Zapalenie mieszków włosowych – objawy, przyczyny i leczenie zapalenia mieszków włosowych

Zapalenie mieszków włosowych to niezbyt estetyczne schorzenie, które w łagodnym stopniu dotyka większości osób na którymś etapie ich życia. Zazwyczaj proste w leczeniu, krótkotrwałe, ale niestety zaraźliwe i wyraźnie widoczne na skórze. Bywa, że zapalenie to staje się chorobą przewlekłą lub np. powstaje w wyniku mocno obniżonej odporności i na skutek innych, poważnych chorób, ale nie są to częste przypadki. Jakie są domowe sposoby na zapalenie mieszków włosowych i czy można uniknąć takiego zakażenia?

Zapalenie mieszków włosowych – co to jest?

Zapalenie mieszków włosowych to nazwa stanu zapalnego, a jednocześnie bardzo powszechna choroba skóry, spowodowana najczęściej infekcją bakteryjną lub grzybiczą. Objawia się małymi, czerwonymi, delikatnymi guzkami, które czasami zakończone są kropką ropy otaczającą włoski. Co ciekawe, w rzeczywistości trądzik pospolity, różnego rodzaju wysypki na twarzy, które rozwijają się
w wieku nastoletnim, są również rodzajem zapalenia mieszków włosowych. Niestety, infekcja ta może się rozprzestrzeniać i przekształcać w małe ranki, które trudno się goją. Nie jest to z pewnością choroba zagrażająca życiu, ale jest to stan uciążliwy, nierzadko także bolesny, swędzący i dość wstydliwy. Bardzo poważne infekcje mogą powodować trwałe wypadanie włosów i bliznowacenie, ale są to rzadkie przypadki. W łagodnych, które są zdecydowanie bardziej powszechne, stan ustępuje lub znacząco się zmniejsza w ciągu kilku dni. Jeśli, mimo stosowania podstawowej pielęgnacji, stan ten nie mija, warto skontaktować się z lekarzem, by uzyskać środki na receptę, które powinny rozwiązać problem.

Zapalenie mieszków włosowych może się pojawić na głowie, na nogach lub na rękach. Leczenie tego schorzenia z reguły jest proste.

Objawy i przyczyny zapalenia mieszków włosowych

Zapalenie mieszków włosowych jest zwykle powodowane przez bakterie gronkowca lub przez grzyby. Niestety, dość łatwo można się nimi zarazić; dzieje się tak na przykład na skutek kontaktu z osobą, która już ma taką infekcję, ale niestety wystarczą już nawet same skażone przedmioty, np. to mydło, ten sam ręcznik czy ta sama odzież. Częstym miejscem zakażenia jest także brudny basen, wanna z hydromasażem czy SPA. Istnieje także kilka dodatkowych czynników, które zwiększają szansę na rozwój tego zapalenia, a są to, m.in.: obcisłe ubrania, które podrażniają skórę, urazy i podrażnienia (np. te spowodowane goleniem), osłabiony układ odpornościowy, stosowanie niewłaściwych, czyli „zapychających” kosmetyków, ciężkich leków, problem z wrastającymi włoskami, trądzik, nadwaga, długotrwałe stosowanie antybiotyków czy np. unikanie kąpieli po ćwiczeniach lub saunie.

W początkowych stadiach zapalenia mieszków włosowych, pojawiają się guzki przypominające wysypkę lub malutkie pryszcze. Nieleczone lub często nawracające, może się rozprzestrzenić na inne mieszki włosowe i przekształcić się w nieprzyjemne owrzodzenia. Stan ten może trwać krótko i być niezbyt nasilony (wtedy nazywamy go przypadkiem ostrym) lub uporczywie utrzymywać się na skórze (wtedy jest to przypadek przewlekły). Inne objawy mogą obejmować zaczerwienienie, ranki, swędzenie lub uczucie palenia skóry, tkliwość, bóle, obrzęki, łagodną gorączkę.

Objawy te nie są przyjemne, ale na szczęście, większość przypadków zapalenia mieszków włosowych ustępuje bez specjalnego leczenia i bardzo rzadko pojawiają się poważniejsze problemy i owrzodzenia. W sporadycznych przypadkach mogą pojawiać się też blizny lub ciemne plamy na skórze, utrata włosów (trwała), owrzodzenia pod skórą, cellulit i nawracające infekcje. Niestety, jeśli ta infekcja pojawi się raz, jest większe prawdopodobieństwo, że wróci.

Rodzaje zapalenia mieszków włosowych

Jednym z popularniejszych rodzajów zapalenia mieszków włosowych jest trądzik pospolity. Występuje on powszechnie u nastolatków w okresie dojrzewania, wpływa szczególnie na mieszki występujące na twarzy, ale także na plecach i klatce piersiowej. Czasami okazuje się, że przyczyną zapalenia są leki zawierające kortyzon (sterydy) oraz leki przeciwnowotworowe, wtedy zapalenie mieszków włosowych nazywane jest „polekowym”. Szczególnym rodzajem jest także zapalenie spowodowane dostępem do olejów używanych np. w warsztatach samochodowych. Takie schorzenie może się wtedy rozwinąć na odsłoniętej skórze.

