Trzęsak mózgowaty (Tremella encephala)

Nazywana/y także: kisielec cielisty, móżdżak drżący, trzęsidło mózgowate

Tagi

Grzyby niejadalne Grzyby pasożyty

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Trzęsak mózgowaty to niejadalny, częsty w niektórych regionach Polski przedstawiciel rodziny trzęsakowatych Tremellaceae. Grzyby takie jak trzęsaki określa się czasem mianem „drożdżokształtnytch podstawczaków” (ang. basidiomycetous yeasts) albo „podstawkowatych drożdży”. Tak wyglądem, jak i trybem życia upodobniły się bowiem do prawdziwych drożdży (należących do workowców). Tak jak prawdziwe drożdże w pewnych fazach swojego cyklu życiowego przybierają postać pojedynczych, pączkujących komórek. W innych stadiach natomiast wykształca strzępkową grzybnię typową dla podstawczaków. O przejściu z fazy „drożdżowej” do „grzybniowej” decyduje zapewne cała kombinacja czynników fizyko-chemicznych (zawartość biogenów w podłożu, pH, stężenie tlenu oraz ciepłota) i ekologicznych (bliskość odpowiednich żywicieli) w otoczeniu.

Sezon

Trzęsak mózgowaty może wytwarzać owocniki przez cały rok. Zwykle jednak zawiązuje je na jesieni, rzadziej wiosną.

Występowanie

Trzęsak mózgowaty to gatunek szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej, zawleczony również na Antypody. W Polsce rośnie dość licznie, zwłaszcza w Karpatach. Porasta gnijące drewno drzew iglastych, zwykle na dość cienkich gałęziach modrzewi i sosen. Może też pasożytować na innych grzybach spotykanych na martwym drewnie, szczególnie na opisanym już na portalu Ekologia.pl skórniku krwawiącym Stereum sanguinolentum.

Wygląd

Owocnik trzęsaka mózgowatego charakteryzuje się dość niesamowitym wyglądem, podobnym do ludzkiego mózgu (stąd nazwy: łacińska i polska). Bywa bowiem nieregularnie okrągławy, a zarazem silnie pofałdowany, cielisto-beżowy bądź różowawy, szeroko przyrośnięty do podstawy. Jest stosunkowo drobny, osiąga najwyżej 0,5-3,0 cm średnicy (zatem znacznie mniejszy od trzęsaka listkowatego T. foliacea, mierzącego niekiedy do 20 cm).

Miąższ bywa dość twardy jak na trzęsaka, poza tym galaretowaty w konsystencji. Spotykane u niektórych okazów twarde wnętrze to w rzeczywistości owocnik skórnika krwawiącego, zaatakowanego przez T. encephala. Smaku ani aromatu nie posiada.

Wysyp spor białawy. Zarodniki są nieamyloidalne, szkliste, gładkie, kształtu szeroko jajowatego bądź niemal okrągłe, pozbawione pór rostkowych. Mierzą zazwyczaj 7,5-13 × 6-9 μm. Do trzęsaka mózgowatego łudząco podobni bywają jego kuzyni: trzęsak łzawnikowaty T. obscura oraz trzęsak dwuzarodnikowy T. simplex. Gatunki te różnią się grzybami żywicielami, trzęsak łzawnikowaty poraża bowiem łzawniki Dacrymyces, a trzęsak dwuzarodnikowy atakuje tarczówki Aleurodiscus.

Właściwości

Trzęsak mózgowaty to grzyb niejadalny, o przykrej galaretowatej konsystencji.

Zastosowanie

Współcześnie trzęsak mózgowaty nie znajduje (w przeciwieństwie do niektórych krewnych) zastosowań. Brak wzmianek by próbowano z tego grzyba wyizolować substancje lecznicze.

Okres występowania

III