Mleczaj pomarańczowy - opis grzyba, sezon, wygląd, występowanie
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby podstawkowe pieczarniaki gołąbkowce gołąbkowate mleczaj Mleczaj pomarańczowy
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Mleczaj pomarańczowy (Lactarius aurantiacus)

Nazywana/y także: mleczaj łagodny, mleczaj najłagodniejszy
Mleczaj pomarańczowy, fot. shutterstock
Spis treści

Wstęp

Mleczaj pomarańczowy to grzyb niejadalny, pospolity w Polsce grzyb kapeluszowy należący do gołąbkowatych (Russulaceae). Wcześniej zaliczano go do rodzaju mleczaj Lactarius. W 2012 r. przeniesiono go do odrębnego rodzaju Lactifluus, pozbawionego wciąż polskiej nazwy.

Sezon

Owocniki mleczaja pomarańczowego zawiązują się przez całe lato i jesień, od czerwca po listopad, zwykle gromadnie.

Występowanie

Mleczaj pomarańczowy notowany był w Eurazji (Europa, Syberia Wschodnia), płn. Afryce oraz Ameryce Północnej. Jego zasięg geograficzny pokrywa się z zasięgami kilku ważnych drzew leśnych: świerka, buka i dębów: szypułkowego i bezszypułkowego. Preferuje gleby świeże lub nieco wilgotne, próchniczne, ubogie w azot lub o azocie trudno dostępnym, zasadowe lub obojętne, wykształcone na glinach, piaskach lub mułach. W Karpatach to jeden z częstszych grzybów na gruntach porolnych.

Zdaniem polskich uczonych wchodzi w związki mikoryzowe głównie z brzozami: brodawkowatą i omszoną. Wedle mikologów niemieckich jego najczęstszym i najbardziej optymalnym partnerem mikoryzowym jest świerk, nieco gorszym buk, sporadycznie formuje mikoryzy z innymi drzewami lub krzewami (przykładowo z wierzbą płożącą na wydmach). Dlatego mleczaj pomarańczowy najpospolitszy ich zdaniem jest w świerczynach, jeśli zaś trafia się w jedlinach, dąbrowach, grądach to i tak trzyma się tam świerków, rzadziej buków rosnących jako domieszka.

Wygląd

Kapelusz mleczaja pomarańczowego na młodych egzemplarzach nisko łukowaty, u starszych owocników nieco lejkowaty bądź płaski, 25-60 mm średnicy, z podwiniętymi za młodu, a potem ostrymi brzegami, w dotyku gładki, w dni pochmurne także śliski. Charakteryzuje się brakiem strefowania, dość jednolitą, mocno pomarańczową lub brązowo-pomarańczową, połyskliwą barwą, niekiedy złocistymi brzegami.

Blaszki podobnie jak u wielu innych mleczajów gęsto ułożone, lekko rozwidlone, w wielorakich odcieniach kremowej bieli, bladej ochrowej żółci albo jasnego oranżu, ciemnieją ku brzegom kapelusza. Ostrza gładkie, często upstrzone rudo krwistymi plamami.

Trzon równogruby, o gładkiej lub drobno żyłkowatej powierzchni, szeroki na 40-80 mm, a wysoki na 10-20 mm, w tych samych kolorach co kapelusz, ale przy podstawie obrośnięty zwykle żółtawą bądź białawą pilśnią. Pochwy oraz pierścienia nie posiada.

Miąższ mleczaja pomarańczowego jest bardzo łamliwy, pozbawiony mocnej woni i smaku. Z bliska wyczuć można zapach tranu lub pluskwiaków, podobny do aromatu mleczaj dębowego L. queitus, ale znacznie słabszy. W nóżce i tuż pod wierzchem kapelusza ceglasty, w reszcie owocnika kremowy, żółtobiaławy.

Mleczko (lateks) koloru białego, nie zmienia barwy na powietrzu. Produkowane jest całkiem obficie. Odznacza się odstręczającym, najpierw tylko gorzkawym jak rzodkiewka, potem wyraźniejszym, gorzko-palącym smakiem. Po chwili mocno drapie w gardło i język.

Wysyp spor m. pomarańczowego jest kremowobiały. Zarodniki mleczaja pomarańczowego są szerokie, niemal kuliste, mierząc zazwyczaj 7,1-8,5 (rzadko więcej) na 6,0-7,1 (niekiedy nawet 8,5) μm. Urzeźbienie spory to brodawki rzadko tylko łączące się listewkami w mało regularną siateczkę.

W Polsce i krajach sąsiednich występuje co najmniej kilka innych, pokrewnych i podobnych gatunków mleczajów o wyraziście pomarańczowej barwie owocników. Zdecydowana większość różni się od m. pomarańczowego jeszcze ohydniejszym w smaku, bardziej piekącym mleczkiem. Poza tym u mleczaj siarkowy Lactarius tabidus syn. Lactifluus tabidus lateks żółknie na powietrzu. Mleczaj smaczny Lactarius volemus syn. Lactifluus volemus cechuje się nader wyrazistym smakiem. Niektórzy grzybiarze go uwielbiają i zajadają nawet na surowo, inni uważają za równie obrzydliwy jak u pozostałych mleczajów z palącym mleczkiem. Mleczaja bukowego L. subdulcis znaleźć można tylko pod bukami, dębowego L. queitus pod dębami, a modrzewiowego L. porninsi jedynie pod modrzewiami.

Właściwości

Mleczaj pomarańczowy jest nieprzyjemny, piecze w smaku (choć łagodniej od wielu krewniaków), zatem niejadalny.

Zastosowanie

Mleczaj pomarańczowy współcześnie nie znajduje zastosowań kulinarnych, leczniczych ani naukowych. Dawniej bywał grzybem jadalny w niektórych krajach mimo palącego mleczka. W Portugalii, gdzie klasyfikuje się tego grzyba jako jadalnego, trwają badania nad właściwościami przeciwutleniającymi jego owocników.

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Bibliografia
  1. Bon M. 2005.; "Pareys Buch der Pilze."; Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart.;
  2. Breitenbach J., Kränzlin F. 2005.; "Pilze der Schweiz. Beitrag zur Kenntnis der Pilzflora der Schweiz. Band 6: Russulaceae. Milchlinge, Täublinge."; Mykologia, Luzern.;
  3. Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
  4. Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
  5. Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
  6. Heleno S., Barros L., Sousa M., Martins A., Ferreira, I. 2010.; "Tocopherols composition of Portuguese wild mushrooms with antioxidant capacity."; Food Chemistry, 119(4): 1443-1450.;
  7. Luptáková E., Mihál I. 2020.; "Dynamics of ectomycorrhizal mycobiota (Basidiomycota) communities on a former agricultural land (West Carpathians)."; Mycological Progress, 19(9): 845-857.;
  8. Martín M., Calonge F. 2003.; "Zelleromyces hispanicus, the gasteroid phase of Lactarius aurantiacus."; Bol. Soc. Micol. Madrid, 27: 231-236.;
  9. Skirgiełło A. 1998.; "Mleczaj (Lactarius). w: Grzyby (Mycota), tom 25. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
  10. Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
4.9/5 - (15 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments