Hortensja krzew – sadzenie, uprawa i pielęgnacja hortensji
Pośród wszystkich roślin ogrodowych wytwarzających kuliste kwiatostany, hortensja jest zdecydowanie najbardziej imponującym okazem. Sama jej nazwa pochodzi z greki, a dokładniej dwóch słów: „hydros” czyli woda oraz „angos” czyli słój. Już starożytni wiedzieli bowiem, że ta roślina do szczęścia potrzebuje ciągłego nawadniania. Znana od wieków, obecnie jest uprawiana w ogrodach przy domach, a także na terenach parków miejskich. Ceniona za piękny wygląd i wyborny zapach kolorowych kwiatów. Poniżej opisujemy wszystkie wymagania charakteryzujące hortensje – jak sadzić je w warunkach ogrodowych oraz prawidłowo pielęgnować.
- Hortensja na przestrzeni wieków
- Hortensja obecnie
- Hortensja – wymagania glebowe
- Hortensja – kwasowość podłoża
- Sadzenie i uprawa hortensji
- Podcinanie hortensji
- Podlewanie hortensji
- Nawożenie hortensji
- Rozmnażanie hortensji
- Ochrona hortensji
- Hortensja w ogrodzie
- Hortensja w domu – jakie odmiany?
- Hortensja ogrodowa – pytania i odpowiedzi
Hortensja na przestrzeni wieków
O dziwo, choć większość gatunków hortensji (jest ich ponad 80) pochodzi z Azji, najstarsze skamieliny tych szlachetnych roślin znaleziono w Ameryce Północnej i liczą sobie one, bagatela, 40-65 milionów lat! Tym niemniej pierwsze wzmianki o uprawie hortensji pochodzą z Japonii, a do Europy kwiaty przywędrowały dopiero w XVIII wieku. Na japońskim dworze cesarskim ukwiecone kule były synonimem przeprosin – władca obdarowywał nimi ponoć nagminnie swoje konkubiny. Z kolei w średniowiecznej Europie hortensje uznawane były za oznakę oziębłości – młode kobiety broniły się przed ich uprawą w obawie, że nie znajdą nigdy męża.
Hortensja obecnie
Dziś, na szczęście, tymi negatywnymi skojarzeniami już nikt się nie przejmuje, a hortensje nabrały wręcz pozytywnej symboliki – różowe oznaczają miłość, niebieskie przebaczenie, białe czystość i łaskę, zaś fioletowe dobrobyt i obfitość. Dziko rosnące hortensje dziś jest już ciężko spotkać gdziekolwiek na świecie, a okazy ogrodnicze są głównie kultywarami i mieszańcami najpopularniejszego gatunku Hydrangea macrophylla, zwanego u nas po prostu hortensją ogrodową. Krzewy osiągają do 150 cm wysokości, charakteryzują się ciemnozielonymi owalnymi liśćmi, które opadają na zimę oraz imponującymi kwiatostanami, zwanymi baldachogronami, które miewają średnicę nawet do 25 cm – 30 cm i mogą przyjmować formę płaską lub kulistą.
Hortensja – wymagania glebowe
Wbrew powszechnemu mniemaniu hortensje mają stosunkowo niewielkie wymagania w uprawach oraz pielęgnacji i nie można uznać ich za zbyt kapryśne. Popularne w uprawach w domu odmiany np. karłowate potrafią poradzić sobie w różnych rodzajach gleby, za wyjątkiem suchego podłoża i mocno wyeksponowanego na słońce stanowiska. Idealne warunki dla hortensji to żyzna, próchnicza ziemia, dobrze przepuszczająca wodę i wilgotna. Krzewy najlepiej sadzić w pół cieniu, z porannym słońcem, powinny jednak być chronione przed silnymi podmuchami wiatru. W tym celu warto wybrać stanowisko pod rozłożystym drzewem, które będzie strzałem w dziesiątkę.
Hortensja – kwasowość podłoża
Natomiast stosunkowo duże wymagania mają hortensje w kwestii kwaśność podłoża. Optymalny poziom pH gleby, w której będziemy ją sadzić, to ok. 5,5 pH, ale roślina przeżyje także w wyższych wartościach, nie przekraczających jednak neutralnego środka 7 pH. Co ciekawe, od poziomu kwaśności zależy kolor kwiatów – im niższe pH (nawet 4 pH!), tym bardziej niebieskie są płatki, podczas gdy już koło 6,5 pH kwiatostany przebarwiają się w kierunku czerwonym. Dodając środki zakwaszające i alkalizujące do podłoża pod krzakiem można się bawić w magika, wyczarowując nowe odcienie, czasem wręcz różniące się kwiatostany w ramach jednego krzewu.
