Definicja pojęcia:

łąka

Łąka - naturalny, półnaturalny lub utworzony sztucznie ekosystem, gęsto pokryty roślinami zielnymi (głównie bylinami), wśród których zamieszkują liczne zwierzęta, głównie owady i pająki. Przez człowieka łąki wykorzystywane są jako pastwiska dla zwierząt hodowlanych oraz jako źródło pasz i siana. W szerszym ujęciu termin ten odnosi się do wszelkich połaci trawiastych, również do stepu i sawanny. Łąki wraz z pastwiskami tworzą przedmiot zainteresowania dyscypliny naukowej zwanej łąkarstwem.

Łąki mogą powstać tam, gdzie warunki środowiskowe ograniczają powstawanie lasów. Czynniki takie, jak silny wiatr, niska temperatura, uboga i cienka warstwa gleby oraz wysoki poziom wód lub częste zalewy uniemożliwiają rozwinięcie się ściółki i rozwój ekosystemu leśnego. Na tych terenach wyrasta więc roślinność mało wymagająca, która wykorzystuje glebę maksymalnie dzięki niskiemu wzrostowi. Łąka nie będzie porastała krzewami oraz roślinami drzewiastymi pod warunkiem, że dba się o jej regularne koszenie.

Struktura roślinności łąkowej jest warstwowa. W pierwszej kolejności dzieli się na warstwę nadziemną i podziemną, te z kolei na kolejne warstwy. W części nadziemnej widoczny jest podział na warstwę wyższą i niższą. Warstwę wyższą zajmują wysokie trawy, takie jak kostrzewa łąkowa czy rajgras wyniosły. Wśród traw z niższej warstwy należy wyróżnić tomkę wodną czy wiechlinę łąkową. Oprócz nich występują tu głównie rośliny motylkowe (bobowate), np. koniczyna i komonica zwyczajna. Warstwowość roślinności łąkowej jest uzasadniona możliwością równorzędnego dostępu do światła poszczególnych gatunków.

Pod ziemią mamy z kolei do czynienia z warstwowym układem korzeni.

Górna warstwa gleby porośnięta korzeniami traw to darnina.
By Nikater (Own work) [Public domain], via Wikimedia Commons
Podział łąk

Łąki dzieli się ze względu na rozmaite kryteria. Łąki właściwe bywają przeciwstawiane pastwiskom oraz naturalnym formacjom trawiastym. Łąka właściwa w tym rozumieniu to łąka kośna, czyli taka, na które przeprowadza się regularne koszenie. Z koszenia natomiast pozyskuje się surowiec na paszę dla zwierząt. Korzenie i rozłogi roślinności łąkowej tworzą darń, czyli zwartą okrywę silnie związaną z wierzchnią warstwą gleby. Dzięki temu zarówno po każdorazowym koszeniu, jak i po okresie zimowym łąka odrasta. Pokrywają ją poza tym (prócz traw) rośliny zielne wieloletnie, zdolne do wielokrotnego wydawania nasion i zarodników.

Dalej, wyróżniamy łąki naturalne, półnaturalne oraz sztuczne. Łąki naturalne są charakterystyczne dla obszarów, na których nie mogą powstać inne zbiorowiska roślinności, przede wszystkim lasy. Dzieję się tak głównie w klimacie kontynentalnym, a także na terenach o wysokim poziome wód gruntowych, często zalewanych, wietrznych, mroźnych oraz o krótkich i mało intensywnych opadach deszczu. Do tego typu zbiorowisk należą łąki nadrzeczne, murawy kseromorficzne oraz hale położone powyżej górnych pięter lasu.

Łąki półnaturalne zostały utworzone w wyniku celowej działalności człowieka i utrzymują się również dzięki ich właściwej eksploatacji. Łąki sztuczne z kolei to twory proste, krótkotrwałe i intensywnie przekształcane.

Według kryterium położenia geograficznego mówimy również o łąkach górskich, niżowych dolinowych oraz niżowych pozadolinowych.
von Thomas Huntke, Germany (der Uploader) http://www.huntke.de (Eigenes Werk (Originaltext: Eigenes Foto)) [CC BY-SA 3.0 de], via Wikimedia Commons
Ze względu na udział dominującej roślinności, łąki dzielimy na:
  • trzęślicowe: choć powstają zwykle na glebie ubogiej są, charakteryzują się dość bujną roślinnością. Porasta je głównie trzęślica modra, a poza tym także przytulica północna, sierpnik barwierski oraz gatunki stopniowo ginące, np. goździk pyszny czy oman wierzbolistny. Podlegają ochronie siedliskowej;

  • rajgrasowe: również bogate w roślinność, do tego bardzo barwne łąki, na których dominują rajgras wyniosły, złocień właściwy. Objęte ochroną siedliskową, występują na siedliskach świeżych;
  • selernicowe: charakterystyczne dla dolin dużych rzek. Cechują się występowaniem rzadkich gatunków roślinności. Podlegają ochronie siedliskowej;
  • solniskowe: występują rzadko, głównie w obszarach zalewanych przez wody morskie lub słone. Objęte ochroną siedliskową.
  • ostrożeniowe: łąki tradycyjnie dwukośne, mokre i intensywnie nawożone, zdominowane przez ostrożeń łąkowy i warzywny, a także dzięgiel czy rdest oraz gatunki storczykowate;
  • wyczyńcowe: intensywnie użytkowane i zalewane łąki w dolinach rzek.

Z wymienionych rodzajów łąk, wszystkie poza rajgrasowymi występują na siedliskach wilgotnych.
Słone bagno na atlantyckim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. By Alex756 (en.wikipedia.org) [GFDL or CC-BY-SA-3.0], via Wikimedia Commons
Użytkowanie i ochrona łąk

Problematykę związaną z użytkowaniem oraz ochroną łąk porusza łąkarstwo. Współcześnie bardzo często odchodzi się od tradycyjnych metod użytkowania łąk, eksploatuje się je nadmiernie lub przeciwnie – zaprzestaje się ich użytkowania. Wiele łąk zostaje przekształcona w tereny budowlane. Powoduje to zubożenie gatunkowe roślinności i zwierząt żyjących w tych formacjach roślinnych. Dlatego łąki coraz częściej podlegają ochronie unijnych dyrektyw siedliskowych lub są uznawane za użytki ekologiczne, co gwarantuje im właściwą eksploatację.
Olev Mihkelmaa, Wikipedia [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons



Bibliografia

  1. Grażyna Łabno; “Ekologia. Słownik encyklopedyczny”; Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006.;
  2. Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. VI”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998;
  3. Maciej Rogalski (red.),; “Łąkarstwo”; Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2004;
  4. Władysław Matuszkiewicz; “Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006;
  5. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.), ; “Słownik botaniczny,”; Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 2003;
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.4
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź