Atlas grzybów - Grzyby pasożyty

Grzyby pasożyty – grupa grzybów pobierająca substancje odżywcze z roślin, zwierząt lub innych grzybów w ramach antagonistycznego stosunku, w którym korzyść grzyba powoduje szkody dla żywiciela. Mowa zarówno o gatunkach wielkoowocnikowych pasożytujących na pniach drzew, jak i o mikroskopijnych grzybach wywołujących choroby innych organizmów, w tym również człowieka.

Rodzaje grzybów pasożytniczych

Wśród grzybów pasożytujących znajdziemy biotrofy, które do odżywiania wykorzystują wyłącznie żywe rośliny. Gdy żywiciel umiera, umiera i grzyb, a zachowują się wyłącznie jego przetrwalniki. Z kolei nekrotrofy atakują i umyślnie zabijają żywiciela, aby czerpać korzyści z jego martwych tkanek.

Grzyby pasożyty dzieli się również według kryterium miejsca występowania, które wynika oczywiście z preferencji co do wyboru żywiciela. W ramach tej klasyfikacji wyróżniamy m.in.:

• Grzyby nadrzewne (np. huby);

• Grzyby mszakolubne;

• Grzyby naporostowe;

• Grzyby naziemne, pasożytujące na grzybni innych gatunków.

Niektóre gatunki w swoim cyklu życiowym wykorzystują różnych żywicieli. Dla przykład Cronartium ribicola, wywołujący rdzę wejmutkowo-porzeczkową, najpierw atakuje sosny, ale rozwijające się w korze zarodniki nie są w stanie zainfekować innych drzew. Atakują więc mniejsze rośliny, a dopiero tam produkują zarodniki będące w stanie rozwijać się na sosnach.

Grzyby pasożyty występujące w Polsce

Ponieważ wszystkie grzyby są cudzożywne, mają ograniczone możliwości zdobywania składników odżywczych. O ile nie są saprotrofami, czyli nie korzystają z martwych tkanek, ani nie żyją w symbiozie w roślinami (mikoryza), są pasożytami. W Polsce tych ostatnich spotkać można co najmniej setki, m.in.:

• Buławinka czerwona (Claviceps purpurea) – pasożyt zbóż i traw;

• Botrytis cinerea (Gronowiec szary) – saprotrof i pasożyt roślin i owoców;

• Iwoporek anyżkowy (Haploporus odorus) – pasożyt wierzby;

• Korzeniowiec drobnopory (Heterobasidion parviporum) – pasożyt korzeni;

• Pniarek obrzeżony (Fomitopsis pinicola) – bardzo groźny pasożyt drzew;

• Korzeniowiec jodłowy (Heterobasidion abietinum) – pasożyt korzeni i pni;

• Korzeniowiec sosnowy (Heterobasidion annosum) – pasożyt drzew (głównie iglastych);

• Skórnik pomarszczony (Stereum rugosum) – pasożytuje na drzewach;

• Skórnik dębowy (Stereum gausapatum) – bywa pasożytem (lub saprotrofem) na pniach drzew;

• Trzęsak listkowaty (Phaeotremella foliacea) – pasożytuje na grzybni skórników;

• Trzęsak mózgowaty (Tremella encephala) – pasożyt skórnika krwawiącego;

• Maślaczek pieprzowy (Chalciporus piperatus) – pasożytuje na grzybniach muchomorów;

• Blaszkowiec drobnozarodnikowy (Lenzites betulina) – zwykle jest saprotrofem, rzadko pasożytuje;

• Rozszczepka pospolita (Schizophyllum commune) – pasożyt nadrzewny i nagrzybny;

• Opieńka ciemna (Armillaria ostoyae) – pasożytująca na pniach drzew;

• Opieńka miodowa (Armillaria mellea) – pasożyt drzew;

• Goździolepek mchowy (Eocronartium muscicola) – gatunek bardzo rzadki, pasożytujący na mchach;

Ponadto w naszym kraju obserwuje się setki gatunków grzybów mikroskopijnych wywołujących u roślin np. chorobę mączniaka prawdziwego, rdzę czy zgniliznę. Skoczkowce powodują np. raka ziemniaka, a grzyby pączkorostowe (Blastocladiomycota) są pasożytami nicieni, muszek oraz skorupiaków, jak również roślin wodnych i bagiennych. I na tym pełna lista się jednak nie kończy.

Czytaj więcej