Sadzenie i uprawa hortensji
Przed zakupem sadzonek do domu osoby pragnące uprawiać gatunek hortensja, powinny wiedzieć, jak go sadzić. Optymalny termin uprawy to wiosna lub jesień, ale wcześniej należy namoczyć bryły korzeniowe w wodzie. Jama powinna być dwa razy szersza i dwa razy głębsza niż system korzeniowy, a należy ją umiejscowić tak, aby z każdej strony krzew miał przynajmniej jeden metr swobodnej przestrzeni. Jamę wypełniamy stosowną mieszanką ziemi, substratu, piasku oraz torfu lub igliwia leśnego i kompostu. Umieszczając roślinę w ziemi, należy zwrócić szczególną uwagę, aby nie sadzić jej głębiej niż była oryginalnie posadzona w donicy. Kiedy sadzenie hortensji jest zakończone, podlewamy ją i okładamy dookoła korą.
Podcinanie hortensji
Prawidłowa pielęgnacja hortensji (m.in. karłowatej) obejmuje cięcie przeprowadzane wiosną, najlepiej na początku maja, i tylko ograniczając się do pędów nie zakończonych pączkiem – charakterystyczną cechą rośliny jest bowiem fakt, że w większości przypadków produkuje ona kwiaty na zeszłorocznych pędach. Umiejętne cięcie (do 3-4 oczka) owocuje wykształceniem silnych, dużych kwiatów. Wyjątkiem są hortensje drzewiaste i bukietowe, które należy co roku przyciąć w całości i to zasadniczo (do 1-2 oczek). Ciekawym trikiem ogrodników jest również usuwanie krańcowych pączków zaraz po ich pojawieniu się – tym sposobem kwiaty rozkładają się równomiernie na całym krzewie. Jeśli chodzi o suche kwiaty i liście, można je ze względów estetycznych usunąć w każdej chwili, choć wielu ludzi ceni sobie zasuszone, kuliste kwiatostany pozostawione na pędach przez całą zimę.
Podlewanie hortensji
Jednym z kluczowych wymagań przy pielęgnacji gatunku jest potrzeba dużej wilgotności. Warto pamiętać jednak, że rośliny nie znoszą stać w wodzie, więc podlewanie przy ciężkim, gliniastym podłożu powinno odbywać się ostrożnie. Zwłaszcza w okresie kwitnienia i przy większym nasłonecznieniu krzewy należy jednak zalewać i to przynajmniej raz w tygodniu, porządną dawką wody, która dotrze do końca korzeni. Warto dodać, że twarda woda z kranu nie tylko nie jest najlepsza do roślin, ale także może wpływać na przebarwianie się kwiatów na różowo czy czerwono. Powyższe wymagania warto uwzględnić na etapie wyboru terenu pod hortensje, sadzenie nie powinno mieć bowiem miejsca w zbyt przesuszonej glebie.
Nawożenie hortensji
Jeśli chodzi o wymagania odżywcze, to hortensje proszą się o jedną lub dwie dawki nawozu w ciągu roku, zawsze przed rozkwitem i ewentualnie zaraz po – za dokarmianie odwdzięczają się niezwykłą urodą i ilością kwiatów. Wykorzystać można przy tym specjalne płynne nawozy przygotowane dla popularnych odmian np. karłowatej (bez zawartości wapnia), ale jeszcze lepsze efekty daje obornik czy gnojówka. W przypadku wykorzystania tych ostatnich uprawa i pielęgnacja hortensji będzie bardziej ekologiczna. Brak nawożenia nie oznacza jednak ograniczonego kwitnienia i przy bogatej ziemi w ogrodzie, nie jest żadnych grzechem – krzewom częściej szkodzi brak wody czy nieprawidłowe cięcie.
Rozmnażanie hortensji
Rozmnażanie (podobnie jak uprawa) hortensji jest bajecznie proste, co jest o tyle dobrą wiadomością, że rośliny bywają dość drogie, zwłaszcza ich szlachetniejsze odmiany. Aby przystąpić do dzieła należy zlokalizować na dorosłym krzewie niekwitnące pędy z danego roku i odciąć 10-15-centymetrowe końcówki z liśćmi. Dolny koniec powinien być ścięty pod kątem ostrym i zanurzony w ukorzeniaczu. Sadzonki umieszczamy następnie w piasku lub perlicie, dobrze podlewamy i przykrywamy folią, tak, aby nie dotykały liści – najlepiej za pomocą patyczków zbudować coś na kształt foliowego namiotu. Sam proces jest zaskakująco szybki – sadzonki produkują korzenie już po 2-3 tygodniach, a kiedy tylko na wierzchołku pojawią się zalążki nowych liści, można je zasadzić w ogrodzie. Tak młode roślinki są bardzo wrażliwe na przymrozki, więc im wcześniej znajdą się na zagonie, tym lepiej dla nich – za rozmnażanie można więc zabrać się już w kwietniu.
