Kuchenka gazowa – wady i zalety. Wpływ na zdrowie kuchenki gazowej.

Rosnące ceny energii elektrycznej sprawiają, że coraz więcej ludzi rozważa powrót do gazowych płyt i piekarników. Ta tradycyjna technologia ma swoje zalety, a najważniejszą z nich są niskie koszty eksploatacji. Eksperci ostrzegają jednak, że z korzystaniem z kuchenki gazowej wiąże się poważne ryzyko. Dotyczy ono nie tylko bezpieczeństwa domowników, ale także stanu środowiska naturalnego.

W Stanach Zjednoczonych do początku 2023 r. coraz głośniej mówi się o możliwym wprowadzeniu zakazu korzystania z płyt grzewczych i piekarników gazowych. Projekty te są reakcją na najnowsze doniesienia o ryzyku związanym z instalacjami gazu ziemnego w domu – okazuje się one większe niż dotychczas uważano. Zanim więc zdecydujesz się na kupno nowej kuchenki, upewnij się, że znasz wszystkie czynniki zagrożenia.

Niebezpieczne nieszczelności kuchenki gazowej

Co roku na całym świecie dochodzi do tysięcy śmiertelnych wypadków związanych z ulatnianiem się gazu ziemnego w pomieszczeniach mieszkalnych. W najbardziej drastycznych przypadkach są to wybuchy wynikające z nieszczelności lub błędów w użytkowaniu. Pozostawienie otwartego zaworu zdarza się zwłaszcza osobom starszym i nie w pełni sprawnym umysłowo, ale może być też wynikiem zwykłego roztargnienia. Częściej problemem są jednak techniczne niedostatki instalacji. Bez regularnych kontroli trudno w czas wykryć, że gaz ucieka!

Oprócz eksplozji niekontrolowany unik gazu może być również przyczyną zatrucia ludzi i zwierząt domowych. Główne symptomy obejmują trudności w oddychaniu, zawroty głowy, zmęczenie, letargiczność i uczucie słabości. Domownicy mogą również skarżyć się na bóle głowy, podrażnienie oczu i gardła, mdłości, bóle w klatce piersiowej, a nawet objawy podobne grypie.

Jakie objawy mogą wskazywać na nieszczelność instalacji gazowej w domu? Czasami we wnętrzach da się wyraźnie wyczuć nieprzyjemny zapach siarki, kojarzonej ze zgniłymi jajami. W pobliżu rur słyszalny bywa również syk lub subtelne gwizdanie, a nad kuchenką może unosić się biały opar. Ofiarą uniku gazu padają również zwykle rośliny doniczkowe, które więdną i umierają. Wreszcie, sygnał, że dzieje się coś niedobrego mogą dać również podwyższone bez racjonalnego wytłumaczenia rachunki za gaz ziemny.
Jeśli podejrzewasz unik gazu, bez zwłoki ewakuuj wszystkich mieszkańców i zwierzęta domowe i powiadom pogotowie gazowe lub strażaków. W żadnym razie nie należy samodzielnie poszukiwać źródła wycieku ani korzystać z żadnych urządzeń elektrycznych, łącznie z oświetleniem.

Niestety, w nawet co 20 instalacji gazowej obecne są nieszczelności – niektóre tak niewielkie, że nie da się ich wyczuć zmysłami. I choć nie stwarzają one bezpośredniego niebezpieczeństwa wybuchu czy zatrucia, w długiej perspektywie mogą negatywnie oddziaływać na zdrowie domowników.

W jaki sposób korzystanie z kuchenki gazowej wpływa na powietrze w domu?

Nieszczelność instalacji i unik gazu ziemnego to tylko ułamek potencjalnego niebezpieczeństwa związanego z wykorzystaniem palników i piekarników gazowych. Nawet bowiem jeśli urządzenia działają sprawnie i wykorzystywane są we właściwy sposób, sam fakt spalania gazu ziemnego powoduje emisję szkodliwych związków. Zatruwają one powietrze w domu i mogą być przyczyną wielu problemów zdrowotnych.

Jednym z głównych produktów ubocznych gotowania na gazie jest dwutlenek azotu. Według ekspertów ze Stanford emisje NO₂ z gazowych palników i piekarników mogą w ciągu kilku minut przekroczyć we wnętrzach normy ustalone przez amerykańską Agencję Ochrony Środowiska dla warunków zewnętrznych. W tym samym badaniu dowiedziono również, że kuchenki gazowe emitują toksyczne substancje, nawet gdy są wyłączone! W tym zakresie największym problemem jest sam metan – gaz o wysoce eksplozywnym charakterze.

Na tym jednak nie koniec. Spalanie gazu powoduje również emisję drobnych pyłów zawieszonych PM 2,5 oraz tlenku węgla. Ze wspólnych badań przeprowadzonych przez Harvard T.H. Chan School of Public Health oraz PSE Healthy Energy wnika, że poważnym balastem są również organiczne związki lotne (VOC), których w domach z gazowymi kuchenkami zidentyfikowano aż 21, w tym cieszące się wyjątkowo złą renomą benzen, heksan, ksylen, formaldehyd oraz toluen. Z danych PSE Healthy Energy wynika wręcz, że kuchenka gazowa może emitować tyle samo rakotwórczego benzenu co papierosy!

