Przewodnik po Drawieńskim Parku Narodowym: praktyczne wskazówki i ekoturystyka
Raj dla kajakarzy, skansen tradycyjnej architektury i ostoja wydry – Drawieński Park Narodowy oferuje atrakcje dla każdego, niezależnie od wieku i zainteresowań. Jego aortą jest chwilami leniwa, a na niektórych odcinkach zaskakująco wartka rzeka Drawa, wokół której rozciągają się lasy i jeziora, skrywające ogromne bogactwo przyrodnicze. Można się spotkać z opiniami, że to najbardziej atrakcyjny zakątek północno-zachodniej Polski!
- Drawieński Park Narodowy – podstawowe fakty
- Ochrona przyrody w Drawieńskim Parku Narodowym
- Najlepsze szlaki turystyczne w Drawieńskim Parku Narodowym
- Flora DPN
- Fauna DPN
- Bezpieczeństwo w Drawieńskim Parku Narodowym
- Praktyczne informacje dla odwiedzających Drawieński Park Narodowy
- Ciekawostki o Drawieńskim Parku Narodowym
- Ekoturystyka w Drawieńskim Parku Narodowym
- Drawieński Park Narodowy – najczęściej zadawane pytania
Drawieński Park Narodowy – podstawowe fakty
Drawieński Park Narodowy zajmuje powierzchnię aż 113,42 km2, a jego otulina rozciąga się na dalszych 350 km2. Tym samym park znajduje się w obrębie aż trzech województw: lubuskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego, a geograficznie pokrywa się z Równiną Drawską. Siedziba Dyrekcji znajduje się w Drawnie, niewielkim mieście położonym ok. 100 km na południowy wschód od Szczecina.
Obszar DPN zdominowany jest przez zwarty kompleks Puszczy Drawskiej zrewitalizowany w ciągu ostatnich dekad dzięki aktywnym formom ochrony przyrody. Lasy zajmują prawie 82% powierzchni, a cieki i zbiorniki wodne ok. 8%. Oprócz Drawy przez teren parku przepływa malownicza Płociczna, a obie rzeki otoczone są polodowcowymi sandrami, czyli piaskowo-żwirowymi równinami.
Spośród jezior na uwagę zasługuje przede wszystkim tzw. Jezioro Ostrowieckie, które w rzeczywistości jest kompleksem trzech jezior: Ostrowiec, Głuche Duże i Głuche Małe o łącznej powierzchni aż 387 ha. Do najpiękniejszych zalicza się Jezioro Płociowe o bogatej w wapń szmaragdowej wodzie oraz szafirowe Jezioro Czarne (zwane też Czarnką) o wyjątkowej przejrzystości i unikalnych walorach ekologicznych.
Teren parku jest łagodnie pofałdowany z najwyższym punktem na wysokości 105 m n.p.m., zlokalizowanym w pobliżu jeziora Martew.
Most nad Jeziorem Głuchym, źródło: I, NH2501, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Ochrona przyrody w Drawieńskim Parku Narodowym
12% powierzchni DPN objęte jest ochroną ścisłą, w ramach której wyznaczono 12 obszarów ochrony ścisłej. Większość z nich stanowią mokradła, torfowiska i podmokłe łąki o kluczowym znaczeniu ekologicznym, położone poza szlakami turystycznymi – można je podziwiać z daleka w ramach wybranych ścieżek i tras spacerowych. Przykładem są np. Głodne Jeziorka czy Sicienko.
Obszar Drawieńskiego Parku Narodowego pokrywa się również z dwoma obszarami Natura 2000: ostoją siedliskową „Uroczyska Puszczy Drawskiej” oraz ostoją ptasią „Lasy Puszczy nad Drawą”. Zidentyfikowano tu 17 siedlisk przyrodniczych objętych unijną Dyrektywą Środowiskową.
Aby zachować walory przyrodnicze parku zwiedzający muszą respektować zasady określone regulaminem. W szczególności przebywanie na terenie DPN jest możliwe wyłącznie od świtu do zmierzchu i nie może wiązać się z wykraczaniem poza wyznaczone szlaki piesze, rowerowe, konne i wodne. Spływy po Drawie są możliwe jedynie w okresach 1 stycznia – 15 marca oraz 1 lipca – 31 grudnia w godzinach od 9.00 do 19.00. Dyrekcja parku nałożyła dzienny limit kajakarzy na poziomie 750 osób, więc każdy spływ trzeba zgłaszać.
