czyli największych sprzymierzeńców ogrodników w walce z mszycami. Łatwe w uprawie, potrzebują jedynie słonecznego stanowiska i dobrze przepuszczalnej gleby.

Ogórecznik lekarski

Nieco mniej znanym bywalcem ogrodów jest ogórecznik lekarski (Borago officinalis). Ta dość niezwykła roślina jednoroczna odznacza się wysokim wąskim pokrojem, intensywnym owłosieniem i dużymi niebieskimi kwiatami, które wyrastają bujnie z wierzchołka łodygi. Nazwa nie jest przypadkowa, bowiem ogórecznik rozsiewa dokoła siebie przyjemną woń ogórków. Nic dziwnego, że dodawany bywa do sałatek czy likierów. Poza tym jest cennym surowcem leczniczym o działaniu przeciwzapalnym i uspokajającym. Jeśli te argumenty nie wystarczą, aby go posadzić, to dodajmy jeszcze, że przyciąga trzmiele, a odstrasza żarłoczne gąsienice bielinka rzepnika oraz zmierzchnicy trupiej główki.

Kocimiętka

Wszyscy wiedzą, że koty mają na jej punkcie bzika. Kocimiętka właściwa (Nepeta cataria) oddziałuje jednak nie tylko na domowe mruczki, ale również ogrodowe insekty. Za jej oszałamiający zapach odpowiada nepetalakton, czyli związek eteryczny chętnie pozyskiwany metodą destylacji z liści rośliny. Posadzona na słonecznych zagonach kocimiętka jest doskonałą tarczą obronną przeciwko mszycom i pluskwom. Na tym jednak nie koniec dobrych wieści – unikają jej leśne rogacze, a kochają motyle!

Lawenda

Relaksująca lawenda (Lavandula) stała się w ostatniej dekadzie jedną z popularniejszych bylin ogrodowych. I słusznie, bowiem poza radością czysto estetyczną dostarcza ogrodnikom wielu korzyści. Można z niej na przykład zrobić zapachowe poduszki, aromatyzowany cukier albo uspokajającą herbatę. Poza tym jest słynnym odstraszaczem komarów – wystarczy posadzić kilka krzewów pod oknami sypialni, aby beztrosko spać z otwartym oknem. Dodatkowo lawenda działa demotywująco na muchy, ćmy, pająki, kleszcze i muszki owocowe. Jednym słowem, to ideał dla każdego, komu niemiłe są owadzie wizyty.

Czosnek ozdobny

Wysokie zielone łodygi ozdobione imponującymi kulistymi kwiatostanami to w rzeczywistości krewniacy czosnku znanego dobrze z kuchni. Również w ich tkankach kryją się wysoce eteryczne związki siarki, których ponoć nie ścierpią nawet wampiry. Czosnek ozdobny (Allium) jest również bardzo elegancką i skuteczną bronią przeciwko mszycom, ślimakom, gąsienicom bielinka rzepnika oraz połyśnicom marchwiankom. Pojedyncze kwiaty nie zajmują wiele miejsca, więc można je łatwo rozmieścić w strategicznych miejscach ogrodu, zarówno w obrębie dekoracyjnych zagonów, jak i obok warzywniaka.

Bazylia

Na koniec roślina, której nie trzeba nikomu przedstawiać – bazylia (Ocinum basilicom) mimo że pochodzi z tropikalnych regionów Środkowej Afryki oraz Południowo-Wschodniej Azji stała się ulubionym elementem ziołowych grządek. Aromatyczne liście nie tylko są niezastąpione w sosie pomidorowym i pesto, ale także działają zniechęcająco na wiele gatunków insektów. Bazylia w szczególności bogata jest w linalol, który odstrasza nie tylko uporczywe komary i muchy, ale także pchełki ziemne, czyli małe skaczące chrząszcze. Te ostatnie wyrządzają ogromne szkody w uprawach kapusty, rzodkiewki, jarmużu czy rukoli.

Ekologia.pl poleca

Eko technologie

Cyfrowa ewidencja czasu pracy – trwa ekologiczna transformacja przedsiębiorstw!

Medycyna rodzinna

Wiosenna aktywność na świeżym powietrzu – dlaczego warto ćwiczyć?

Pomocą w odstraszaniu szkodników służą również koper oraz szałwia – rośliny, które zawsze przydadzą się w kuchni. Jak widać, można więc wykorzystać naturalne animozje między gatunkami, aby cieszyć się pięknym, urodzajnym ogrodem, bez zbytecznej chemii. Pestycydy powinny być rozważane dopiero jako ostateczność!

Zobacz najnowsze artykuły

Wiadomości

Pogoda na środę, 23 kwietnia 2025 roku

Polska

Polska traci fortunę, bo śmieci zamiast do recyklingu, trafiają do lasów

Ciekawostki przyrodnicze

Kruki znają się na geometrii. Dosłownie!

Ciekawi ludzie

Patricia Wright – matka lemurów, strażniczka Madagaskaru

Przyroda

Ile waży gniazdo bociana?

Pielęgnacja ogrodu

Odkryj 10 drzew, które rosną tak szybko, że zrewolucjonizują Twój ogród!

Przyroda

Rośliny trujące dla kota – których warto się wystrzegać?

Diety

Jedz jak Skandynawowie i bądź zdrów jak ryba!

Ochrona środowiska naturalnego

I Bóg stworzył Chwasty

Polska

Biebrzański Park Narodowy w ogniu – walka z żywiołem trwa

Wiadomości

Pogoda na wtorek: burze, przelotny deszcz i zróżnicowana temperatura

Biznes

Ab ovo czyli przyrodnicza symbolika Świąt Wielkanocnych