Im mniejsze mieszkanie i gorsza wentylacja, tym wpływ gotowania na gazie na powietrze we wnętrzach jest istotniejszy. Ryzyko zwiększają również zaniedbania w czyszczeniu – zanieczyszczenia gromadzące się na palnikach opóźniają lub uniemożliwiają zapłon, co w przyszłości może prowadzić do powstania groźnych rozszczelnień.

Konsekwencje życia z kuchenką gazową

Współczesne badania łączą obecność dwutlenku azotu w domowych wnętrzach ze zwiększonym ryzykiem rozwoju astmy u dzieci. Gaz podrażnia bowiem drogi oddechowe i powoduje stany zapalne w kanalikach oskrzelowych. Według raportu opublikowanego w magazynie „The Lancet” w samym tylko 2019 r. na świecie przybyło ponad dwa miliony pediatrycznych przypadków astmy właśnie z powodu skażenia powietrza przez NO₂. Wcześniejsze studia holenderskich naukowców dowiodły, że w gospodarstwach domowych, gdzie gotuje się na kuchenkach gazowych, nieletni mają aż 42% większe ryzyko rozwoju astmy. W USA nawet 13% małych pacjentów z inhalatorami ma być ofiarą domowych instalacji z gazem ziemnym. Podobne konsekwencje mogą oczywiście dotyczyć dorosłych, zwłaszcza ze skłonnościami do zaburzeń oddechowych.

Wspomniane wyżej toksyczne emisje związane ze spaleniem gazu ziemnego poza astmą przyczyniać się również mogą do rozwoju nowotworów i innych chronicznych chorób, w tym przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Wyjątkowo drażniące dla dróg oddechowych są drobne pyły zawieszone w powietrzu. Ponadto, wysokie stężenie metanu ogranicza nam dostęp do tlenu we wnętrzach i może prowadzić do ostrego zatrucia.

Podobne zastrzeżenia mogą oczywiście dotyczyć również pieców i bojlerów zasilanych gazem. Mimo znaczącej poprawy w zakresie bezpieczeństwa technologii, idealnie byłoby zrezygnować z przyłącza gazu do domu czy mieszkania lub istniejącą instalację zaślepić.

Czy można jakoś uchronić się przed zgubnymi skutkami korzystania z kuchenki gazowej?

Nie każdy z nas może pozwolić sobie na natychmiastową wymianę gazowego palnika i piekarnika. Na szczęście, istnieją skuteczne sposoby jak zminimalizować toksyczny wpływ domowych emisji na zdrowie. Przede wszystkim więc zaleca się zawsze wentylować kuchnię w czasie gotowania – bądź to za pomocą otwartych okien, bądź włączonej wentylacji mechanicznej przy wykorzystaniu okapu. Pomóc mogą również elektryczne oczyszczacze powietrza wyposażone w filtry węglowe – te ostatnie należy oczywiście regularnie wymieniać!

Racjonalnym krokiem jest również minimalizacja wykorzystania gazowego palnika na rzecz urządzeń elektrycznych. Wodę lepiej jest więc zagotować w czajniku podłączonym do gniazdka, zaś obiad podgrzać w kuchence mikrofalowej.

Spalanie gazu ziemnego a ekologia

Wszystkie wspomniane wcześniej gazy i substancje lotne, od tlenków azotu po benzen i toluen, przedostaną się prędzej czy później z wnętrz domowych do środowiska. Tym samym powiększą pulę emisji gazów cieplarnianych, które codziennie gromadzą się w atmosferze prowadząc do dalszego ocieplania klimatu. Tylko w USA szacuje się, że wpływ wszystkich wykorzystywanych aktualnie kuchenek gazowych można porównać do dodatkowych 500 tysięcy aut na drogach.

Dla porządku warto jednak dodać, że emisje związane z wykorzystaniem kuchenek gazowych tworzą zaledwie ułamek toksycznych wyziewów pochodzących z gospodarstw domowych. Zdaniem sceptyków, jest to tylko kropla w morzu potrzebnych zmian; zdaniem optymistów natomiast to wielce potrzebny krok w stronę czystszego jutra. Ogrzewanie gazowe wciąż pozostaje jednak racjonalną alternatywą dla spalania węgla!

Zdrowsza alternatywa dla kuchenki gazowej?

Rezygnacja z gotowania i pieczenia na gazie ziemnym musi oczywiście wiązać się z racjonalną alternatywą. We współczesnych realiach jest to jednoznacznie płyta indukcyjna, która wykorzystuje najmniejszą ilość energii elektrycznej. Niestety, jest to inwestycja znacznie większa niż kuchenka gazowa czy tradycyjna płyta elektryczna. Korzyści użytkowe i ekologiczne są jednak bardzo istotnym argumentem przemawiającym za indukcją.

Czy oznacza to, że wszyscy powinniśmy jak najszybciej pozbyć się palników i piekarników gazowych? Niekoniecznie. Pamiętajmy, że utylizacja sprzętu AGD to również poważny balast ekologiczny. Rezygnację z gazu warto na pewno rozważyć przy okazji planowanej renowacji kuchni lub wykańczania nowego domu. Jeśli posiadasz w miarę nową, dobrze funkcjonującą kuchenkę na gaz ziemny, póki co naucz się z niej lepiej korzystać.