Jakie inne zasady zwiedzania parku należy przestrzegać?
- Biwakowanie jest dozwolone wyłącznie na wyznaczonych miejscach.
- Wyprowadzanie psów na terenie całego DPN jest zakazane.
- Pojazdy zmotoryzowane mogą poruszać się wyłącznie wyznaczonych drogach publicznych i dojazdowych.
- Wędkowanie amatorskie jest dozwolone wyłącznie w wyznaczonych okresach na rzece Drawie, Jeziorze Ostrowieckim i jeziorze Sitno po wniesieniu stosownej opłaty. Na połów niektórych gatunków wprowadzono limity ilościowe.
Jezioro Ostrowieckie – największy akwen w DPN, źródło: I, NH2501, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Najlepsze szlaki turystyczne w Drawieńskim Parku Narodowym
Spora powierzchnia DPN umożliwiła wytyczenie aż 90 km szlaków pieszych. Ten podstawowy, czerwony, biegnie w dwóch osiach: z Drawna do Starego Osieczna (32,7 km) oraz z Czołpy do Tuczna (16 km). Oba odcinki są dostępne dla rowerzystów i przecinają się z innymi szlakami, umożliwiającym planowanie indywidualnych tras. Godny polecenia jest również szlak niebieski z Martwicy do mostu na Runicy (2,4 km), który umożliwia widok na niedostępny obszar ochrony ścisłej „Głodne Jeziorka”.
Dla turystów chcących poznać największe atrakcje parku bez wielogodzinnych marszów dobrą propozycją są ścieżki dydaktyczne łączące najpiękniejsze miejsca z walorami edukacyjnymi. Należą do nich:
- ścieżka poznawcza Drawnik (4 km) będąca pętlą wzdłuż rzeki Drawy, na trasie której można dowiedzieć się więcej o roślinach, zwierzętach i zagrożeniach dla przyrody w DPN;
- ścieżka dydaktyczna „Barnimie” (7 km) wiodąca z uroczyska Dębina w Barnimiu aż do urokliwej wsi Zatom; na trasie znajdują się liczne uroczyska, pomniki przyrody i głazy narzutowe;
- ścieżka poznawcza „Międzybór” (3,8 km) od leśniczówki w Międzyborze wzdłuż rzeki Słopicy i Drawy aż do wsi Zatom – uznawana za jedną z najbardziej malowniczych dzięki wspaniałym widokom na ukwiecone łąki;
- ścieżka poznawcza „Jezioro Ostrowieckie” (7km) prowadząca z parkingu nad Jez. Ostrowieckim do punktu widokowego Stara Węgornia; tematem ścieżki są przede wszystkim okoliczne jeziora i ich ptasi mieszkańcy, jak również populacje bobrów;
Dla rowerzystów przygotowano trzy ciekawe pętle o długościach 20, 23 oraz 30 km. Najdłuższa zaczyna się w Drawniku i wiedzie przez Zatom, Niemieńsko oraz Drawno, gdzie można odpocząć i posilić się. Najbardziej wymagająca kondycyjnie jest pagórkowata, leśna trasa zaczynająca i kończąca się w Moczelach. Dodatkowo na terenie DPN znajdują się dwa szlaki konne o długości 24 i 7 km.
Latem najciekawszym sposobem zwiedzania DPN są spływy kajakowe, które można organizować po Drawie z przystani wodnej Drawnik do biwaku „Kamienna: przy ujściu Płocicznej (ok. 42 km) oraz po rzece Bogdanka od mostu do miejsca biwakowania.
