Hiena – opis, występowanie i zdjęcia. Zwierzę hiena ciekawostki

Bezwzględny, agresywny padlinożerca o upiornym śmiechu i karykaturalnym wyglądzie – tak wygląda przeciętna wiedza o hienie. O tym że zwierzęta te mają ciekawe zwyczaje i wymagają ochrony wie niewiele osób.

Hiena – negatywny wizerunek

Hiena nie cieszy się sympatią, podobnie jak większość zwierząt padlinożernych. Już sama świadomość, że to zwierzę może wywlec i zbezcześcić niedawno pochowanego krewnego wystarczyła, aby hien nie lubiono. Wszak w większości kultur zmarłym należy się szacunek, stąd zwierze, które okazjonalnie mogło spożywać ludzkie zwłoki budziło powszechny gniew i nienawiść. Jakby tego było za mało, jednym z dźwięków wydawanych przez hienę jest odgłos przypominający upiorny chichot. Tego dla ludzi było już za dużo – nie dość że zwierzę dosłownie żeruje na cudzym nieszczęściu, to jeszcze się przy tym „śmieje”. Do tego wygląd hieny –  dłuższe przednie łapy, kołyszący chód i nieproporcjonalnie duża głowa z silnymi szczękami. Jakby tego było mało szara sierść często poplamiona jest błotem i krwią. No i pokarm – mięso niekiedy już w stanie znacznego rozkładu, dla ludzi ohyda, dla hieny rarytas.

Nie dziwne, że takie zwierzę szybko znalazło swoje stałe miejsce w wielu językach, gdzie jest jednoznacznie negatywnym symbolem. Powiedzieć komuś: „ty hieno”  jest przecież obelgą. Wkrótce powstało zresztą określenie „hiena cmentarna” określające początkowo osoby trudniące się rabowaniem grobów. Obecnie określenie to ma znacznie szersze znaczenie, chociaż nadal jest jednoznacznie negatywne.

Hiena cmentarna

Obecnie nazywa się tak nie tylko wszelkiej maści rabusiów grobów współczesnych, czy starożytnych ale także osoby żerujące na cudzym nieszczęściu, przy czym najczęściej działające skrycie (w domyśle zbyt tchórzliwe by czynić to jawnie). Co ciekawe od 1999 roku Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich przyznaje nawet nagrodę: „hienę roku” dostają dziennikarze którzy wyróżnili się szczególną nierzetelnością i lekceważeniem zasad etyki zawodowej. Potocznie mianem hieny określa się nie tylko dziennikarzy zerujących na sensacji, ale także np. pracowników zakładów pogrzebowych czy różnej maści naciągaczy.

Hiena – biologia, czyli jak jest naprawdę

Do rodziny hienowatych współcześnie należą zaledwie cztery gatunki przy czym jedynie dwa z nich są szerzej znane. Charakterystyczna sylwetka hien jest wynikiem bardzo silnego umięśnienia przednich łap (które przy okazji są dłuższe od tylnych), szyi, głowy oraz karku – co jest wyrazem doskonałego przystosowania do zdobywania pokarmu. Hieny wbrew powszechnej opinii są bardzo sprawnymi łowcami – średnio aż 1/3 polowań kończy się sukcesem.

Są wytrwałymi zwierzętami – w czasie polowania hiena przez kilkanaście minut potrafi biec z prędkością ponad 50 km/h, ponadto skacze na wysokość ponad 250 cm. Jeżeli dodamy do tego czule zmysły oraz życie w grupach o skomplikowanej strukturze społecznej – powstanie obraz sprawnego myśliwego. Rzecz jasna hieny nie gardzą padliną – bardzo silne szczeki zaopatrzone w mocne zęby potrafią rozdrobnić wszystko począwszy od mięśni na twardej skórze i kościach skończywszy. Silnie stężony kwas solny w żołądku pomaga szybko trawić duże ilości pokarmu, ponadto zapobiega rozwojowi różnych chorób wynikłych ze spożywania padliny.

Stado hien cętkowanych może liczyć nawet 80 osobników i panować na obszarze około 100 km². Znane są przypadki, kiedy ataki zdeterminowanych hien odganiały lwa od upolowanej przez niego zdobyczy. To czy hieny polują czy żywią się padliną jest uzależnione zarówno od dostępności zwierzyny i wielkości terytorium jak i także wielkości klanu oraz gatunku zwierzęcia.

Największa hiena cętkowana, jest zarazem najbardziej mięsożernym i polującym gatunkiem. Hiena pręgowana i brunatna równie polują raczej na mniejsze zwierzęta lub żywią się padliną. Dla odmiany żyjący w parach protel jest wyspecjalizowanym łowcą i poluje wyłącznie na termity z jednego rodzaju, których w ciągu nocy może zjeść nawet do 300 000. Pozostałe gatunki jedzą średnio 1-2 kg mięsa dziennie, chociaż znane są przypadki że wygłodniała hiena jednorazowo zjadła 14 kg mięsa.

Co ciekawe w grupie hien panuje matriarchat, przewodnikiem stada zawsze jest wyrośnięta i doświadczona samica. Zresztą samice hien są większe i masywniejsze od samców a na skutek wysokiej zawartości testosteronu we krwi charakteryzują się znaczna agresywnością. Wbrew obiegowej opinii, hieny potrafią wydawać kilkanaście rodzajów dźwięków, a osławiony chichot jest oznaką strachu a nie radości. Do ataków na ludzi dochodzi raczej sporadycznie, częściej miało to miejsce w czasie dwóch epidemii śpiączki w Ugandzie (lata 1908/09 i 1950/51).

Zmiana wizerunku hieny

Kurczący się obszar występowania, zmiany w ekosystemach i liczne prześladowania ze strony człowieka sprawiły, że dziś część hien jest zagrożona wyginięciem. Szczególnie narażona jest hiena brunatna – jako gatunek mniej plastyczny a przy tym  bardziej bojaźliwy i mniejszy od pozostałych. Do dziś w Afryce na hieny poluje się z uwagi na wyrządzane przez nie szkody w hodowli zwierząt gospodarskich.

Zagrożeniem dla tych ssaków są też ich odłowy – dziś na ulicach niektórych afrykańskich miast, wcale nie rzadko można spotkać ludzi którzy zamiast z psem na smyczy idą z hieną na łańcuchu. Nie jest tajemnicą, ze hiena pręgowana łatwo się oswaja, a tradycje jej hodowli sięgają już starożytnego Egiptu, kiedy to bywała trzymana w pobliżu domostw jako zwierzę mięsne.

Ludzie często zapominają także o ważnej roli hien w przyrodzie. Jako zwierzęta padlinożerne pełnią one funkcje naturalnych czyścicieli, zapobiegając w ten sposób chociażby rozwojowi różnych chorób. Często tylko dzięki nocnym ucztom tych nie lubianych zwierząt w okolicy nie dochodzi do wybuchu epidemii. Wszak gorący klimat oraz katastrofalny stan sanitarny w wielu afrykańskich i azjatyckich wioskach, gdzie odpadki wyrzucane są wprost na ulice jest idealną pożywką dla wielu bakterii. W wielu miejscach hieny stały się naturalnym składnikiem fauny na peryferiach miast i osiedli  gdzie zwabia je obfitość pokarmu – podobnie jak u nas lisy czy dziki.