Ciernik (Gasterosteus aculeatus)

Występowanie

Rozmieszczenie ciernika jest wyraźnie związane z występującym w przeszłości na półkuli północnej lodowcem. Zamieszkuje oddalone od siebie obszary: Europę zachodnią i północną, północno-wschodnią Azję oraz zachodnią i północno-wschodnią Amerykę Północną. W Polsce spotykany jest wszędzie na nizinach.

Budowa zewnętrzna

Drobna ryba. Otwór gębowy górny. Na kościach przedszczękowych i zębowych występują małe, ostre zęby. Ciało wrzecionowate, bocznie spłaszczone. Grzbiet ciemny (w barwach od szarego do zielonego). Spód jasny. Na grzbiecie występuje od 2 do 5 kolców, zwykle trzy. Płetwy: piersiowe i ogonowa wachlarzowate. Płetwy: grzbietowa i odbytowa długie. Płetwy brzuszne zastąpione parą kolców. Przed płetwa odbytową znajduje się mały kolec. Na bokach ciała występują płytki kostne. Trzon ogona wąski. Dymorfizm płciowy szczególnie widoczny w okresie rozrodczym. W tym okresie samce jaskrawo ubarwione, z metalicznym, zielononiebieskim połyskiem. Gardło oraz strona brzuszna zmieniają barwę na czerwonawą bądź pomarańczową. Tęczówki stają się jaskrawoniebieskie. Ponadto samce różnią się od samic większą głową.

Biologia

Zamieszkuje głównie przybrzeżne wody morskie, ujścia rzek, jeziora oraz dolne i środkowe biegi rzek. Preferuje wody spokojne. Toleruje duże zanieczyszczenie wody. Do rozrodu przystępuje od maja do sierpnia. Na miejsca rozrodu wybiera dno porośnięte roślinnością. Samiec buduje gniazdo w piaszczystym lub gliniastym dnie, z materiałów roślinnych, zlepiając je wydzieliną z nerek. Tarło jest porcyjne. Samica składa od 40 do 400 ziaren ikry. Średnica jaj wynosi 1,4 mm. Kilka samic składa jaja do jednego gniazda. Następnie samiec strzeże gniazda. Wylęg następuje od 6 do 40 dni (w niższej temperaturze wody czas wylęgu się wydłuża). Larwa po wykluciu mierzy od 3 do 5 mm. Dojrzałość płciową osiąga w pierwszym bądź w drugim roku życia. Żywi się bezkręgowcami (larwami owadów, skorupiakami) oraz jajami ryb. Żyje do trzech – czterech lat. Ma status zagrożenia najmniejszej troski (kategoria LC na liście IUCN).