Mapa szlaków turystycznych na terenie DPN; źródło: Mapa turystyczna https://dpn.gov.pl/
Flora DPN
Na terenie Drawieńskiego parku Narodowego botanicy doliczyli się 893 gatunków roślin naczyniowych, 176 gatunków mszaków oraz 16 glonów – łącznie tworzą one ponad 200 zespołów roślinnych. W lasach spotkamy głównie sosny, którym czasem towarzyszą buki, rzadziej dęby. Znaczniej bardziej zróżnicowane są krzewy – od jałowców i żarnowców w głębi puszczy, przez maliny i jeżyny, a skończywszy na berberysach, głogach, kalinach i dereniach.
Poza lasami rozciągają się półnaturalne łąki oraz torfowiska. Te ostatnie zajmują jedynie 3% powierzchni parku, ale są cenną ostoją bioróżnorodności kryjąc m.in. turzycę bagienną (Carex limosa), żurawinę błotną (Vaccinium oxycoccos) oraz chronioną krzewinkę chamedafne północną (Chamaedaphne calyculata).
Łącznie na terenie parku występuje aż 59 roślin chronionych, spośród których na uwagę zasługuje niepozorny storczyk lipiennik Loesela (Liparis loeselii), faktycznie wełnista wełnianka delikatna (Eriophorum gracile) oraz dość niezwykły podejźrzon księżycowy (Botrychium lunaria). Ścisłą ochroną objęto również dwa gatunki lilii, trzy gatunki wodnych pływaczów oraz dwie mięsożerne rosiczki, spotykane na mokradłach.
Podejźrzon księżycowy – gatunek objęty ścisłą ochroną, źródło: Abalg, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Chamedafne północna, źródło: Laval University, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Fauna DPN
Puszcza Drawska jest domem dla dziesiątek fascynujących gatunków – od ponad 70 różnych chruścików po sporadycznie pojawiające się łosie. Nad torfowiskami i zarastającymi jeziorkami dojrzeć można rzadkie gatunki ważek, a łąki i lasy kryją aż 50 gatunków motyli dziennych. W Drawie i Płocicznie doliczono się 39 gatunków ryb, w tym wędrowne łososie i trocie. W wilgotnym środowisku nie brakuje też żab, ropuch i traszek, a szczęśliwcom uda się w trawie dostrzec bardzo rzadkiego na Pomorzu gniewosza plamistego (Coronella austriaca).
Leśno-jeziorny krajobraz przyciąga również 160 gatunków ptaków pośród których znajdują się takie indywidualności jak bielik (Haliaeetus albicilla), gągoł krzykliwy (Bucephala clangula) czy tracz nurogęś (Mergus merganser). Wokół jeziora Sitno można spotkać dostojne żurawie (Grus grus), śpiewne muchołówki małe (Ficedula parva) oraz połyskliwe metalikiem gołębie siniaki (Columba oenas).
O równowagę biologiczną w parku dbają oczywiście największe drapieżniki, czyli rysie i wilki – spotkać je jest jednak prawie niemożliwym. Nieczęstym widokiem jest niestety również wydra (Lutra lutra), czyli wodny drapieżnik obrany za symbol DPN. Uważni goście podczas wędrówki dostrzegą natomiast ślady obecności bobrów, a wzdłuż linii brzegowej dostrzec można również łasice, tchórze, gronostaje oraz urocze rzęsorki rzeczki (Neomys fodiens).
Samica nurogęsi spotykana na drawieńskich jeziorach, źródło: DickDaniels (http://theworldbirds.org/), CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Nad brzegami Drawy spotkać można wydrę, źródło: Quartl, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Bezpieczeństwo w Drawieńskim Parku Narodowym
Do DPN wchodzimy na własną odpowiedzialność, a na tą okoliczność warto się przygotować. Park jest dość duży i nie brakuje w nim zarośli, stromych zboczy oraz terenów podmokłych. Te ostatnie celowo zostały umieszczone poza zasięgiem szlaków pieszych i naprawdę nie warto próbować ich szukać na własną rękę. Niepozornie wyglądające zielone bagniska są zdradziecko grząskie i porośnięte gęstą roślinnością – o niebezpieczny wypadek jest tu naprawdę nietrudno.
