Uczep kwiat – szadzenie, uprawa i pielęgnacja uczepu

Pod niespecjalnie romantyczną nazwą uczepu kryją się zaskakująco urocze kwiaty letnie, które ciepłymi kolorami rozjaśniają zagony i aranżacje doniczkowe. Łatwość uprawy jest ich zdecydowanie największym atutem, zaś mnogość zastosowań zadowoli nawet najbardziej wymagających ogrodników. Kiedy, gdzie i w jakim towarzystwie najlepiej jest sadzić uczep? Podpowiadamy, jak cieszyć się nim najpełniej.

W nazwach wielu roślin zawierają się bardzo ciekawe fakty na temat ich morfologii czy właściwości. W przypadku uczepu (Bidens) łatwo doszukać się aluzji do charakterystycznych owoców niełupek wyposażonych w dwa haczyki, ułatwiające czepianie się sierści zwierząt. Tym właśnie sposobem, zwanym naukowo zoochorią, sprytny gatunek rozprzestrzenia się po świecie, pojawiając się w wielu środowiskach jako uporczywy chwast.

Na całym świecie wyróżniamy nawet 200 gatunków uczepu, zaliczanych do rodziny astrowatych, przy czym są one przede wszystkim zlokalizowane w ciepłych strefach Ameryki Środkowej. W Polsce spotyka się co prawda siedem gatunków, ale większość z nich to antropofity i efemrofity, czyli gatunki obce, które zadomowiły się na danym obszarze. Gatunkami rodzimymi są uczep zwisły (Bidens cernua) spotykany zwykle na brzegach zbiorników wodnych i w rowach oraz uczep trójlistkowy (Bidens tripartita) – żaden z nich nie jest jednak na tyle atrakcyjny, aby przykuwał uwagę ogrodników. W celach ozdobnych uprawia się zazwyczaj uczep rózgowaty (Bidens ferulifolia), który niestety nie jest w stanie przetrwać polskiej zimy, więc sadzony jest tylko jako roślina jednoroczna. Dorasta ona do wysokości zaledwie 15-30 cm, rozciągając się jednak zawzięcie wszerz nawet do 60-90 cm. Same pędy są dość wiotkie i mają tendencję do pokładania się, a nawet zwieszania, a o pokroju rośliny decydują pierzaste ciemnozielone listki. Są one idealnym tłem dla rozkwitających już w maju zdobnych kwiatów o pokroju stokrotek i średnicy 3-4 cm, najczęściej żółtych lub pomarańczowych. Mimo krótkiego życia rośliny sezon kwitnienia jest rozkosznie długi, bo trwa aż do pierwszych przymrozków!

Uczep – wymagania glebowe

Bidensy można śmiało wysadzać do gleby piaszczystej, gliniastej lub ilastej – ważne, aby była dobrze przepuszczalna i bogata w próchnicę. W ogrodzie najlepiej jest więc wybierać dobrze spulchnione zagony, wzbogacone kompostem, o umiarkowanym poziomie wilgotności i odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego. Do uprawy doniczkowej można z kolei użyć specjalistycznego podłoża do uprawy balkonowej, tego samego, które wykorzystujemy np. do pelargonii. Co ważne, to aby zaplanować dla uczepu bardzo słoneczne stanowisko, idealnie z ekspozycją na południe. Mniejsza ilość światła nie oznacza co prawda, że roślina nie będzie kwitnąć, ale jej pędy będą znacznie bardziej wydłużone i leżące.

Sadzenie i uprawa uczepu

Ze względu na jednoroczny charakter oraz zwisające się pędy, uczep szczególnie chętnie sadzony jest w donicach i podwyższonych zagonach, gdzie ma możliwość pełnej prezencji swych walorów. Przy sadzeniu warto pamiętać, że w przeciągu jednego sezonu z małej roślinki rozwinie się gęsta krzewinka, która łatwo „połyka” drobniejsze i słabsze rośliny na swojej drodze. Na 10-centymetrową donicę wystarczy jedna mała sadzonka, która w okresie 6-8 tygodni na pełno wypełni cały pojemnik. Do 15-centymetrowych doniczek wkładajmy już dwie sadzonki, i proporcjonalnie tak dalej. Dno doniczek warto wysypać drenażem, zaś zaraz po posadzeniu uczep obficie podlewamy.

Uczep wysadza się każdego roku na wiosnę, gdy ustaną już nocne przymrozki. Uprawę w donicach można zacząć wcześniej, ale młode rośliny w okresie chłodu należy przechowywać w domu lub stosunkowo ciepłej szklarni. Po około 3 tygodniach od wysadzenia rośliny warto delikatnie uszczypnąć, odłamując palcami najdelikatniejsze końcówki pędów – tym sposobem bidens nabierze ładniejszego pokroju. Dalsze podcinanie ani usuwanie przekwitłych kwiatów nie jest już jednak wymagane.

Podlewanie i nawożenie uczepu

Idealne warunki dla uczepu to takie, w których ziemia jest cały czas umiarkowanie wilgotna. Podczas gdy stan ten może być trudny do osiągnięcia bez mechanicznej irygacji, warto starać się przynajmniej podlewać rośliny bardzo regularnie i nie dopuszczać do wysychania podłoża. W okresie silnych upałów można to oznaczać nawet konieczność codziennego podlewania! Widocznym znakiem zbyt niskiego poziomu nawodnienia jest opadanie płatków kwiatów.

