Korzeniowiec drobnopory (Heterobasidion parviporum)

Nazywana/y także: korzeniowiec świerkowy

Tagi

Grzyby niejadalne Grzyby pasożyty

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie

Wstęp

Korzeniowiec drobnopory, to dość częsta, niejadalna, bardzo szkodliwa dla gospodarki leśnej i budownictwa huba korzeni, odróżniona od lepiej znanego korzeniowca wieloletniego i podniesiona do rangi odrębnego gatunku dopiero w 1998 roku.

Sezon

Korzeniowiec drobnopory zawiązuje trwałe owocniki, rosnące po kilka lat. Wzrost owocników oraz ich zarodnikowanie rozpocząć się mogą już wczesną wiosną, podobnie jak u innych korzeniowców.

Występowanie

Korzeniowiec drobnopory rośnie wszędzie tam gdzie jego najważniejszy żywiciel: świerk (od Japonii i wschodniej Syberii przez wschodnie stoki Himalajów po Skandynawię i Europę Środkową), aczkolwiek nie dochodzi tak daleko na północ jak świerk. W Europie porażać może także modrzewia lub sosnę, w Chinach tamtejsze gatunki jodeł i modrzewi. W przeciwieństwie do korzeniowca wieloletniego woli grunty o kwaśnym odczynie.

Wygląd

Owocniki korzeniowca drobnoporego charakteryzują się kształtem konsoli bądź półki, lekko włochatym czy filcowatym skrajem kapelusza, a porami drobniejszymi od por korzeniowca wieloletniego. Nierzadko zrastają się nasadami. Są nader trwałe, rozpostarte i faliście powyginane.

Kapelusz w różnych odcieniach pomarańczowego brązu, o ciemniejszych, siwo brunatnych bądź ochrowych łuskach i zamszowych brzegach, pozbawiony trzonu, przyrastając bokiem albo podstawą do żywiciela. Jedynie najmłodsze owocniki są całe orzęsione, ale i tak owłosienie to można dostrzec dopiero pod binokularem.

Rurki na starszych egzemplarzach ułożone warstwami koloru kremowo białego. Pory drobniutkie, wyraźnie mniejsze niż u krewniaków, kulistawe w przekroju, także kremowo białe, najczęściej 4–6 na mm2.

Nóżki nie wykształca.

Miąższ korzeniowca drobnoporego cechuje się barwą jasnego drewna, korkowatą fakturą i słodkawym aromatem.

Wysyp spor biały. Zarodniki korzeniowca drobnoporego są krótko eliptyczne bądź prawie okrągłe, nieamyloidowe, wyraźnie drobniejsze od zarodników pozostałych korzeniowców: 4,3-5,4 × 3,7-4,6 µm. Kiełkują przy mokrej i chłodnej pogodzie, wnikając także przez rany pionowe, a nie tylko przez rany poziome jak u reszty naszych korzeniowców. Podstawki o czterech zarodnikach każda, kształtu maczug.

Spośród pozostałych hub łudząco podobne bywają pozostałe gatunki korzeniowców: sosnowy (wieloletni, H. annosum) i jodłowy (H. abietinum). Różnią się zarówno większymi porami i większymi zarodnikami, jak i preferowanymi gospodarzami. Sosnowy (wieloletni) atakuje – prócz sosny – także szerokie spektrum drzew iglastych, a nawet liściastych (dęby, buki, brzozy w klimacie chłodnym i umiarkowanym), a jodłowy przywiązany jest do jodły. Jamczatkę rzędową (Antrodia serialis) da się odróżnić od korzeniowców po jaśniejszych, bardziej żółtawych owocnikach.

Właściwości

Korzeniowiec drobnopory jako pasożyt, a potem saprotrof rozwijający się w drewnie świerków, pozostaje jedną z najszkodliwszych dla gospodarki hub, powodujących białą (pstrą, korozyjną) zgniliznę drewna. W świerku może rosnąć wyżej w koronie i głębiej w korzeniach niż korzeniowiec wieloletni w sosnach czy dębach.

Zastosowanie

Korzeniowiec drobnopory jako grzyb niejadalny nie jest wykorzystywany przez człowieka.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Korzeniowiec drobnopory, fot. shutterstock

Bibliografia

Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa;
Dai Y. C., Yuan H. S., Wei Y. L., Korhonen K. 2006.; "New records of Heterobasidion parviporum in China."; Forest Pathology, 36(4), 287-293.;
Łakomy P., Kwaśna H. 2008.; "Atlas hub."; Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa;
Müller M. M., Sievänen R., Beuker E., Meesenburg H., Kuuskeri, J., Hamberg L., Korhonen, K. 2014.; "Predicting the activity of Heterobasidion parviporum on Norway spruce in warming climate from its respiration rate at different temperatures."; Forest Pathology, 44(4), 325-336.;
Oliva J., Bendz-Hellgren M., Stenlid J. 2011.; "Spread of Heterobasidion annosum ss and Heterobasidion parviporum in Picea abies 15 years after stump inoculation."; FEMS Microbiology Ecology, 75(3), 414-429.;
Piri T., Korhonen K. 2001.; "Infection of advance regeneration of Norway spruce by Heterobasidion parviporum."; Canadian Journal of Forest Research, 31(6), 937-942.;
Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa;
Vainio E., Piri T., Hantula J. 2013.; "Virus community dynamics in the conifer pathogenic fungus Heterobasidion parviporum following an artificial introduction of a partitivirus."; Microbial Ecology, 65(1), 28-38.;