Definicja pojęcia:

alergia

Alergia - to nieprawidłowy przejaw odporności, polegający na uszkodzeniu własnych tkanek w wyniku typowej odpowiedzi odpornościowej. Odpowiedź wywołuje oddziaływanie alergenów. Następuje reakcja immunologiczna, powstają swoiste przeciwciała, które po związaniu z antygenem doprowadzają do uwolnienia mediatorów stanu zapalnego. W reakcjach alergicznych uczestniczy układ immunologiczny. Nadwrażliwość to pojęcie szersze niż alergia. Znane jest  pięć odmiennych typów reakcji nadwrażliwości.
  1. Choroby alergiczne
  2. Objawy fizyczne alergii
  3. Leczenie alergii

Przebieg odpowiedzi immunologicznej organizmu na stymulację alergenem przebiega dwufazowo: najpierw pojawia się reakcja natychmiastowa, a po 6 do 10 godzinach reakcja późna.

Reakcja natychmiastowa jest to typ reakcji polegający na natychmiastowej IgE- zależnej odpowiedzi na alergen. Połączenie się IgE z receptorem FceRI na powierzchni bazofila lub mastocyta i związanie krzyżowe alergenu przez fragmenty Fab tych przeciwciał prowadzi do degranulacji komórek tucznych i bazofilów. Uwalniane w tym procesie mediatory procesu zapalnego (przede wszystkim  histamina, także sulfidoleukotrieny i cytokiny) odpowiadają za reakcje kojarzone zwykle z alergią. Ten zespół objawów nazywa się anafilaksją.

Zakres i intensywność objawów może być lokalny, jak np. w j pokrzywce. Może też obejmować cały ustrój, czego wyrazem jest wstrząs anafilaktyczny stanowiący bezpośrednie zagrożenie życia.

Reakcja późna występuje u około 50% populacji alergików. Jest podobna do reakcji natychmiastowej. Osiąga największe nasilenie około 6 do 10 godzin od kontaktu z antygenem, a ustępuje po 12–24 godzinach. Podobnie jak reakcja anafilaktyczna może dotyczyć błon śluzowych górnych lub dolnych dróg oddechowych, skóry itp. Nasilenie reakcji późnej jest proporcjonalne do natężenia objawów pierwotnych i zwykle łagodniejsze niż na początku tej odpowiedzi.

Możliwe jednak wystąpienie reakcji późnej bez wcześniejszej reakcji natychmiastowej W leczeniu reakcji późnej stosuje się inne leki niż w reakcji natychmiastowej.

Choroby alergiczne dotykają ok. 30–40% populacji ziemskiej. Najczęstsze to pyłkowica (20% populacji) i astma oskrzelowa (5–8% populacji). Na wystąpienie alergii mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe.
Objawy alergii, fot. pixabay.com

Choroby alergiczne

1.    alergiczny nieżyt nosa;
2.    astma oskrzelowa atopowa;
3.    wyprysk (egzema), w tym:
   a.    atopowe zapalenie skóry,
   b.    alergiczne kontaktowe zapalenie skóry,
   c.    pokrzywka (nie wszystkie typy pokrzywki);
4.    atopowe zapalenie spojówek;
5.    uczulenie na jad owadów;
6.    wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja);
7.    pyłkowica;
8.    IgE-zależna alergia pokarmowa.

Objawy fizyczne alergii

  • nos – nieżyt nosa, wodnista wydzielina z nosa i towarzyszące temu napady kichania, zatkany nos;
  • oczy – izolowane alergiczne zapalenie spojówek, zaczerwienienie, swędzenie, pieczenie, łzawienie;
  • drogi oddechowe – świsty, trudność w oddychaniu, kaszel bez cech ostrej infekcji, atak astmy;
  • uszy – osłabione słyszenie;
  • skóra – różne wysypki, egzema, pokrzywka, obrzęk uczucie swędzenia w obrębie zmienionych chorobowo miejsc;
  • głowa – bóle głowy.
Pyląca trawa kupkówka pospolita (Pixabay)
Wzrost stężenia histaminy w surowicy krwi wywołuje spadek ciśnienia tętniczego, towarzyszy mu przyspieszeniem akcji serca i zwiększeniem ciepłoty ciała. Dodatkowo występuje skurcz mięśni gładkich oskrzeli (astma atopowa), przewodu pokarmowego oraz obrzęk. Ostatecznie może wystąpić śpiączka, a nawet śmierć.
 

Leczenie alergii

  1. unikanie kontaktu z czynnikami alergizującymi;
  2. immunoterapia swoista (tzw. odczulanie);
  3. farmakoterapia (nie likwiduje przyczyny choroby).

Do antygenów najczęściej wywołujących alergię należą:

1.    Ziarna pyłku, w tym szczególnie:
   a.    leszczyna
   b.    olcha
   c.    wiąz
   d.    brzoza
   e.    topola
   f.    dąb
   g.    wierzba
   h.    jesion
   i.    grab
   j.    dziki bez czarny
   k.    lipa drobnolistna
   l.    buk
   m.    trawy
   n.    babka lancetowata
   o.    pokrzywa
   p.    komosa
   q.    szczaw
   r.    bylica
   s.    ambrozja
2.    zarodniki pleśni
3.    roztocze
Ambrozja – jej pyłek jest jednym z najgroźniejszych alergenów (Pixabay)
4.    leki, w tym zwłaszcza:
   a.   penicylina i antybiotyki β-laktamowe
   b.   sulfonamidy
   c.   salicylany
   d.   środki znieczulenia miejscowego
5.    produkty spożywcze
   a.   orzechy
   b.   ziarno sezamu
   c.   zboża (w tym kukurydza)
   d.   ryby
   e.   owoce morza
   f.    białko jaj
   g.   mleko
   h.   rośliny strączkowe (szczególnie soja)
   i.   czekolada
   j.   owoce
   k.   przyprawy
6.    jad owadów
7.    sierść zwierząt
8.    konserwanty
9.    kosmetyki
10.  różne produkty chemiczne
11.  lateks

Gatunki roślin, których ziarna pyłku mogą wywoływać alergię są różne dla różnych obszarów geograficznych. W Polsce są to różne gatunki traw, brzoza i bylica, W Europie południowej oliwka, parietaria i różne gatunki traw, w Ameryce Północnej ambrozja, a Japonii cedr japoński.

Istnieją specjalne serwisy dla alergików wzorujące się na serwisach prognozy pogody, w których przedstawia się przewidywane stężenie alergennych ziarn pyłku w poszczególnych regionach kraju. Ośrodek Badań Alergenów Środowiskowych w Polsce zajmuje się tym od ponad 25 lat. Komunikaty o stężeniu pyłku roślin w atmosferze Polski w 2018 roku dostępne są w serwisach internetowych i aplikacjach na urządzenia mobilne: MamAlergie.pl; PrognozaPylenia.pl; APSIK.
Roztocze (Pixabay)

Bibliografia

  1. Eldra Pearl Solomon, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee; “Biologia”; Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996;
  2. Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. I, ”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998;
  3. Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Tomasz Stokłosa; “Immunologia”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007;
  4. Włodzimierz Ptak, Maria Ptak, Marian Szczepanik; “Podstawy immunologii”; Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.;
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.8
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź