Kumkwat owoc – właściwości, witaminy i wartości odżywcze kumkwatu
Kumkwat należy do mniej znanych u nas cytrusów. Powszechny jest w krajach śródziemnomorskich, azjatyckich oraz na terenie obu Ameryk. Kumkwat bardzo wyróżnia się na tle innych owoców cytrusowych, właśnie dlatego, że pokrywa jest miękka skórka o bogatym, bardzo słodkim smaku, która jest całkowicie jadalna. To czyni kumkwat wyrafinowanym dodatkiem do wielu potraw.
- Pochodzenie, występowanie i właściwości kumkwatu
- Kumkwat – witaminy i wartości odżywcze
- Kumkwat wzmacnia odporność
- Kumkwat może pomóc w walce z otyłością
- Kumkwat, a mocne kości
- Kumkwat kontra rak
- Kumkwat sprawi, że będziesz jeszcze piękniejsza
- Kumkwat pełen energii
- Przeciwwskazania przy stosowaniu kumkwatu
- Jak wykorzystać kumkwat w kuchni?
- Kumkwat w kuchni
- Kumkwat na zdrowie!
Pochodzenie, występowanie i właściwości kumkwatu
Kumkwat pochodzi z Azji, a konkretnie z Chin. Zostały one opisane w chińskiej literaturze w 1178 r. W 1646 roku pewien europejski pisarz wspomniał, że owoce zostały mu przedstawione przez portugalskiego misjonarza, który przez 22 lata pracował w Chinach. W 1712 r. kumkwaty znalazły się na liście roślin uprawianych w Japonii. Do Europy dotarł za sprawą pewnego Szkota. Botanik Robert Fortune, który na życzenie Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej sprowadzał dla Brytyjczyków herbatę, wywiózł z Chin także wiele innych drzew i krzewów, między innymi kumkwata. Kilkadziesiąt lat później, to na jego cześć najpopularniejszą odmianę kumkwata (a jest ich tylko kilka) nazwano Fortunella margarita. Obecnie kumkwaty nadal uprawia się w Chinach, a także w Japonii, Ameryce Południowej i Północnej oraz w Regionie Śródziemnomorskim, przede wszystkim w Grecji. Ten intrygujący owoc rośnie na kilkumetrowych krzewach posiadających kolczaste gałązki oraz lśniące, eliptyczne liście o walorze ozdobnym. Roślina wypuszcza pojedyncze, mocno pachnące kwiaty i rodzi owalne pomarańczowo-złote owoce, wielkości najwyżej 5 cm. W środku znajduje 4-5 segmentów i pojedyncze, zielone pestki.
Jeśli ktoś zetknął się kiedyś z określeniami „pomarańcza karłowata” lub „złota pomarańcza”, to z pewnością dotyczyły one właśnie kumkwata. Kumkwaty zaliczane są do cytrusów, ale dzieli je od nich jedna zasadnicza różnica – mają cienką i miękką, a dzięki temu całkowicie jadalną skórkę. Jej słodycz cudownie miesza się z kwaśno-gorzkim miąższem, przez co jedząc kumkwaty fundujemy sobie niesamowite doznania smakowe. Na co dzień cieszą się nimi w głównej mierze mieszkańcy i goście greckiej wyspy Korfu, na której kumkwaty są powszechnym smakołykiem. Na straganach i w sklepach można kupić zarówno świeże kumkwaty, jak i powstałe z nich rozmaite przetwory. Dostaniemy tam likier z kumkwatów, kumkwaty w syropie, kumkwaty kandyzowane i w formie cukierków, kumkwatowe dżemy, konfitury i marmolady. Alkohole i napoje wyprodukowane z kumkwatów, o bursztynowo-pomarańczowym kolorze, umieszczone w fikuśnych butelkach i buteleczkach szczelnie wypełniają kosze i półki sklepowe. Obok oliwek, to najbardziej rozpowszechniony tam produkt.
Kumkwat – witaminy i wartości odżywcze
Kumkwat jest stosunkowo bogaty w potas. 100 g dostarcza nam prawie 190 mg tego pierwiastka. Ponadto znajdziemy w nim także sole mineralne – cynk, fosfor, magnez, sód, wapń i żelazo, a także witaminy – witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3 i B6), witamina C i E. Kumkwat to również źródło tłuszczy, białka, węglowodanów, błonnika i cukrów prostych. Ma niewiele kalorii. W 100 g znajduje się ich dokładnie 71.
Nadaje się więc dla osób odchudzających się, oczywiście z małym zastrzeżeniem – w Polsce kumkwaty są bardzo drogie. Jego cena sięga 50 złotych za kilogram, więc jeśli chcemy włączyć je na dłużej do diety, bądźmy pewni, że odchudzimy także nasz budżet. Lepiej gubić więc nadwagę z innymi cytrusami, na przykład grejpfrutami, pomarańczami czy pomelo. A kumkwaty traktować jako kulinarny rarytas.
Kumkwaty są także bogate w związki roślinne, w tym flawonoidy, fitosterole i olejki eteryczne. W jadalnej skórce kumkwatu są większe ilości flawonoidów niż w miąższu. Niektóre flawonoidy zawarte w owocach mają właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Fitosterole zawarte w kumkwatach mają budowę chemiczną podobną do cholesterolu, co oznacza, że mogą blokować wchłanianie cholesterolu w organizmie. Z kolei olejki eteryczne zawarte w kumkwatach pozostawiają zapach na dłoniach i w powietrzu. Najbardziej znanym z nich jest limonen, który ma działanie przeciwutleniające. Uważa się, że flawonoidy, fitosterole i olejki eteryczne, gdy są dostarczane z pożywieniem, takim jak kumkwaty, wchodzą w interakcje i mają synergiczne korzystne działanie.
Przy odrobinie starań kumkwaty możemy uprawiać w mieszkaniu. Cytrusy o niewielkich rozmiarach nadają się bowiem do domowej uprawy w donicach.
| 100-gramowa porcja (około 5 całych kumkwatów) zawiera: |
|---|
*ZDS – zalecane dzienne spożycie |
Kumkwat wzmacnia odporność
W medycynie ludowej w niektórych krajach azjatyckich kumkwat był stosowany w leczeniu przeziębienia, kaszlu i innych stanów zapalnych dróg oddechowych. Współczesna nauka potwierdza, że w tych owocach tkwi immunologiczny potencjał. Kumkwaty są doskonałym źródłem wspierającej odporność witaminy C. Pomaga ona stymulować wzrost nowych komórek i zwiększa aktywność układu odpornościowego, aby chronić nasz organizm przed obcymi najeźdźcami, infekcjami, bakteriami i grzybami. Niektóre związki roślinne zawarte w kumkwatach mogą również pomóc wzmocnić układ odpornościowy (Kiyoko Nagahama i in., 2015). Chodzi m. in. o aktywację komórek odpornościowych zwanych komórkami NK (Natural Killer – „urodzeni” zabójcy). Komórki NK odgrywają kluczową rolę we wrodzonej obronie immunologicznej przed chorobami zakaźnymi i rakiem. Jednym ze związków w kumkwatach, który pomaga stymulować komórki NK, jest karotenoid zwany beta-kryptoksantyną. Duża analiza siedmiu dużych badań obserwacyjnych opublikowana w 200 roku na łamach Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, wykazała, że osoby z najwyższym spożyciem beta-kryptoksantyny miały o 24% niższe ryzyko zachorowania na raka płuc.
Kumkwat może pomóc w walce z otyłością
Związki roślinne zawarte w kumkwatach mogą pomóc w walce z otyłością i powiązanymi z nią chorobami, w tym chorobami serca i cukrzycą typu 2. Naukowcy testują to na myszach za pomocą ekstraktu ze skórek kumkwatu. Ekstrakt ten jest szczególnie bogaty we flawonoidy: neokriocytynę i poncyrynę. We wstępnym badaniu opublikowanym w 2014 roku na łamach PLoS One myszy o normalnej wadze karmione dietą wysokotłuszczową przez osiem tygodni przybrały na wadze znacznie więcej niż myszy na diecie wysokotłuszczowej z dodatkiem ekstraktu kumkwatu lub niskotłuszczowej diecie kontrolnej. Wszystkie grupy spożywały mniej więcej taką samą ilość kalorii. Dalsza analiza wykazała, że ekstrakt z kumkwatu pomógł zminimalizować wzrost komórek tłuszczowych.
Wcześniejsze badania sugerują, że poncyryna może odgrywać rolę w regulacji komórek tłuszczowych. W drugiej części tego samego badania, otyłe myszy karmione dietą wysokotłuszczową przez dwa tygodnie odnotowały 12% wzrost masy ciała. Ale otyłe myszy karmione dietą wysokotłuszczową i ekstraktem z kumkwatu utrzymywały swoją wagę. Obie grupy spożywały mniej więcej taką samą ilość kalorii. W obu częściach badania ekstrakt z kumkwatu pomógł również obniżyć poziom cukru we krwi, cholesterol całkowity, cholesterol LDL (zły) i trójglicerydy. Działanie kumkwatu na obniżenie poziomu cholesterolu nie zostało przetestowane na ludziach. Jednak jedzenie innych owoców cytrusowych lub picie ich soku obniżyło poziom cholesterolu we krwi (zarówno wolnego, jak i związanego z LDL) w 9 badaniach na ponad 500 osobach. Kumkwat może mieć podobne działanie.
Kumkwat, a mocne kości
Zaledwie jeden kumkwat zawiera 12 mg wapnia. Wiemy już, że wapń jest kluczem do budowy i utrzymania mocnych kości. Szczególnie ważne jest dostarczanie wystarczającej ilości wapnia wraz z wiekiem, ponieważ z wiekiem kości stają się bardziej delikatniejsze i bardziej kruche. Ale nie tylko wapń odgrywa rolę w zdrowiu kości. Sok i miąższ kumkwatów zmniejszały utratę masy kostnej u szczurów z osteoporozą, prawdopodobnie poprzez dostarczanie flawonoidów. Badanie opublikowane na łamach Nutrition, wykazało, że flawonoid poncyryna promował tworzenie komórek budujących i naprawiających kości w badaniach komórkowych, jednocześnie zapobiegając utracie minerałów u myszy z osteoporozą. Chociaż wyniki są obiecujące, dowody na to, że kumkwaty poprawiają zdrowie kości, są nadal ograniczone. Potrzeba więcej analiz klinicznych.
Kumkwat kontra rak
Kumkwat zawiera dużą ilość przeciwutleniaczy, takich jak witamina A, witamina C i witamina E oraz dużą ilość fitoskładników – karotenu, garbników, zeaksantyny, pektyny itp. Przeciwutleniacze i składniki odżywcze wspólnie pomagają chronić organizm przed wolnymi rodnikami tlenowymi. Wolne rodniki powstają w wyniku stresu oksydacyjnego. Te wolne rodniki uszkadzają DNA komórki i zamieniają zdrową komórkę w komórkę rakową. Ale przeciwutleniacze zawarte m. in. w kumkwacie pomagają neutralizować wolne rodniki i działają tarcza chroniąca DNA.
Dwie metaanalizy 19 badań (Jong-Myon Bae, Eun Ja Lee, Gordon Guyatt, 2008) wiązały wysokie spożycie cytrusów ze zmniejszonym ryzykiem raka żołądka. Ten efekt był prawdopodobnie spowodowany poncyryną, która znajduje się również w kumkwatach. Poncyryna zwiększała śmierć komórek raka żołądka w probówkach. Inny składnik kumkwatu, karotenoid beta-kryptoksantyna, wiązał się z nieznacznie zmniejszoną częstością występowania raka płuc w badaniu obserwacyjnym na ponad 400 tys. osób (Satu Männistö, 2004). Badanie na prawie 500 osobach powiązało jedzenie skórek cytrusów (ale nie ich miąższu lub soku) ze zmniejszoną częstością występowania raka skóry. Chociaż dowody wskazujące na kumkwaty jako skuteczną pomoc w profilaktyce raka są obiecujące, to potrzebne są dalsze badania. Wiele różnych czynników genetycznych i środowiskowych mogło wpływać na ryzyko zachorowania na raka.
Kumkwat sprawi, że będziesz jeszcze piękniejsza
Zapasy witaminy C w kumkwatach nie tylko wpływają na to, co dzieje się w twoim ciele, ale mogą również przynieść korzyści dla wyglądu zewnętrznego. Witamina C pomaga regulować tworzenie przez organizm kolagenu, białka, które utrzymuje elastyczność skóry i pomaga zapobiegać uszkodzeniom spowodowanym przez słońce. Kumkwaty są również bogate w witaminę A i beta-karoten (który w organizmie przekształca się w witaminę A). Witamina A pomaga również w rozwoju nowych komórek, sprawia, że skóra jest bardziej gładka i elastyczna, a przebarwienia stają się mniej widoczne.
Kumkwat pełen energii
Ten mały, niepozorny owoc zawiera ogromną ilość węglowodanów. Węglowodany, pomimo ich złej sławy są niezbędne dla naszego organizmu, szczególnie jeśli jesteśmy bardzo aktywnymi ludźmi i potrzebujemy w prosty sposób uzupełnić nasze rezerwy energii. Kumkwaty mogą zapewnić zastrzyk energii w naszej diecie, jednocześnie dając nam wszystkie inne korzyści! Wysoki poziom ryboflawiny, kluczowej witaminy zaangażowanej w produkcję energii, jeszcze bardziej ułatwia ten proces.
