Hiena cętkowana (Crocuta crocuta)

Budowa

Hiena cętkowana – długość ciała ok. 1,3-1,5 m, wysokość w kłębie ok. 80-90 cm. Osiąga od 45 do 80 kg masy ciała. Większa od wilka, lecz zbudowana mniej harmonijnie. Ma masywną budowę, silne kończyny (przednie dłuższe od tylnych, co nadaje im przykucnięty wygląd, na wszystkich po 4 palce z ostrymi pazurami), mocny łeb z krótkimi, prawie nagimi uszami, silne szczęki o dużych zębach przystosowanych do łamania kości – nacisk na 1 cm kw. mniej więcej taki, jaki wywołałby słoń, stojąc na jednej nodze w szpilkach.

Kruszy goleń bawołu z równą łatwością, z jaką pies przegryza skrzydełko kurczaka. Doskonały słuch i dobrze rozwinięty zmysł powonienia pozwalają na sprawne wyszukiwanie pokarmu. Sierść rdzawo-brązowa lub szara w ciemnobrązowe, nierównomiernie rozrzucone cętki.

Występowanie

Hiena cętkowana to zwierzę zamieszkujące tereny raczej słabo zalesione: suche stepy, lasostepy, a niekiedy także pustynie; bywa również w terenie górskim w południowej i wschodniej Afryce (na południe od Zwrotnika Raka).

Tryb życia

Hiena cętkowana prowadzi nocny tryb życia, w ciągu dnia śpi w jaskiniach lub norach, na poszukiwanie pokarmu wychodzą po zapadnięciu ciemności. Całą noc wędruje, wydając charakterystyczne głosy przypominające histeryczny śmiech, a czasem jęki podobne do wycia wiatru. Oswojona hiena, w przeciwieństwie do swych dzikich pobratymców, prowadzi dzienny tryb życia.
Zaniepokojone uciekają z dużą szybkością – do 65 km/h, przy czym biegają bardzo wytrwale. Niekiedy zdają się być tchórzliwe i bojaźliwe, a nawet udają martwe w celu zmylenia napastnika, nawet gdy jest nim tylko pies. Wydają się nam zdegenerowane, leniwe, nikczemne i ogólnie odpychające, m. in. ze względu na to, że zjadają ekskrementy, wykopują zwłoki, zdarzają się im napaści na chorych, starszych i dzieci. Znane są również przypadki atakowania śpiącego zdrowego, dorosłego człowieka, który normalnie wywołuje u nich lęk.

Odżywianie

Hiena cętkowana nie cieszy się popularnością wśród ludzi jako padlinożerca. Przy znalezionym trupie gromadzą się zwykle liczne osobniki, nawet hieny pręgowanej, która w innych przypadkach nie spotyka się ze swymi pobratymcami. Ponieważ na terenie występowania hien padliny jest zwykle dużo, nie muszą one samodzielnie atakować i zabijać, jednak niektóre populacje żyją przede wszystkim z łowów na grubego zwierza: powalają najokazalsze antylopy, zebry, a nawet żyrafy i bawoły oraz chore i słabe lwy!

Ścigane zwierzę oddzielają od stada, atakują i zabijają ugryzieniem w brzuch. Zawsze gotowe do walki w obronie łupu, potrafią przegonić nawet lwy i pantery. Ich ofiarami są często również drobniejsze gatunki, m. in. owce – podchodzą niekiedy do zagród chłopskich i porywają jagnięta, jednak najmniejszy ruch lub hałas wywołuje ich ucieczkę.

Rozmnażanie i rozwój

Ciąża u hieny cętkowananej trwa 13 tygodni, w jednym miocie bywa 1-2 młodych (czasami nawet do 5!). Poród odbywa się w rozpadlinach lub w zagłębieniach gruntu. Młode rodzą się dobrze rozwinięte, z otwartymi oczami i zaraz po urodzeniu umieją chodzić. Rodzeństwo gryzie się między sobą i często mocno kaleczy. Z tego powodu, w ogrodach zoologicznych młode hieny trzyma się zwykle pojedynczo. Gdy walczą ze sobą 2 dorosłe osobniki, przyklękają na przednich łapach, by ochronić nogi przed odgryzieniem. U hieny trudno ocenić płeć zwierzęcia, bowiem zarówno samce, jak i samice mają podobnie wykształcone zewnętrzne narządy płciowe. Żyją do 20 lat.