Paradoksalnie, oprócz wody drugim zagrożeniem w DPN może być ogień. Władze parku apelują do turystów o podwyższoną ostrożność i przestrzeganie zasad mających na celu zapobieganie pożarom, które nie tylko niszczą las, ale mogą być ryzykiem dla ludzi. Przede wszystkim chodzi o nieparkowanie samochodów poza miejscami postojowymi i zakaz palenia ognisk oraz wyrobów tytoniowych poza wyznaczonymi miejscami.
Wycieczki po Drawieńskim Parku Narodowym muszą też oczywiście odbywać się z zachowaniem zdroworozsądkowych reguł uniwersalnych dla wszystkich eskapad na łonie przyrody, w tym posiadania:
- mapy elektronicznej lub papierowej;
- prowiantu i napojów na zapas;
- odzieży dobranej do spodziewanych warunków pogodowych (prognozę można sprawdzić na stronie parku: https://dpn.gov.pl/);
- stabilnego, najlepiej wodoodpornego obuwiu;
- ochrony przed słońcem, kleszczami i komarami.
Numery alarmowe:
112 – system powiadamiania ratunkowego
998 – Państwowa Straż Pożarna
999 – Państwowe Ratownictwo Medyczne
Moczary nad Jeziorem Głuche, źródło: I, NH2501, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Praktyczne informacje dla odwiedzających Drawieński Park Narodowy
Wstęp do Drawieńskiego Parku Narodowego wymaga zakupienia biletu – można go nabyć w Punktach Informacji Turystycznej w Drawnie i Głusku oraz on-line: https://bilety.dpn.pl/. Dodatkowym opłatom podlega pobyt na miejscu biwakowania, zezwolenie na wędkowanie oraz spływ kajakowy – na każdy dzień pobyt wymagany jest oddzielny bilet.
Dojazd do DPN możliwy jest drogą S11 z Poznania lub drogą krajową nr 10 z Warszawy. Na miejscu należy kierować się drogą nr 151 bezpośrednio do siedziby parku w Drawnie. Dla zmotoryzowanych odwiedzających przygotowano parkingi: Jezioro Ostrowieckie, Ostrowiec, Pustelnia, Drewniany Kamień, Jezioro Sitno, Rogoźnica oraz Springe. Ich dokładną lokalizację można znaleźć na interaktywnej mapie na stronie parku.
Dojazd transportem publicznym jest niestety bardzo trudny – najbliższe stacje autobusowe i kolejowe znajdują w Choszcznie i Kaliszu Pomorskim, a więc w odległości trudnej do pokonania pieszo (14-24 km). Z Choszczna do Drawna kursuje jednak prywatna komunikacja lokalna „Jacek”.
Informacji zasięgać można w dwóch punktach informacyjnych:
- Punkt Informacji Turystycznej przy Centrum Edukacji i Turystyki w Drawnie przy ul. ul. Kolejowej 20
- Punkt Informacji Turystycznej w Głusku
W samym Drawnie można przy okazji zwiedzić ruiny gotycko-renesansowego zamku z XIV-XVI w. oraz gotycki kościół z XIII w.
Ruiny zamku w Drawnie, źródło: Kapitel, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Ciekawostki o Drawieńskim Parku Narodowym
Już przed 6 tys. lat na obszarze Puszczy Drawskiej żyły myśliwsko-rybackie społeczności, po których ślady odkryto w Radęcinie i Jaglisku. Z czasem zaczęło rozwijać się rolnictwo i hodowla, a między III a V w. obszar zamieszkiwały ludy germańskie, które utrzymywały stosunki handlowe z Imperium Rzymskim. Dopiero w średniowieczu nad Drawą pojawiła się ludność słowiańska, a za czasów Mieszka I teren został przyłączony do Polski.
Kolonizacja Puszczy Drawieńskiej trwała kilka stuleci i zakończyła się dopiero w XIX w. Istotną rolę odegrał w niej zakon cystersów. W XVI w. po objęciu obszaru domeną państwową zaczęły powstawać puszczańskie wsie, m.in. Głusko. W związku z zaborami kontrolę nad całą krainą do XX w. przejęły jednak Prusy.