Ponieważ życie uczepu jest krótkie, a okres kwitnięcia długi, odpowiednio wysoka podaż związków odżywczych jest konieczna, aby roślinie się dobrze powodziło. Eksperci polecają regularne stosowanie płynów nawozów do roślin doniczkowych aplikowanych podczas podlewania lub też wolno uwalniających się nawozów w formie specjalnych granulek.

Rozmnażanie uczepu

Istnieją dwie metody rozmnażania uczepów. Jedna, realizowana wiosną, pozwoli nam uzyskać z jednej rośliny kilka sadzonek; druga, jesienna, daje materiał na przyszły sezon. W tym pierwszym scenariuszu z dojrzałego uczepy odcinamy kilka miękkich pędów, które następnie umieszczamy w specjalnym substracie do ukorzeniania. Taką uprawę utrzymujemy w cieple i stałej wilgotności, a po ok. 4 tygodniach powinniśmy uzyskać gotowe sadzonki.

W drugim wariancie, należy późnoletnim kwiatom pozwolić uschnąć na łodyżkach, a po ich ścięciu wysypać z owocni nasionka. Te przechowujemy w suchości całą zimę, zaś miedzy styczniem a marcem wysiewamy do tac z substratem do kiełkowania. W miarę wzrostu młode roślinki należy przerzedzać, a gdy osiągną kilka centymetrów, będą już gotowe do przeniesienia do docelowej donicy, względnie na zagon (o ile nie marznie). Pamiętajmy jednak, że ze sztucznych odmian uczepu, najpopularniejszych w uprawie, możemy uzyskać potomstwo o zupełnie innym wyglądzie.

Uwaga: Naturalne gatunki uczepu mają zaskakującą zdolność do samorozsiewu wskutek wspomnianych wyżej „lepiących” się nasion. Ogrodowe hybrydy są jednak zwykle tak modyfikowane, że nie czepiają się sierści zwierząt i są łatwiejsze do kontrolowania.

Ochrona uczepu

Uczep może cierpieć na choroby, jeśli nie zapewnimy mu odpowiednich warunków wzrostów – prewencja jest w tym kontekście najlepsza, ponieważ chore rośliny raczej się usuwa niż leczy. Czysta, niezanieczyszczona patogenami ziemia, odpowiedni poziom cyrkulacji powietrza oraz utrzymanie wilgoci na umiarkowanym poziomie to podstawowe środki zapobiegania problemom. Szczególnie groźne i częste są infekcje grzybiczne wywołane gronowcem szarym (Botrytis), dlatego niektóre źródła polecają prewencyjne namoczyć korzenie sadzonek przed umieszczeniem ich w glebie w uniwersalnym fungicydzie.

W przypadku dostrzeżenia na liściach mszyc, białych mączlików lub ciemniejszych wciornastków należy jak najszybciej sięgnąć po profilaktyczny oprysk – zanim insekty zaczną skutecznie niszczyć pędy.

Uczep w domu i ogrodzie

Zdecydowanie najpowszechniejszym zastosowaniem uczepu są aranżacje doniczkowe, zarówno monokulturowe, jak i w połączeniu z innymi gatunkami. Idealnym kompanami są zwłaszcza pelargonie, angelonie, calibrachoa, plektrantus, gazanie, felicje gawędkowe czy petunie. Ze względu na swoją zdolność do zwieszania się elastycznymi pędami w dół, uczep szczególnie atrakcyjnie prezentuje się w powieszonych koszach oraz wywyższonych klombach czy donicach. Można go jednak również wysadzać na zagonie jako kolorową krawędź, która przez większość sezonu będzie cieszyć oczy pięknym kwieciem.

Najciekawsze odmiany uczepu

Łatwość uprawy i walory estetyczne uczepu zachęciły hodowców do rozwoju nowych odmian oraz sztucznych hybryd. I tak uczep rózgowy można dziś zakupić w wersji „Goldilocks Rocks” o dużych, pół-pełnych żółtych kwiatach ze zwiększoną odpornością na suszę. Hybryda „Campfire Burst” cieszy się ogromną popularnością dzięki iście ogniowej gamie kolorystycznej o pięknych przejściach między od żółci, przez pomarańcz, a na czerwieni skończywszy. Niemniej wyrazisty jest „Blazing Fire” o jeszcze ciemniejszych płatkach, zaś miłośnikom rustykalnych ogrodów na pewno spodoba się „White Delight” o kwiatach biało-żółtych, przypominających stokrotki.

„Goldrush” zachwyca z kolei kaskadami złotych kwiatów, idealnie prezentując się w wysokich kwietnikach, natomiast „Bidy Gonzales” dorasta do 50 cm i odznacza się dużymi żółtymi kwiatami. Ciekawą propozycją jest także odmiana „Tweety” o przyjemnie kompaktowym pokroju i ciemnożółtych koszyczkach. W ofercie, która poszerza się z każdym rokiem, znajdziemy już także uczepy o kwieciu różowym oraz więcej różnobarwnych odmian z dużymi, półpełnymi i pełnymi kwiatami, które są szczególnie widowiskowe.