Dżem – właściwości, skład i rodzaje dżemu
Przetwory z owoców smakują wszystkim, zarówno dorosłym, jak i najmłodszym. Bez wątpienia najpopularniejszym owocowym smarowidłem jest dżem. Świetnie sprawdzi się jako dodatek do deserów, np. wypieków, naleśników czy gofrów, ale także dobrze się komponuje z daniami wytrawnymi. Można go zrobić niemalże z każdego owocu. W czym tkwi sekret dżemu? Co powinniśmy o nim wiedzieć?
Dżem – co to takiego?
Dżem owocowy uwielbiany jest przez wszystkich. Nie istnieje chyba lepszy dodatek do słodkich wypieków, naleśników, ciast czy gofrów, ale można nim także posmarować zwykłą kromkę chleba. Dżemem owocowym możemy również urozmaicić wytrawne dania drobiowe, np. pieczoną kaczkę czy indyka, nadając im oryginalny i ciekawy smak. Najlepiej jednak smakuje w okresie jesienno–zimowym, kiedy mamy ograniczony dostęp do świeżych owoców.
Można go przygotować praktycznie z każdego owocu. Najpopularniejsze z nich to dżem z truskawek, z czarnej porzeczki, malinowy, wiśniowy i brzoskwiniowy. Chociaż zdarzają się też dżemy z warzyw. Co ciekawe, w Portugalii dżem marchewkowy uznawany jest jako jeden z produktów narodowych. Właśnie z tego powodu w przepisach regulujących parametry produkcji dżemów w Unii Europejskiej marchew została uznana za owoc.
Produkcja dżemów polega na odparowaniu z owoców nadmiaru wody. Dodatkowo dodaje się do nich cukier albo inną substancję utrwalającą (pektyny) oraz sok z cytryny, ewentualnie inne soki owocowe dla zrównoważenia smaku. Dżemy mogą być jedno-, dwu – lub wieloowocowe i powinny być w nim wyczuwalne kawałki owoców. Dodatek innych soków np. z buraka może być stosowany w celu wzmocnienia koloru produktu. Charakterystyczna żelowa konsystencja dżemu, powstaje dzięki związkom pektynowym, które mają zdolność do pęcznienia w kwaśnym środowisku. Cechą charakterystyczną dżemu owocowego jest to, że powinien się łatwo smarować.
Niestety dżemy dostępne na sklepowych półkach zawierają duże ilości cukru, wspomagaczy smaku oraz substancji konserwujących, takich jak benzoesan sodu czy potasu, kwas sorbowy. Niekiedy nawet zamiast cukru, producenci stosują jego słodkie zamienniki, np. syrop glukozowo-fruktozowy lub syrop skrobiowy. Dodatkowo kupne dżemy są pasteryzowane, żeby przedłużyć ich trwałość. Trzeba być uważnym i dokładnie czytać skład takiego dżemu. Oczywiście najsmaczniejsze i najzdrowsze będą te, które sami zrobimy ze świeżych i naturalnych składników.
Właściwości prozdrowotne dżemu
Właściwości prozdrowotne dżemu zależeć będą od tego, jakich owoców użyjemy do jego przygotowania. Najpopularniejszy jest ten na bazie truskawek. Owoce te zawierają więcej witaminy C niż owoce cytrusowe. Poza tym znajdują się tam również witaminy z grupy B, w tym witamina B1 i B2 oraz witamina PP, która odpowiada za utrzymanie skóry w dobrej kondycji, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie nerwów oraz przewodu pokarmowego. Znajdujący się w truskawkach fosfor i wapń zmacniają kości i zęby oraz poprawiają pracę mięśni, a w połączeniu z magnezem odkwaszają organizm. Ze względu na wysoką zawartość żelaza są ważnym składnikiem kobiecej diety.