Zwiedzając współcześnie park warto wypatrywać śladów dawnego osadnictwa. Należą do nich m.in. bundugi wykorzystywane przy spławie drewna pod Drawie, kamienne drogowskazy w okolicach Zatomia, a także ruiny młynów i tartaków. Ciekawą atrakcją jest np. stara Węgornia na Płocicznej, gdzie zobaczyć można pozostałości budowli piętrzących oraz komór do odławiania węgorzy.
Historia samego parku sięga końca lat 60. XX w., kiedy na terenie Puszczy Drawskiej zaczęto prowadzić badania naukowe. Dały one podstawę do utworzenia w 1974 r. pierwszego rezerwatu „Rzeka Drawa”. W latach 80. kontynuowano intensywne prace badawcze, które umożliwiły powołanie w 1990 r. Drawińskiego Parku Narodowego.
Stara Węgornia na Płociczyznie – dopływ Drawy, źródło: I, NH2501, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Ekoturystyka w Drawieńskim Parku Narodowym
Piesze wędrówki i spływy kajakowe w DPN to niezapomniana przygoda dla ludzi wrażliwych na piękno przyrody. Chodzi jednak o to, aby o naszych odwiedzinach natura nie musiała długo pamiętać. Ekoturystyka zakłada wręcz, że nie zostanie po nas żaden ślad!
Nie zrywajmy więc nic czego, nie przemieszczajmy kamieni ani kłód, nie ingerujmy w żaden sposób w warunki, jakie zastaniemy na szlakach. Ewentualnie napotkane zwierzęta można po cichu obserwować, ale w taki sposób, by ich nie płoszyć. Ogromnym błędem jest pozostawianie po sobie odpadków, nawet w koszach na to przeznaczonych. Resztki naszej żywności i kolorowe opakowania to pokusa dla wielu gatunków, które nieświadomie mogą sobie poważnie zaszkodzić.
Drawieński Park Narodowy to królestwo pięknych jezior. Aby mogły się nim cieszyć dalsze pokolenia trzeba w szczególności szanować zasoby wodne. Nie próbujmy się więc kąpać na dziko i nie załatwiajmy potrzeb fizjologicznych w krzakach. Uczestnicy spływów nocujący w miejscach biwakowych powinni też dbać o to, aby do rzeki nie przedostały się żadne chemikalia – łącznie z niewinnym mydłem czy pastą do zębów.
Ekosystemom w DPN zagraża oczywiście zmiana klimatu i ogólne zanieczyszczenie środowiska. Nie róbmy więc nic, aby owo ryzyko zwiększyć!
Drawieński Park Narodowy – najczęściej zadawane pytania
Z czego słynie Drawieński Park Narodowy?
Drawieński Park Narodowy słynie z malowniczych rzek (zwłaszcza Drawy), czystych jezior, rozległych lasów oraz różnorodności przyrodniczej. Jest znany także z obszarów chronionych torfowisk i siedlisk wodno-błotnych oraz z możliwości uprawiania turystyki kajakowej.
Jakie zwierzę jest symbolem Drawieńskiego Parku Narodowego?
Symbolem Drawieńskiego Parku Narodowego jest wydra europejska.
Kto założył Drawieński Park Narodowy?
Drawieński Park Narodowy został utworzony decyzją Rady Ministrów. Oficjalnie powstał 1 maja 1990 roku, ale inspiracją do jego powstania były wcześniejsze działania przyrodników i naukowców, w tym profesora Zygmunta Czubińskiego, który był jednym z głównych orędowników jego utworzenia.
Czy można biwakować w Drawieńskim Parku Narodowym?
Biwakowanie jest dozwolone tylko w wyznaczonych miejscach. Obowiązuje zakaz rozpalania ognisk poza specjalnymi strefami.
- Folder „Drawieński Park Narodowy Pomiędzy człowiekiem a naturą”, DPN, kwiecień 2020 ;
- Drawieński Park Narodowy, https://dpn.gov.pl/, 11/04/2025;
- Drawieński Park Narodowy, PTTK, http://www.msw-pttk.org.pl/dokumenty/parki_narodowe/dpn.html, 11/04/2025;
- „Wodny świat. Ekosystemy zależne od wody – mokradła, torfowiska, łąki” Piątkowska Danuta, Ziarnek Magdalena, Wyd. Drawieński Park Narodowy, Drawno 2024;
