Wrośniak strefowany (Trametes ochracea)

Nazywana/y także: gmatwek prążkowany, gmatwek strefowany, huba prążkowana, huba pręgowana, huba strefowana, hubczak prążkowany, hubczak strefowany, podskórnik prążkowany, podskórnik strefowany, siatkowiec strefowany, siatkowiec prążkowany, skórzak prążkowany, skórzak strefowany, żagiew prążkowana, żagiew strefowana

Tagi

Grzyby niejadalne

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Wrośniak strefowany jest szeroko rozpowszechnionym na świecie saprotrofem rozwijającym się na pniakach i gałęziach wielu roślin liściastych. W Polsce nader pospolity.

Sezon

Wrośniak strefowany produkuje raczej trwałe owocniki, żyjące najczęściej koło roku.

Występowanie

Wrośniak strefowany to saprofit szeroko rozpowszechniony w klimacie umiarkowanym i tropikalnym całej Eurazji, Ameryki Północnej i Środkowej, północnych krańcach Ameryki Południowej, na Kubie i w RPA. Zasiedla drewno tak okorowane, jak i nieokorowane. W Polsce notowano go m.in. na olszach, brzozach, wiązach, bukach, topolach, śliwach, wiśniach, tudzież na lilakach i grochodrzewach.

Wygląd

Owocniki wrośniaka strefowanego wyrastają z drzewa albo bokiem, albo środkiem. Okazy przyrośnięte środkowo mają kształt rozet lub talerzy, natomiast okazy przyrośnięte bocznie przypominają kształtem konsolę. W miejscu przyrośnięcia obserwuje się podobnie jak u wrośniaka garbatego wyraźne zgrubienie (guzek).

Kapelusz (jak sama nazwa wskazuje!) o mocno zaznaczonej, koncentrycznej strefowości, wyraźniejszej niż u większości innych wrośniaków, choć nadal słabszej niż u wrośniaka różnobarwnego. Brzegi kapelusza są faliście pofałdowane i ostre. Wierzch kapelusza u w. strefowanego długo pozostaje delikatnie aksamitny i filcowaty w dotyku. Kolory matowe, bardzo różne: od szarości podobnej do mlecznej kawy do brązów wpadających w ochrę lub w czerwień.

Hymenofor zbudowany z białych lub kremowych rurek 1-4 mm długości, o piłkowanych lub ząbkowatych brzegach, z kanciastymi, okrągławymi porami. U w. strefowanego obserwuje się tylko jedną warstwę rurek.

Miąższ wrośniaka strefowanego jest równie biały i sprężysty za młodu jak u jego kuzynów, odznacza się jednak mocniejszym, kwaskowatym posmakiem.

Wysyp zarodników kremowo biały. Zarodniki podobnie jak u większości wrośniaków nieamyloidalne, pozbawione barwy, okrągławe ale o zaostrzonej podstawie, często wygięte na kształt przecinka, osiągają 5,5-7,5× 2,5-3,0 μm.

Wrośniaka strefowanego najczęściej myli się z podobnie wielobarwnym w. różnokolorowym. Oznaczając wrośniaki do gatunku warto pamiętać, iż wrośniak strefowany jest zazwyczaj grubszy, odznacza się trójkątnym przekrojem w miejscu przyrośnięcia do drzewa/krzewu, zwykle ma guzek, natomiast brak mu stref o czarno-błękitnym kolorze.

Właściwości

Wrośniak strefowany jest grzybem niejadalnym. Grzyb ten ma takie właściwości jak u pokrewnych wrośniaków.

Zastosowanie

Wrośniak strefowany od lat wykorzystywany jest w biotechnologii do produkcji nadtlenku wodoru, kwasów organicznych i enzymów oraz do selektywnego przekształcania jednych cukrów w inne w bioreaktorach.

O jego własnościach leczniczych wiadomo mniej niż o własnościach wrośniaka garbatego, toteż trwają badania nad ewentualnym zastosowaniem substancji czynnych z wrośniaka strefowanego w terapii zapaleń, infekcji i/lub nowotworów.

Z ciekawie zabarwionych owocników wrośniaka strefowanego można robić ozdobne kompozycje, podobnie jak z w. różnobarwnego. Problemy z trwałością takich ozdób są identyczne dla obu gatunków: larwy muchówek mogą przetrwać lakierowanie i suszenie owocników, po czym zniszczyć je od środka.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Wrośniak strefowany, fot. shutterstock

Bibliografia

Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. 1967.; "Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae). w: Kochman J., Skirgiełło A. (red.),"; PWN, Warszawa.;
Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
Gminder A. 2008.; "Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej?"; Wyd. Weltbild, Warszawa.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Lohmeyer T., Kũnkele U. 2006.; "Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie."; Wyd. Parragon, Warszawa.;
Łakomy P., Kwaśna H. 2008.; "Atlas hub."; Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa.;
Mäkelä M., Galkin S., Hatakka A., Lundell T. 2002.; "Production of organic acids and oxalate decarboxylase in lignin-degrading white rot fungi."; Enzyme and Microbial Technology, 30(4), 542-549.;
Marešová H., Palyzová A., Kyslík P. 2007.; "The C-terminal region controls correct folding of genus Trametes pyranose 2-oxidases."; Journal of Biotechnology, 130(3), 229-235.;
Melappa G., Roshan A., Nithi C., Mohummed T., Ramachandra Y. L., Poojari C. 2015.; "Phytochemical analysis and in vitro antioxidant, antimicrobial, anti-inflammatory and cytotoxicity activities of wood rotting fungi, Trametes ochracea."; Pharmacognosy Journal, 7(2), 136-146.;
Mirek Z. 2006. (ed.); "Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski."; Instytut Botaniki PAN im. W. Szafera, Kraków.;
Rungsrisuriyachai K., Gadda G. 2009.; "A pH switch affects the steady-state kinetic mechanism of pyranose 2-oxidase from Trametes ochracea."; Archives of Biochemistry and Biophysics, 483(1), 10-15.;
Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.;
Szczepkowski A. 2012.; "Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników."; Studia i Materiały CEPL w Rogowie 14, 32: 3.;
Tomšovský M., Kolařík M., Pažoutová S., Homolka L. 2006.; "Molecular phylogeny of European Trametes (Basidiomycetes, Polyporales) species based on LSU and ITS (nrDNA) sequences."; Nova Hedwigia, 82(3-4), 269-280.;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;