Ochrona hortensji
Hortensje nie należą do roślin, którym zima jest obojętna. Ogromna większość gatunków wymaga corocznej ochrony i pielęgnacji. Zasadnicze jest usypanie u podnóża krzewu kopca z kory, liści lub gałęzi iglastych w celu ochrony korzeni. Co się tyczy części nadziemnej, przede wszystkim od sierpnia nie wolno już ucinać żadnych pędów, bo to mogłoby pozostawić roślinę bezbronną. W dalszej kolejności warto istniejące pędy dokładnie owinąć kilkoma warstwami włókniny i dokładnie przewiązać sznurkiem. Pieczołowici ogrodnicy czasem wręcz budują ocieplane klatki! Wyjątkiem od reguły są hortensje pnące i bukietowe, które są w pełni mrozoodporne.
Hortensja w ogrodzie
Mnisi buddyjscy zwykli przyrządzać napar z kwiatów hortensji piłkowanej, który miał ponoć działanie oczyszczające, a także leczył malarię, kamienie nerkowe i powiększoną prostatę. Z kolei Indianie Ameryki Północnej stosowali korę krzewów do leczenia oparzeń i bólów mięśniowych. Kwiatostanów większości hortensji nie można jednak spożywać w domu, bowiem zawierają one niewielkie, ale i tak groźne dawki cyjanku.
Naturalnie, we współczesnych realiach hortensje są przede wszystkim roślinami dekoracyjnymi, których rola nie ogranicza się to urozmaicania krajobrazu ogrodowego. Rośliny uprawia się także w donicach oraz wykorzystuje jako kwiaty cięte – bukiety z ukwieconych kul to wyśmienita ozdoba przyjęć weselnych i innych uroczystości. Na zagonach hortensje dobrze komponują się z bylinami o kontrastujących barwach oraz innymi krzewami lubiącymi półcień i kwaśną glebę – np. rododendronami czy azaliami. Z hortensji da się wreszcie kombinować nawet żywopłoty, które choć nie są najłatwiejsze w przycinaniu, wprowadzają do ogrodu piękny akcent kolorystyczny.
Hortensja w domu – jakie odmiany?
Hydragea to bogata rodzina krzewów, która zachwyca różnorodnością. Oprócz najbardziej popularnego w uprawach gatunku ogrodowego, widywanego najczęściej, do wyboru mamy również niezwykle uroczą hortensję bukietową o ciekawych, szyszkowatych kwiatostanach złożonych z mniejszych kwiatów, odmieniających się przez fascynujące odcienie. Szczególnie warte polecenia są odmiany zielono-białe np. Limelight oraz różowe np. Pinky Winky oraz karłowata Sundae Fraise o tonacji przypominającej lody truskawkowe.
Poza tym do wyboru mamy również osiągające nawet 3 metry wysokości hortensje drzewiaste o wyjątkowo dużych białych lub różowych kwiatostanach oraz pnące z płaskimi białymi kwiatami, wykorzystywane jako rośliny okrywowe na murkach i płotach. Szczególnie w ogrodach, gdzie panuje sporo cienia i trudno jest sadzić krzewy i byliny światłolubne, Hydragea w całej swej różnorodności jest ciekawym i wdzięcznym wyborem.
Hortensja ogrodowa – pytania i odpowiedzi
Jak często podlewać hortensję?
W okresach, gdy hortensje wzrastają i kwitną, podlewanie należy przeprowadzać codziennie. Przy tym należy zadbać o to, aby podłoże było wilgotne, lecz nie zalane. W przeciwnym wypadku może dojść do gnicia korzeni.
Jak wygląda pielęgnacja hortensji?
Oprócz regularnego podlewania, prawidłowe pielęgnowanie hortensji obejmuje również przycinanie kwiatów przed nadejściem wiosny. usuwamy wyłącznie przekwitłe kwiatostany, a także suche i zniszczone pędy.
Gdzie sadzić hortensję?
Do uprawy wybieramy miejsce półcieniste lub lekko nasłonecznione. Hortensje należy sadzić w lekko kwaśnej ziemi, o odczynie pH nieprzekraczającym 7.0. Zbyt mocno zakwaszona gleba może bowiem prowadzić do wybarwienia kwiatostanów.
- https://www.ogrodowisko.pl/artykuly/174-hortensje-najpiekniejsze-gatunki-odmiany-i-kompozycje;
- https://www.proflowers.com/blog/hydrangea-meaning;
- https://plantaddicts.com/all-about-hydrangeas/;
- https://www.zahradaapriroda.cz/hortenzie-pestovani/;
- https://www.almanac.com/plant/hydrangeas;
