Żółw zatokowy (Lepidochelys kempii)

Biologia

Żółw zatokowy to gatunek mający najbardziej ograniczony zasięg występowania ze wszystkich żółwi morskich. Jest to również najbardziej z nich zagrożony – na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN ma status CR (krytycznie zagrożony). Pierwsze szacowania liczebności żółwia zatokowego pochodzą z lat 50. i 60. XX wieku – wtedy co roku na plażach Meksyku pojawiało sie 120 000-180 000 gniazd żółwi zatokowych. Obecnie liczba ta to około 20 000, co oznacza spadek liczebności o ponad 80% w ciągu tylko 3 pokoleń. Wdrażane od lat 90. XX coraz skuteczniejsze działania ochronne – patrolowanie plaż i przenoszenie jaj w bezpieczne, strzeżone przed ludźmi i naturalnymi drapieżnikami miejsca, ograniczanie połowów rybackich w miejscach i okresach najczęstszego występowania żółwi, a także obowiązkowe wdrożenie “klap ucieczkowych” dla żółwi w sieciach rybackich w Zatoce Meksykańskie – zaczęły przynosić skutki, i populacja żółwi zatokowych zaczęła szybko rosnąć. Niestety, po 2009 roku ten trend zatrzymał się, nie ma pewności z jakiej przyczyny. Z tego powodu żółw zatokowy pozostaje niestety wciąż gatunkiem krytycznie zagrożonym.

Wygląd

Żółw zatokowy to niewielki żółw morski, osiągający maksymalnie 75 centymetrów długości karapaksu (pancerza po stronie grzebietowej). Pancerz żółwia zatokowego jest bardzo szeroki. Dorosłe osobniki mają górną część ciała koloru jasnoszarego, a brzuch czystobiały.

Występowanie

Żółw zatokowy występuje tylko w Zatoce Meksykańskiej, a także dalej na północ wzdłuż południowej części wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych. Młode osobniki można spotkać również na otwartym morzu na północnym Atlantyku – czasem docierają aż do wybrzeży brytyjskich, francuskich, a także wokół Azorów i Madery. Żółwie zatokowe składają jaja tylko w jednym miejscu na Ziemi – na odcinku ok. 150 kilometrów wybrzeża Zatoki Meksykańskiej w północno-wschodnim Meksyku, w stanie Tamaulipas. Pojedyncze gniazda znajduje się także w Teksasie. Z tego 150-kilometrowego odcinka wybrzeża, ponad 70% wszystkich gniazd znajduje się na 30-kilometrowym odcinku plaży koło miejscowości Rancho Nuevo. Obszar ten stanowi rezerwat przyrody, a żegluga i połów ryb w promieniu 6,4 kilometra od brzegu są zabronione – ten fragment morza stanowi kluczowe siedlisko dla żółwi, zbierających się blisko brzegu i przygotowujących się do masowego, zsynchronizowanego złożenia jaj.

Środowisko i tryb życia

Żółw zatokowy występuje w wodach przybrzeżnych. Dorosłe osobniki często żerują przy dnie. Ze względu na fakt, że przybrzeżne wody Zatoki Meksykańskiej u wybrzeży Meksyku i Stanów Zjednoczonych są zagłębiem połowów krewetek, to właśnie statki rybackie – trawlery łowiące krewetki za pomocą włoków dennych są dla żółwi zatokowych największym zagrożeniem. Młode żółwie zatokowe po wykluciu się są znoszone na otwarte morze. Dopiero zbliżając się do wieku dojrzałości płciowej powracają do płytkich, ciepłych i bogatych w pokarm wód przybrzeżnych. Dorosłe żółwie zatokowe nie prowadzą już dalekich wędrówek i trzymają się blisko brzegu.

Rozmnażanie

Samce żółwia zatokowego przez całe życie pozostają w morzu, natomiast dorosłe samice 2 lub 3 razy w roku wychodzą na plaże Zatoki Meksykańskiej, by złożyć jaja – od 50 do 180 za jednym razem. Za każdym razem wyjście samic na ląd jest zsynchronizowane – w tym samym dniu nagle pojawiają się ich tysiące. Takie wydarzenie nazywa się z hiszpańska “arribada”, czyli “przybycie”. Z powodu masowości tego wydarzenia, ludziom zawsze było szczególnie łatwo zbierać jaja żółwi zatokowych do celów konsumpcyjnych, co było jednym z najważniejszych czynników powodujących wymieranie tego gatunku. Obecnie spora część jaj jest wykopywana przez strażników rezerwatu i przenoszona do wydzielonych, ogrodzonych zagród na plaży – dzięki temu na pewno nie padną ofiarą ani ludzi, ani zwierząt (na przykład lisów czy wron). Po 2-3 miesiącach wykluwają się małe żółwiki o długości 3-5 centymetrów, które masowo, w tym samym czasie, wędrują do wody. Ta synchronizacja powoduje, że pomimo obecności dużej liczby drapieżników, szybko się one nasycą, i więcej małych żółwi zatokowych przeżyje wyścig przez plażę do morza.

Pokarm

Żółw zatokowy żywi się przede wszystkim pokarmem zwierzęcym, który znajduje przy dnie. Jego ofiarami są głównie kraby, ale także inne skorupiaki: krewetki i pąkle. Zjada także jeżowce, a rzadziej rośliny.