Żółw błotny to średniej wielkości żółw o gładkich tarczach pancerza i silnych kończynach z palcami zakończonymi pazurami. Ogon stosunkowo długi. W zależności od płci tęczówka może mieć barwę pomarańczową (u samców) lub żółtą (u samic), źrenica jest okrągła. Ubarwienie przeważnie oliwkowo-brązowe, najczęściej z licznymi drobnymi, jasnożółtymi plamkami rozsianymi na całym ciele. Zdarzają się jednak osobniki zupełnie ciemne. Plastron (pancerz brzuszny) z dużymi, jaśniejszymi plamami o nieregularnym kształcie. Wyróżnia się kilkanaście podgatunków, zasiedlających różne rejony. Samce są nieco mniejsze od samic, mają bardziej wklęsły plastron i wyraźnie dłuższy i grubszy ogon.
Żółw błotny najchętniej zasiedla tereny bagienne lub leśne, z dużą ilością oczek wodnych, zarastających jezior a także wolno płynące rzeki i gęsto porośnięte starorzecza. Woda jest jego podstawowym środowiskiemżycia: tutaj poluje, szuka schronienia. Doskonale pływa i nurkuje a pod wodą może przebywać nawet do godziny. O ile opuści wodę, zawsze przebywa w jej pobliżu, często wygrzewa się w promieniach słońca przebywając na korzeniach czy kłodach wystających z wody. Jest gatunkiem płochliwym, aktywnym w ciągu dnia. W sen zimowy zapada we wrześniu lub w październiku a budzi się w kwietniu lub w maju. Zimuje zagrzebany w mule na dnie zbiorników wodnych.
Rozmnażanie
Żółw błotny godów odbywa wiosną, w zależności od panujących temperatur od kwietnia do czerwca. Samica w odpowiednio nasłonecznionym, suchym miejscu kopie kilkunastocentymetrową jamkę, w której składa 6-16 jaj. Ma to miejsce przeważnie na przełomie maja i czerwca, zaraz po zniesieniu jaj gniazdo jest zasypane i starannie maskowane. Młode żółwie, o długości około 2-3 cm legną się w sprzyjających warunkach po dwóch miesiącach, z końcem sierpnia. W chłodniejszych latach może dojść do zamierania zarodków, chociaż niekiedy, w dobrze zabezpieczonych gniazdach, wylęg może nastąpić wiosna następnego roku. Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku kilkunastu lat, a w sprzyjających warunkach może dożyć nawet ponad 120 lat.
Pokarm
Żółw błotny poluje zawsze pod wodą, na rozmaite zwierzęta o odpowiedniej wielkości. Podstawę jego diety stanowią różne owady wodne i ich larwy, a także kijanki, ślimaki i małże. Dieta jest wzbogacana o żaby, niewielkie ryby okazjonalnie także o padlinę.