Przeciwwskazania przy stosowaniu kumkwatu
Jeśli wiesz, że jesteś uczulony na inne owoce cytrusowe, takie jak pomarańcze, cytryny, limonki lub grejpfruty, możesz zachować szczególną ostrożność, jedząc kumkwaty. Reakcja krzyżowa między różnymi rodzajami cytrusów może zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji alergicznej.
Jak wykorzystać kumkwat w kuchni?
Kumkwaty można jeść na surowo, razem z skórką. Ich smak jest jednak na tyle ciekawy, a same owoce tak podatne na przetwarzanie, że wykorzystuje się je na dosłownie setki sposobów. Popularne są, na przykład, kandyzowane kumkwaty lub kumkwaty w syropie. W takiej formie można dodawać je do ciast, lodów, sorbetów oraz faszerować nimi inne owoce, warzywa oraz mięso. Surowe lub zblanszowane nadają się do zielonych sałatek. Możemy dodać je do grzanego wina, piwa lub jesiennej herbaty zamiast plastra pomarańczy. W razie potrzeby bez problemu je zmiksujemy, dlatego przyrządza się z nich musy, pasty kanapkowe, sosy oraz puree. Świetnie komponują się z przyprawami, takimi jak chili, imbir, cynamon lub gałka muszkatołowa, więc na ich bazie często przygotowywany jest orientalny chutney. Dowolnie zmodyfikowane kumkwaty sprawdzą się jako dodatek do mięsa, szczególnie grillowanego.
Kumkwat w kuchni
Tilapia z salsą z kumkwatów
Dla tych, którzy chcieliby zjeść rybę przyrządzoną w nieco bardziej wyszukany sposób, niż w standardowym zestawie z ziemniakami i surówką, polecamy tilapię w pikantnej salsie z kumkwatów.
Składniki na sos:
- 4-5 kumkwatów
- ½ papryczki jalapeño
- mała szalotka
- sok wyciśnięty z połówki limonki
- świeża kolendra
Przygotowanie:
Kumkwaty dokładnie myjemy, usuwamy pestki i kroimy w kostkę. Siekamy szalotkę, świeżą kolendrę oraz papryczkę. Składniki mieszamy i doprawiamy sokiem z limonki. Sos odstawiamy, by nabrał wyrazistości. W międzyczasie przygotowujemy rybę: dwa filety z tilapii myjemy i osuszamy. W misce mieszamy ze sobą kminek, ostrą sproszkowaną paprykę, pieprz cayenne oraz odrobinę soli. Panierujemy rybę w przygotowanej mieszance. Następnie smażymy ją przez kilka minut na dwóch łyżkach oliwy z oliwek. Podajemy od razu, z łyżka salsy na wierzchu.
Smacznego!
Kumkwat na zdrowie!
Jeśli chodzi o owoce cytrusowe, skromny kumkwat może nie jest najbardziej popularny, ale ma wiele do zaoferowania. Dlaczego warto bliżej zaznajomić się z egzotycznym kumkwatem? Bo ma wiele właściwości zdrowotnych, które obejmują zdolność do regulowania trawienia, wzmacniania układu odpornościowego oraz poprawy kondycji skóry, włosów, zębów i oczu. Kumkwat zmniejsza również ryzyko zachorowania na cukrzycę, obniża poziom cholesterolu, wzmacnia kości i redukuje stres. Ten mały pomarańczowy owoc wyróżnia się wyjątkowym, podłużnym kształtem i słodką, jadalną skórką. Dlatego warto włączyć go do swojej diety.
- Food Forward; "Fruit of the month: Kumquat"; https://foodforward.org/2013/03/fruit-of-the-month-kumquat/; 2019-05-16;
- New World Encyclopedia; "Kumquat"; https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Kumquat; 2019-05-16;
- Michael Joseph; "Kumquat: What is this unique citrus fruit?"; https://www.nutritionadvance.com/kumquat/; 2019-05-16;
- Dr Waleed Abobatta; "Kumquat Trees"; https://www.researchgate.net/publication/322775804_Kumquat_Tree; 2019-05-16;
- Theeshan Bahorun i in.; "Kumquat (fortunella spp.): Biochemical composition and prophylactic actions"; https://www.researchgate.net/publication/297766910_Kumquat_fortunella_spp_Biochemical_composition_and_prophylactic_actions; 2019-05-16;
- Johannes Seidemann; "World Spice Plants: Economic Usage, Botanic, Taxonomy"; Springer-Verlag, Berlin 2005; 2019-05-16;
- Jack Staub, Gibbs Smith Publisher; "75 Remarkable Fruits for Your Garden"; Layton 2007; 2019-05-16;
Tilapia to najgorszy rybi syf, jak można o niej w ogóle wspominać pod hasłem „eko”. Omijajcie ją wielkim łukiem!