Dżem wiśniowy dostarczy naszemu organizmowi wiele cennych witamin, minerałów, garbników, pektyn i inozytu, znanego jako „witamina B8”, który zapobiega siwieniu. Częste zajadanie się wiśniami może obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi i ma wpływ na zmniejszenie ilość tłuszczu brzusznego. Obecność w miąższu wiśni kumaryn (substancji obniżających krzepliwość krwi) sprawia, że owoc ten jest niezastąpionym elementem w diecie osób po przebytym zatorze, zawale albo udarze. Kumaryna działa także uspokajająco, rozkurczowo na mięśnie gładkie, przeciwbólowo i przeciwobrzękowo
Dżem przygotowany na bazie czarnej porzeczki zawiera takie sole mineralne: cynk, fosfor, magnez, potas, sód, wapń, żelazo oraz witaminy: witamina A, C, E, B6, niacynę, tiaminę i ryboflawinę, a także także błonnik, olejki eteryczne i garbniki. Czarna porzeczka to prawdziwa bomba witaminowa. Dzięki obecności tych substancji odżywczych wyrówna się poziom cholesterolu, wyreguluje się nasze ciśnienie tętnicze krwi, a także nasz organizm uwolni się z wszelkich toksyn. Zawarte w czarnej porzeczce kwasy fenolowe (odmiana antyoksydantów) działają przeciwzakrzepowo, przeciwzawałowo i blokują grzybom drogę do wnętrza organizmu.
Dżem z brzoskwini zaopatrzy nasz organizm przede wszystkim w witaminy A, B3, C i E. Oprócz tego zawiera sporo miedzi i potasu. W mniejszych ilościach posiada także inne witaminy z grupy B (B1, B2, B5, B6), witaminę K i minerały (cynk, bor, fosfor, magnez, mangan, jod i sód). Ze względu na swój bogaty skład brzoskwinie wspomagają oczyszczanie organizmu z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii. Ponadto wykazują właściwości tonizujące i odświeżające, dzięki czemu zmęczona skóra staje się jędrna i promienna, a to za sprawą cennego beta-karotenu. Co więcej, chronią przed anemią, pobudzając produkcję czerwonych krwinek, dlatego też zalecane są kobietom w ciąży oraz wegetarianom.
Dżem malinowy to źródło kwasów organicznych, takich jak kwas salicylowy, jabłkowy czy cytrynowy. To także bogate źródło witamin, m.in. witamin z grupy B oraz witaminy C i E, a także wielu składników mineralnych, spośród których możemy wymienić magnez, potas czy żelazo. Maliny stanowią źródło przeciwutleniaczy, chroniąc organizm przed upływem czasu i szkodliwym działaniem wolnych rodników. Natomiast obecność wymienionych witamin i minerałów, usprawnia system nerwowy, układ krążenia oraz wzmacnia układ immunologiczny. Maliny chronią przed powstaniem niedokrwistości i innych chorób. Te drobne owoce posiadają również właściwości rozkurczowe, uśmierzające bóle menstruacyjne. Stosowane są w różnej formie podczas przeziębień, mogą obniżać gorączkę.
Dżem a inne owocowe smarowidła
Jednak dżem, to nie jedyny produkt przygotowany na bazie owoców. Można z nich jeszcze zrobić marmoladę, konfiturę czy powidła. Czym one się od siebie różnią?
Dżem a konfitura – otrzymuje się ją w wyniku kilkugodzinnego gotowania całych owoców lub części owoców w syropie cukrowym lub zagęszczonym soku z winogron. Do tego typu smarowidła wykorzystuje się słodkie, najlepszej jakości owoce. W konfiturach nie używa się środków konserwujących, ponieważ konserwantem jest sam cukier.
Dżem a marmolada – marmoladę zazwyczaj przygotowuje się z kilku rodzajów owoców. Posiada bardzo zwartą konsystencję, przypominającą gęstą galaretkę. Powstaje ze słodzonych koncentratów owocowych, owoców świeżych lub utrwalonych przecierów wieloowocowych z dodatkiem cukru. Obowiązkowym składnikiem marmolad jest przecier z jabłek, ponieważ są one znakomitym źródłem pektyn, które z kolei są gwarantem gęstej i żelowej konsystencji produktu.