Często powodem zapalenia są bakterie, zwłaszcza gronkowiec. Są to bakterie powszechnie występujące na skórze i czasem się uaktywniają. Z kolei zapalenie mieszków włosowych spowodowane infekcją grzybiczą może wystąpić na twarzy i na podudziach, a często pogarsza go golenie i wrastające włoski. Jeśli wysypka pojawia się na twarzy, powodem może być infekcja wirusowa, którą wywołuje ten sam wirus, co opryszczkę.

Zapalenie mieszków włosowych mogą także wywoływać choroby: bliznujące zapalenie mieszków włosowych skóry głowy, które może powodować nawet trwałe wypadanie włosów, oraz eozynofilowe zapalenie mieszków włosowych, jeszcze słabo rozpoznany rodzaj, który występuje u osób z obniżoną odpornością (np. u pacjentów z AIDS czy z białaczką) oraz u niemowląt i bywa odpowiedzią na stosowanie silnych leków. 

Czy można wyleczyć zapalenie mieszków włosowych?

Diagnoza zapalenia mieszków włosowych jest prosta; doświadczony lekarz może ją stwierdzić przyglądając się uważnie skórze i zadając kilka pytań, zwykle nie są potrzebne żadne dodatkowe testy czy pobranie próbek skóry i wymazów (zdarza się to rzadko i zależy od stopnia nasilenia). Warto wiedzieć, że łagodne zapalenia mogą ustąpić bez żadnego poważnego leczenia i nierzadko nie jest potrzebna nawet interakcja lekarza.

W pierwszej reakcji warto oczyścić zainfekowany obszar mydłem antybakteryjnym i ciepłą wodą. Ważne, żeby użyć za każdym razem świeżej szmatki i czystego ręcznika oraz uprzedzić domowników, by nie używali tych samych przedmiotów do czasu ustąpienia objawów. Jeśli mydło antybakteryjne nie działa, warto użyć ciepłej, słonej wody. W tym celu 1 łyżeczkę soli kuchennej należy wymieszać z 2 szklankami wody, nałożyć na gąbkę, szmatkę lub myjkę i umieścić ją na skórze.

W aptekach dostępne są także antybiotyki bez recepty, które znajdziemy w żelach, kremach i płynach do mycia. W przypadku występowania swędzenia, warto użyć także nawilżającego balsamu lub kremu. W czasie występowania choroby, warto unikać golenia, drapania zainfekowanych obszarów, noszenia ciasnych lub szorstkich ubrań. 
  
Jeśli podane wyżej sposoby nie działają, warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Może on wtedy przepisać silniejszy krem z antybiotykiem na receptę lub tabletki (jeśli schorzenie jest poważne), szampony lub tabletki przeciwgrzybicze (jeśli przyczyną są grzyby) lub specjalne maści steroidowe, jeśli pojawiają się obrzęki.

Jak zapobiegać zapaleniu mieszków włosowych?

Niestety, każdy organizm może rozwinąć wysypkę z zapaleniem mieszków włosowych na twarzy, skórze głowy, na klatce piersiowej, plecach, pośladkach, pachwinach i udach. Wysypka ta nie wpływa tym samym na oczy, usta, dłonie ani stopy, czyli tam, gdzie nie ma mieszków włosowych. Zapalenie to może dotknąć każdego, w mniejszym lub większym stopniu, w pewnym momencie życia, ponieważ dość łatwo się nim zarazić lub je wywołać.

I choć niektóre osoby, zwłaszcza te przewlekle chorujące lub biorące silne leki, są na zapalenie mieszków włosowych mocno narażone. Czy można próbować zapobiegać pojawianiu się nieprzyjemnych objawów? Warto np. golić włosy tylko w kierunku, w którym one rosną lub używać elektrycznej maszynki do golenia (zamiast jednorazowych). W przypadku tendencji do tego schorzenia lub trwającej infekcji, należy unikać obcisłych ubrań, zwłaszcza szorstkich tkanin, takich jak dżins, a także powinno się używać balsamów, które nie zatykają porów. Nigdy nie należy dzielić się żadnymi produktami do higieny osobistej, takimi jak golarki (brzytwy) czy ręczniki. W przypadku nadmiernego pocenia (np. po wysiłku fizycznym, saunie lub w upale), należy koniecznie wziąć prysznic.

Kiedy już dojdzie do zapalenia, należy unikać golenia i pocierania zainfekowanego obszaru, można natomiast użyć ciepłego kompresu, by złagodzić podrażnienia i ból. Trzeba także wymieniać ręczniki, myjki i odzież po każdym użyciu. Zawsze warto spytać także lekarza o wskazówki dotyczące postępowania w takich przypadkach. Jeśli schorzenie nawraca, lekarz pierwszego kontaktu może skierować pacjenta do dermatologa. Nie jest to choroba poważnie zagrażająca życiu, ale potrafi być uciążliwa, więc warto działać szybko, żeby sprawnie się z nią uporać.