Chwostka szafirowa (Malurus cyaneus)

Chwostka szafirowa jest ptakiem wróblowatym i występuje powszechnie w południowo-wschodniej Australii. Jest to gatunek osiadły i terytorialny. Wyróżnia się sześć podgatunków, które różnią się miejscami występowania: trzy większe i ciemniejsze formy z Tasmanii, Flinders i wyspy King oraz trzy mniejsze i jaśniejsze formy z kontynentalnej Australii.

Występowanie

Chwostka szafirowa występuje powszechnie w Australii, w szczególności w stosunkowo wilgotnych i żyznych południowo-wschodnich zakątków kontynentu, od południowo-wschodniej Australii Południowej (w tym Wyspy Kangurów i Adelajdy) i czubka Półwyspu Eyre, przez całą Wiktorię oraz Tasmanię. Nie stroni od ludzkich siedlisk, jest pospolitym ptakiem na przedmieściach Sydney, Melbourne i Canberry.

Biotop

Chwostkę szafirową można spotkać przede wszystkim na obszarach zalesionych, na ogół z dużą ilością runa leśnego. Gatunek ten przystosował się także do życia w mieście, więc można go spotkać w ogrodach i parkach miejskich, o ile w pobliżu znajdują się rodzime rośliny. Nie występuje w gęstych lasach ani w środowiskach alpejskich. Nieodpowiednim siedliskiem są również leśne plantacje sosny i eukaliptusa, ponieważ brakuje w nich runa leśnego.

Wygląd

Chwostka szafirowa ma około 14 cm długości. Masa ciała wynosi od 8 do 13 gramów, przy czym samce są średnio nieco większe niż samice. Średnia długość ogona to zazwyczaj około 5,9 cm. Dziób jest stosunkowo długi, wąski i spiczasty oraz szerszy u podstawy, co jest typowe dla gatunków owadożernych ptaków. Chwostka szafirowa wykazuje wysoki stopień dymorfizmu płciowego – samiec w upierzeniu lęgowym ma jasnoniebieskie czoło o bardzo intensywnym kolorze. Podobna barwa widoczna jest także na wierzchu ciała i ogonie, a na twarzy wyróżnia się kontrastująca czarna maska. Gardło jest czarne lub ciemnoniebieskie. Samce w szacie spoczynkowej, samice i osobniki młodociane niehodowlane są przeważnie koloru szarobrązowego. Podbrzusze jest u nich jaśniejsze, a ogon płowy (u samic i młodych) lub szaroniebieski (u samców). Dziób ma kolor brązowy u samic i osobników młodocianych, a czarny u samców po ich pierwszej zimie.

Rozród

Samce chwostki szafirowej w ramach zalotów prezentują przed samcami skomplikowane tańce. Jednym z nich jest tzw. „lot konika morskiego”, którego nazwa pochodzi od fal przypominających konie morskie. Podczas tego lotu samiec – z wyciągniętą szyją i nastroszonymi piórami – przechyla całe ciało do przodu i do tyłu, opadając jednocześnie stopniowo na ziemię. Samiec prezentuje również pióra, strosząc swoją jasnoniebieską czuprynkę na czubku głowy na kształt wachlarza. W okresie rozrodczym samce chwostki szafirowej zrywają żółte płatki kwiatów, które kontrastują z ich upierzeniem i prezentują je samicom podczas zalotów. Chwostka jest monogamiczna socjalnie, lecz przy tym promiskuityczna. Oznacza to, że ptaki tego gatunku łączą się w pary, czasem nawet na całe życie, ale kopulują często z innymi osobnikami, więc samiec z danej pary nie ma pewności, czy całe potomstwo jest jego. W związku z tym młode są często wychowywane nie przez samą parę, ale także z innymi samicami – partnerami samicy. Okres lęgowy trwa od wiosny do późnego lata. Gniazdo ma formę okrągłej struktury wykonanej z luźno tkanych traw i umieszczane jest niezbyt wysoko w otoczeniu gęstej roślinności. W ciągu roku samica składa od jednego do dwóch lęgów (a czasem nawet więcej przy sprzyjających warunkach). Na jeden lęg składa się od trzech do czterech matowych, białych jaj z czerwonawo-brązowymi plamami. Jaja są wysiadywane przez 14 dni, a następnie młode wylęgają się w ciągu 24 godzin. Nowonarodzone pisklęta są ślepe, czerwone i pozbawione piór. Otwierają oczy piątego lub szóstego dnia, a w przeciągu dziesięciu dni uzyskują pełne upierzenie. Młode uzyskują samodzielność w wieku 40 dni, ale pozostają z rodzicami przez rok lub dłużej. Żyją około 5-6 lat.

Pokarm

Chwostki szafirowe są głównie owadożerne. Nie są szczególnie wybredne, zjadają szeroką gamę drobnych owadów (między innymi mrówki, koniki polne, pluskwy tarczowe, muchy, ryjkowce i różne larwy), a także niewielkie ilości nasion, kwiatów i owoców. Żerują w grupach na ziemi lub w krzewach. Zimą, kiedy brakuje ich zwyczajnego pożywienia, główną część diety chwostków stanowią mrówki. Pisklęta są karmione większymi owadami, takimi jak gąsienice i koniki polne.