Dżem a powidła – powidła przygotowane są tylko z jednego owocu: śliwki, zazwyczaj węgierki. Mają gęstą konsystencję, która uzyskana jest w wyniku długotrwałego smażenia owoców, który dodatkowo nadaje ciemną barwę produktu. Powidła posiadają charakterystyczny słodko-kwaśny smak z delikatną karmelową nutą, która powstaje podczas wysmażania owoców ulegających procesowi karmelizacji.
Przepis na dżem truskawkowy
Składniki:
- 1 kg świeżych truskawek
- 250 g cukru trzcinowego
- 1 cytryna
Przygotowanie:
Truskawki myjemy i oczyszczamy ze szypułek. Wsypujemy do dużego garnka, dodajemy cukier oraz sok ze świeżo wyciśniętej cytryny. Dżem truskawkowy możemy zrobić na dwa sposoby:
- Według przepisu babci, bez żadnych chemicznych dodatków. Truskawki gotujemy na małym ogniu do momentu, w którym zaczną gęstnieć i uzyskają konsystencję dżemu. Taki „zabieg” trwa zazwyczaj około 3 h.
- Nowoczesną i szybszą metodą. Jeśli nie mamy zbyt dużo czasu na czekanie, aż owoce same zgęstnieją, dodajemy do nich zagęstnik (np. żelfix, dżemfix). Dzięki temu znacznie skrócimy czas przygotowania dżemu, ale z drugiej strony „wzbogacimy” go o substancje chemiczne.
Czy warto jeść dżem?
Dżem to niezastąpiony dodatek do każdego słodkiego wypieku, świetnie smakuje także ze zwykłą kromką chleba. Dżem przygotowany we własnej kuchni, ze świeżych i naturalnych składników będzie prawdziwą bombą witaminową. Dostarczy naszemu organizmowi wielu cennych substancji odżywczych. Dżem jest banalnie łatwy w przygotowaniu – praktycznie sam się robi. Jedynym minusem jest to, że na efekt końcowy trzeba długo czekać. Inaczej jest w przypadku, gdy dodamy do niego zagęstnik, który jednak zawiera sztuczne i chemiczne substancje. Kupując w sklepie gotowy dżem, koniecznie trzeba prześledzić jego skład, ponieważ producenci nie dość, że dodają substancje konserwujące, to również może zaniżać ilość owoców w produkcie. Należy wybrać dżem z jak najkrótszym i przejrzyście napisanym składem.
- “https://www.noted.co.nz/health/health-nutrition/are-fruit-jams-good-for-your-health”; data dostępu: 2020-01-29;
- “https://www.britannica.com/topic/fruit-processing/Fruit-preserves-jams-and-jellies#ref501550”; data dostępu: 2020-01-29;
- “https://www.thekitchn.com/whats-the-difference-between-jam-jelly-conserves-marmalade-87558”; data dostępu: 2020-01-29;
- “https://www.kraftcanada.com/tips-and-ideas/how-to-make-jam/making-jam-choosing-the-fruit”; data dostępu: 2020-01-29;
- “https://partner.sciencenorway.no/agriculture--fisheries-food-quality-forskningno/how-to-make-the-perfect-jam/1394160”; data dostępu: 2020-01-29;
- “https://www.yazio.com/en/foods/fruit-jam.html”; data dostępu: 2020-01-29;
![Fot. [vegeluv.org ]](https://www.ekologia.pl/wp-content/uploads/2023/03/weganskie-swieta-boze-narodzenie1_800x534.jpg)
Bardzo
lubię dżemy, ale zawsze szukam tych z dobrym, prostym i krótkim składem. Moim
ostatnim odkryciem są dżemy Stovit, które dzięki wysokiej zawartości witaminy
C dodatkowo wspierają odporność. Sprawdzają się do kanapek, naleśników,
gofrów i wszelkiego rodzaju wypieków.
Ja, mama i babcia uwielbiamy robić przetwory, to bardzo nas zbliża. Z roku na rok robimy coraz więcej i tak jakoś na wiosnę zawsze się kończą, te sklepowe to raczej średnia opcja, ratujemy się jedynie tymi od łowicza ;-)